Дәріс №1. Тақырыбы: Органикалық химияның пәні мен даму жолдары. Мақсаты: Органикалық химияның пайда болу тарихы мен дамуы, органикалық химияның негіздері туралы түсінік беру.
Дәріс жоспары: 1. Кіріспе. Органикалық химияның пәні мен даму жолдары.
2. Органикалық қосылыстардың шикізат көздері.
3. Органикалық химия әдіснамасын құрылымға көзқарастар жүйесі ретінде қалыптастыру
іргелі ғылымның осы саласы, оның логикалық ұйымдастырылуы және мақсатқа жету құралдары.
4. Органикалық қосылыстардың молекуласын сипаттау бойынша Кекуле, Купердің жұмыстары.
XIX ғасырдың ортасына дейін органикалық химияны өсімдіктер мен жануарлар организмінде түзілетін заттарды зерттейтін ғылым деп келді. “Организм” деген сөзге сөйкес органикалық химия деген атау пайда болды. Ғылымның дамуына сөйкес, бұл атаудың мағынасы түбірлі өзгеріске ұшырады, солай бола түрса да, осы тарихи атау сақгальт, бүгінге дейін жегіп отыр.
Қазіргі кезде органикалык, химия деп, көміртек қосылыстарын және олардың туындыларын зерттейтін ғылымды, ал органикалык заттар деп, кұрамында көміртек элементі бар заттарды айтады.
XIX ғасырдың аяғында, XX ғасырдың басында органикалық химияның дамуы өнеркәсіптің жаңа салаларының пайда болуына әкелді. Мысалы, отын өнеркәсібі, дөрі-дөрмек өнеркөсібі, жасанды талшық, пластмасса, жасанды каучук өнеркөсіптері және т.б. Көптеген ғылыми-зерттеу институттары жаңадан ашылды және кеңейтілді, органикалық химияның куатты өнер- көсіп орындары салынды.
Сонымен, органикалық химия көміртек қосьшыстарыньщ химиясы болды. Неге тек бір ғана элементтің қосылыстары бүтіндей бір гылымның мазмүнын қүрастырып отыр. Оның себебі мына төмендегідей:
I. Органикальщ қосылыстардың өте көптігі. Кдзіргі кезде 6 млн. жуық көміртек қосылыстары белгілі жөне бүл сан жаңадан ашылып жатқан табиғи қосылыстармен, синтезделіп алынып жатқан заттармен толықгырылып, өсіп келеді. Ал барлық баска элементтердің қосылыстарының саны көміртек қосылыстарынан әлдекайда аз - 700 мың шамасында.
II. Көміртек қосылыстарының практикалық маңызы өте үлкен. Органикалық қосылыстар тіршілік көзі — олар адам баласына тамақ түрінде де, түтынатын өр түрлі заттар түрінде де кажет.
