Білім беру бағдарламасы Құрастырушы: Айтуганова Сауле Гараповна, педагогика ғылымдарының 3



бет37/88
Дата19.09.2023
өлшемі0,8 Mb.
#108402
түріБілім беру бағдарламасы
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   88
Ұсынылатын әдебиеттер: [1,3,5,6,7,9,13,18,22, 26].
Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар мен тапсырмалар:
(дәріс сұрағы бойынша).
Дәріс №16.
Тақырыбы: Оксоқышқылдар (альдегид және кетоқышқылдар). Аминқышқылдары
Дәріс мақсаты: оксокышқылдардың, аминкышқылдардың құрылымын, алу тәсілдерін, қасиеттерін, оптикалық изомериясын зерттеу.
Дәріс жоспары:

  1. Ең қарапайым альдегид және кетоқышқылдар: глиоксил және пирожүзім қышқылдары. Негізгі түрлері, олардың химиялық ерекшеліктері. Биологиялық маңызы.

  2. Ацетосірке қышқылы. Карбонил тобының қышқылдық қасиеттерге әсері. Ацетосірке эфирін алу. Таутомерия. Ацетосірке эфирі таутомерлердің қоспасы болып табылады. Ацетосірке эфирі негізіндегі синтездер.

  3. β-кетоқышқылдар. Кетон және қышқылды ыдырау түрлері. Ацетосірке эфирі. Кето тобына реакциялар. Ацетосірке эфирінің таутомериясы, оның заңдылықтары. Жеке таутомерлі формаларды оқшаулау. Ацетосірке эфирін бромдау, осы реакцияның аналитикалық және синтетикалық мүмкіндіктері. β-дикарбонил жүйелерінің энолаттарын зерттеу – олардың құрылымы, электрофилдермен реакциялардағы амбиденттілік көрінісі. Мұндай реакциялардың бағытын реттеу мүмкіндіктері, олардың препараттық маңызы.

  4. Амин қышқылдары. Изомерия, номенклатура. α-аминқышқылдарының оптикалық изомериясы. Ақуыз гидролизі. Микробиологиялық синтез. α-аминқышқылдарының биологиялық маңызы.

  5. Амин қышқылдарының химиялық қасиеттері. Амфотерлік, биполярлы иондардың түзілуі. Тұз. Мыс иондары (П) бар күрделі қосылыстар. Карбоксил тобына сәйкес реакциялар. Амин тобына реакциялар. α-, β-, γ-, δ- амин қышқылдарының қыздырылуына қатысы. Лактам-лактим таутомериясы. Полипептидтер туралы түсінік. Ақуыз. Полиамидті полимерлер: капрон, энант.

Оксоқышқылдар - құрамында карбоксил және карбонил (альдегид немесе кетон) топтары бар гетерофункционалды қосылыстар. Осы топтардың өзара орналасуына байланысты α -, β -, γ - және т.б. оксокарбон қышқылдары. Альдегидо және кетон қышқылдарының ең маңызды өкілдері:

α-альдегидокислота) (α-кетокислота) (β-кетокислота)
Оксоқышқылдардың гомологиялық қатары глиоксил қышқылынан басталады, бұл жалғыз мүмкін альдегид қышқылы. Келесі - формилацет қышқылы: НОС-СН2-СООН. Бос күйінде ол белгісіз.Глиоксил қышқылы табиғи түрде піспеген жемістерде кездеседі.
Оксоқышқылдардың химиялық қасиеттері олардың құрамында карбоксил және карбонил топтарының болуына байланысты.
Карбоксил тобының арқасында оксоқышқылдар карбон қышқылдарына (тұздар, күрделі эфирлер, амидтер және т.б.) тән әр түрлі туындылар түзе алады, ал олардың қышқылдық қасиеттері оксо тобының электронды акцепторлық әсеріне байланысты алмастырылмаған карбон қышқылдарымен салыстырғанда айқынырақ болады.
Оксогруппа оксоқышқылдарда карбонил қосылыстарының (альдегидтер немесе кетондар) қасиеттерінің болуын анықтайды. Карбонил тобы бойынша нуклеофилдердің қосылу реакциялары сәйкес альдегидтер мен кетондарға қарағанда оңай жүреді, бұл карбонил тобының карбонил көміртегі атомына қатысты электрон-акцепторлық әсерімен байланысты.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   88




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет