Ұсынылатын әдебиеттер: [1,3,5,6,7,9,13,18,22, 23, 25,26].
Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар мен тапсырмалар: Ароматты көмірсутектердің табиғи көздері.
Ароматты көмірсутектердің физикалық қасиеттері.
Ароматты ядродағы нуклеофильді орын басу механизмі.
Ароматты ядродағы радикалды алмастыру механизмі.
Жеке өкілдері. Бензолдың өнеркәсіптік қолданылуы.
Бензолдың алкил туындыларын практикалық қолдану аспектілері. Стирол, полистирол.
7. Қандай реакциялар бензолдың ароматтылық қасиеттерін сипаттайды?
8. Бензол жəне оның гомолгтарын қалай алуға болады?
9. Арендерге қандай химиялық қасиеттер тəн?
10. Электрофильді орынбасу реакциялары қандай механизм бойынша жүреді?
11. Қандай ереже Хюккель ережесі деп аталады?
12. Ароматты көмірсутектер жəне олардың қолданылу салаларын көрсетіңдер.
Дәріс №22 Тақырыбы: Бензол сақинасындағы электрофильді орынбасу реакцияларының бағдарлану ережелері Дәріс мақсаты: бензол сақинасындағы электрофильді орынбасу реакцияларының бағдарлану ережелерді зерттеу.
Дәріс жоспары: 1. Орынбасарды енгізу кезінде электрон бұлтының симметриясының бұзылуы. Бензол сақинасындағы орынбасарлар, олардың классификациясы, екінші орынбасушының түсу орнын анықтаудағы статикалық және динамикалық тәсілдер.
2. Бірінші текті орынбасарлар. Жалғыз жұп электрондарды тасымалдайтын орынбасарлары бар моно алмастырылған бензолдардың электрондық құрылымы (бензол сақинасын белсендіретін орто-, пара-бағдарлаушы агенттер): резонанстық құрылымдар, мезоформуласы. Галоген атомдарының ерекшелігі (бензол сақинасын сөндіретін орто- және пара-бағдарлаушы агенттер).
3. Екінші текті орынбасарлар: бензол сақинасын деактивациялайтын мета-бағдарлаушы агенттер. Екінші текті орынбасарлары бар моно алмастырылған бензолдардың электрондық құрылымы: резонанстық құрылымдар, мезоформула.
4. Ауыспаған бензол туындыларындағы бағдар: сәйкес және сәйкес келмейтін бағдар.
