Білім беру бағдарламасы үшін жылу энергетикасы Нұр- султан 021 тақырып. Энергетикалық кәсіпорындардың сипаттамалары
жүктеу/скачать 261,58 Kb.
|
| 5. Мұнай-қорлар, кен орындары
Мұнайдың болжамды геологиялық қоры 7 млрд. т, барланған алынатын – 2,1 млрд. т. құрайды. Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе, БҚО-да 122 кен орнының 113 шоғырланған, мұнда мұнайдың 95% бастапқы және 98% қалдық қоры шоғырланған. Жезқазған облысында – 92.3 млн.т, Қызылорда облысында – 38.3 млн. т. Қазақстанның батысында (Каспий маңы ойпаты) мұнайдың барлық қорының 64% - ға жуығы шоғырланған. Каспий маңы ойпатында, мұнайдың 90% - ы, газдың 98% - ы және конденсаттың 100% - ы тұзды қабатта 5-7 км тереңдікте орналасқан. ҚР мұнай қорының шамамен 60-70% - ы ауыр алынатын, өндіруге жұмсалатын шығындар жоғары, парафин көп. Мұнай өндіру үшін қабаттық қысымды ұстап тұру үшін ыстық су мен бу айдалады. Мұнай қоры: Ирак-5,5; Кувейт-8,9; Ливия-3,2; БАӘ-4,3 млрд. т. Мұнай-газ тәрізді және қатты көмірсутектер ерітілген сұйық көмірсутектердің (парафинді, мұнай, хош иісті) қоспасы болып табылатын жанғыш майлы сұйықтық. Мұнай құрамы мен қасиеттері кен орындарына байланысты және әдетте мұнайда 82-87% көміртек, 10-14% сутегі және 0,5-5% басқа элементтер бар. Тығыздығы – 0,65-ден 1,05 кг/см3 дейін. Қату температурасы +26-60 С, тұтану температурасы-0 С төмен, өздігінен тұтану температурасы - > 500 С, жану кезінде жылу бөлу - 10500-11000 ккал / кг. Мұнай күкіртінің массалық үлесіне байланысты Мұнай үш класқа бөлінеді – аз күкіртті (0,6%-ға дейін), күкіртті (0,61-1,8%), жоғары күкіртті (> 1,8%). Тығыздығы бойынша әрбір сынып үш түрге бөлінеді – жеңіл (850 кг/м3 дейін), орташа – (851-885 кг/м3), ауыр (> 885 кг/м3). Мұнай өңдеу процестері екі топқа бөлінеді: - бастапқы өңдеу кезінде мұнайды белгілі бір температура аралығында оны буландыру және кейіннен буды фракцияларға (атмосфералық немесе вакуумдық айдау) бөлу жолымен қайнайтын екі бөлікке бөледі. Бұл ретте мұнай құрамы өзгермейді. - жоғары қайнайтын мұнай фракцияларын екінші рет қайта өңдеу кезінде жоғары температураның әсерінен үлкен көмірсутекті молекулалардың жеңіл отындардың құрамына кіретін (термиялық және каталитикалық крекинг) ірілері азға ыдырауы орын алады . Қайта өңдеудің қайталама процестерін қолдану мұнайдан алынатын ақшыл мұнай өнімдерінің санын арттырады. Ашық дистилляттардың тұрақтылығы мен сапасын арттыру үшін тікелей айдау немесе гидротазалау фракцияларын тазарту қолданылады. 1993 жылға дейін Еуропа мен АҚШ - та мұнайды қайта өңдеу үлесі төмен болды-40%, бірақ мұнай дағдарысы мұнайдан қайта өңдеуді тереңдетуге мәжбүр етті. Нәтижесінде мұнай бағасы бұрынғы шегіне дейін төмендеді, мұнай өңдеудің жалпы көлемі 20-30% - ға төмендеді. Дамыған елдерде мұнайды өңдеу тереңдігі шамамен 91% - ды құрайды, ал бұрынғы Одақтың МӨЗ-де 65% - ға дейін жетті. Қазақстанда үш МӨЗ бар: - Атырау МӨЗ мұнай өңдеу көлемі жылына 4,5 млн. т. және өңдеу тереңдігі 55%, зауытты қайта жаңартқаннан кейін өңдеу көлемі 6 млн. т. өседі. - Қазақстан Петролеум Продактс (ШНОС) мұнай өңдеу көлемі 8, одан кейін өңдеу тереңдігі жылына 12 млн. т., тиісінше, 59-85%. - Павлодар МӨЗ - мұнай өңдеу көлемі жылына 13 млн. т. дейін, өңдеу тереңдігі 82%. ҚР Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтының деректері бойынша мұнайдың дәлелденген қорлары: Таяу Шығыс – 90 млрд.т; Солтүстік Америка - 12,0; Латын Америкасы – 9,3; Африка – 7,8; Азия – 6,2; Еуропа (ТМД – сыз) – 2,5; ТМД – 22,7; Қазақстан-4,0 млрд. т (2,6%) бағаланады. жүктеу/скачать 261,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|