Электр тізбегіндегі тізбектеп жалғанған резистор мен индуктивті орауышты
зерттеу.
Жұмыстың мақсаты – Айнымалы ток тізбегінің тізбектеліп жалғанған активті кедергісі мен индуктивті орауышты тәжірибелі зерттеу.
Жұмысқа дайындық.
Резисторы бар сытрқы тізбекте болып тұратын құбылыстарды қарайық. Егерде тізбектің тұрақты токқа қарсы кедергісі R1-тең болса, онда осы тізбек арқылы айнымалы ток өткен кезде, оның кедергісі өсіп қайсыбір R шамасына тең болады. Айнымалы токтың жиілігі өскен сайын оның кедергісі өсетінін тәжірибе көрсетеді. Өткізгіштің айнымалы токқа жасайтын кедергісін активті кедергі деп атайды. Өткізгіштің активті кедергісінің жиіліктің өсуіне байланысты артуы, негізінен беттік эффекті деп аталатын құбылыспен байланысты, сондықтан бұл құбылыстың жоғарғы жиіліктердің маңызы бар.
Амплитудасы Um айнымалы кернеу индуктивті L және активтік кедергісі өте аз, тіпті елеусіз қалдыруға болатын, орауыштың қысқыштарына қосылған.
L индуктивтігі бар тізбектегі ток энергия көзінің кернеуі U-дің және тізбектегі токтың өзгеруінен туған өздік электр қозғаушы күшінің Li әрекетіне байланысты ағып тұрыды.
Индуктивтігі бар тізбекке қатысты кернеудің әсер етуші мәні U = ωLI, осыдан
U
I = –––––––
ωL .
алынған формула индуктифтігі бар айнымалы ток тізбегі үшін Ом заңы болып табылады. ωL көбейтіндісі индуктифті кедергі деп аталып, XL = ωL деп белгіленеді және Ом заңы өлшенеді.
Өз білімдерін тексеру үшін қорытынды сұрақтар.
Активті кедергі дегеніміз не, оны қалай белгілейді?
2. Активті кедергіні есептеу формуласынжаз.
3. Индуктивтілік деген не?
4. Жүктемелі активті кедергіні қалай есептейді?
5. Индуктивтілік қалай белгіленеді?
6. Реактивті қуатты есептеу үшін қандай формула қолданылады?
7. Фазалық бұрышты қалай есептейді?
8. Беттік эффект деген не?
9. Индуктивтігі бар айнымалы ток тізбегі үшін Ом заңының формуласын жаз.
10. Активті қуат пен реактивті өуатты қалай есептейді?
Аспаптар мен жабдықтар.
кесте
|
|
|
Атауы
|
Типі
|
Саны
|
Техникалық сипаттамасы
|
|
миллиамперметр
Вольтметр
Ваттметр
Индуктивті катушка
Резистор
|
|
3
1
1
1
1
|
|
Жұмыстың орындалуы.
Тізбек жинау және дұрыстығын мұғалімге тексерту.
UL
1-сурет
2. «ЗАТР» ауыстырып қосқышын «0-250v» жағдайына орнату. Қоректену клеммасына «~0-250v» схеманы қосу және автотрансформатор қолының айналуын 220В кернеуін орнату.
3. Өзекшенің көмегімен индуктивті орауышты өзгерте отырып, тізбектегі токты IU, кернеулерді UH, U2, UL, активті қуатты ваттметр көмегімен өлшеу. 1Ваттметр көрсеткіштерін 0,1 көбейту керек. Орауыштағы өзекшені 3 әр түрлі жағдайда өлшеу керек. Нәтижелерін кестеге жазу.
2- кесте
Нәтижелердің тәжірибелі тексерілуі.
1. Айнымалы ток тізбегі үшін толық Ом заңы арқылы толық кедергіні есептеуге
UH
ZH = –––––––;
I
және активті кедергі
UR
R = –––––––;
I
индуктивті толық кедергі
UL
ZL = –––––––;
I
Активті қуат және арасындағы фазалық бұрышы φ-анықтау үшін мына формула арқылы есептеуге болады
P
Cosφ = –––––––;
S
Ал, жүктемелі активті кедергіні былай есептейміз.
RH = ZH∙cosφ;
Индуктивті активті кедергі.
RL = RH–R;
Индуктивті кедергі.
_______
XL = √ZL²–RL²
Ал, индуктивтілік
XL
L = –––––––;
2πf
Және реактивті қуат.
Q = S ∙ sinφ.
2. Тәжірибе мен есептеулерді пайдалана отырып, I, UH, UR, UL, P. есептеулерін тексеру.
Қорытындыны есепке жазу.
Зертханалық жұмыс №11
Достарыңызбен бөлісу: |