ҮКЦ-да жүретін реакциялар

75 
3-реакция. Цис-аконит қышқылы гидратазаның әсерінен суды қосып алып изоцитратқа 
айналады: 
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СНOН 
Изоцитрат
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СН 
Цис-аконитат
Н
2
O
Н
 
4-реакция. Изоцитратдегидрогеназа ферментінің әсерінен изоцитрат оксалосукцинатқа 
дейін тотығады. Бұл үрдіс кезінде ҮКЦ-да бірінші рет тотығу-тотықсыздану реакциясы 
жүргендіктен, бірінші тотықсызданған дегидрогеназа- НАДН2 түзіледі: 
 
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
СНOН 
Изоцитрат
Н
НАДН
2
НАД
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
С 
Оксалосукцинат 
Н
O
ИДГ
 
5-реакция. Оксалосукцинат(қымыздықянтарь қышқылы) оксало-сукцинатдегидрогеназа 
ферментінің әсерінен декарбоксилденіп 

-кетоглутаратты түзеді: 
СН
2
С
СOOН
СOOН
СOOН
С 
Оксалосукцинат 
Н
O
СO
2
СН
2
СOOН
СOOН
С 
альфа-кетоглутарат
O
СН
2
 
6-реакция. Екінші тотығу-тотықсыздану реакциясы. ҮКЦ –да 

-кетоглутарат комплексті 

-кетоглутаратдегидрогеназды ферментпен катализденіп СО2-ні бөледі де , сукцинил-КоА-
ны және екінші молекула НАДН2-ні түзеді: 

76 
СН
2
СOOН
СOOН
С 
альфа-кетоглутарат
O
СН
2
НАД
НАДН
2 
HSKoA
CO
2
SKoA
C
СН
2
О
сукцинилКоА
СН
2
СOOН
 
7-реакция. Сукцинил-КоА сукцинил-КоА-синтетаза ферментінің әсерінен сукцинатқа 
айналады. Субстраттан фосфорлану нәтижесінде 
энергия қоры ГТФ түзіледі: 
 
SKoA
C
СН
2
О
СукцинилКоА
СН
2
СOOН
HSKoA
ГДФ+Н
3
РО
4
ГТФ
СН
2
СН
2
СOOН
СOOН
Сукцинат
 
 
Түзілген ГТФ нуклеозиддифосфаттың көмегімен АТФ-ке айналады: 
ГТФ + АДФ → АТФ + ГДФ 
8-реакция. Сукцинат сукцинатдегидрогеназа ферментінің әсерінен тотығу-тотықсыздану 
реакциясына түсіп өнім фумаратты және оған қоса тотықсызданған ФПН2-ні түзеді: 
ФПН
2
СН
2
СН
2
СOOН
СOOН
Сукцинат
СН
СН
СOOН
СOOН
Фумарат
СДГ
ФП
 
 
Сукцинатдегидрогеназаның әсері малонатпен (-ООС-СН2-СОО

) және оксалоацетатпен 
тежеледі. 
Фермент 
АТФ-пен, 
фосформен 
және 
сукцинатпен 
активтелінеді. 
Сукцинатдегидрогеназа 
–флавопротеин-темір-сульфидтік 
комплекс, 
ол 
электрон 

77 
тасымалдану тізбегімен тығыз байланысты. Фермент митохондрияның ішкі мембранасына 
батырыла орналасқан, митохондриялық матрикске кірмейді. 
9-реакция. Фумаратгидратаза ферменті фумаратты қайтымды гидратациялау арқылы L -
малатқа айналдырады: 
СН
СН
СOOН
СOOН
Фумарат
Н
2
O
СOOН
СOOН
Малат
СНOН 
СН
2
Фумараза
 
10-реакция. ҮКЦ-ның соңғы реакциясы малатдегидрогеназа ферментінің әсерінен 
тотығу-тотықсыздану реакциясы жүріп, малат оксалоацетатты түзеді және тағы бір молекула 
НАДН2 түзіледі. 
СOOН
СOOН
Малат
СНOН 
СН
2
НАД
НАДН
2 
МДГ
СOOН
СOOН
Оксалоацетат
СН
2
С O

жүктеу/скачать 1,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: