Биологиялық ғылымдарың зерттеу объектісі және қасиеттері бойынша тізімдеңіз
Эукариотты және прокариотты жасушаларды салыстырыңыз
жүктеу/скачать 2,3 Mb.
|
| Эукариотты және прокариотты жасушаларды салыстырыңыз.
Қазіргі уақытта жасушаларды ұйымдастырудың екі негізгі түрін ажыратады: прокариоттық және эукариоттық. Прокариот жасушасының ядросы болмайды, оның тұқым қуалайтын ақпараты цитоплазмадан мембраналар арқылы бөлінбейді. Прокариоттық жасушада тұқым қуалайтын ақпаратты сақтайтын цитоплазманың аймағы нуклеоид деп аталады. Бактериялар прокариоттар. Эукариоттық жасуша - кем дегенде даму кезеңдерінің бірінде ядросы бар жасуша - ДНҚ орналасқан ерекше құрылым. Эукариоттық организмдерге өсімдіктер, жануарлар және саңырауқұлақтар жатады. Прокариот жасушаларының мөлшері, әдетте, эукариот жасушаларының өлшемінен кішігірім тәртіп. Прокариоттардың көпшілігі бір жасушалы, ал эукариоттар көп жасушалы. Эукариоттар (грек. еu – жақсы, толығымен және karyon – ядро) – құрамында ядросы бар организмдер. Эукариоттар жасушалары көптеген ішкі мембраналармен жеке бөліктерге (компартементтерге) бөлінеді. Бұл бөліктерде бір мезгілде бір-біріне тәуелсіз әр түрлі хим. реакциялар жүреді. Бұл жасушаларда ядро мен түрлі органеллалар (митохондрия, рибосома, Гольджи кешені) қызметтері жақсы жіктеледі. Клетка ядросы, митохондриялар, пластидтер цитоплазмадан екі қабат мембрана арқылы шектеледі. Ядрода жасушаның генетик. материалдары (ДНҚ, онымен байланысқан заттар) шоғырланады. Өсімдік жасушаларының хлоропластары негізінен Күн сәулесін сіңіріп, оны фотосинтез нәтижесінде органик. заттардың хим. энергиясына айналдырса, митохондриялар көмірсулар, майлар, белоктар, т.б. органик. қосылыстарды ыдыратып энергия түзеді. Эукариоттар жасушалары цитоплазмасының мембраналық жүйесі (эндоплазмалық тор, Гольджи кешені) – жасуша әрекетін қамтамасыз ететін макромолекулаларды түзіп, жинақтайды. Эукариоттар жасушалары митоз жолымен бөлінеді. Прокариоттар — Прокариоттарға микроорганизмдер мен көк-жасыл балдырлар жатады. Прокариоттардың мөлшері өте кішкентай, ұзындығы 1—10 мкм. Прокариоттардың эукариоттардан айырмашылығы — олардың айқындалған органоидтері, яғни эндоплазмалық торы, Гольджи жиынтығы,митохондриялары болмайды. Жануарлардың және өсімдіктердің жасушаларында жаксы айқындалған түйіршіктер болады. Олар — нәруыз, май және гликоген сияқты қор заттарынан тұрады. Прокариоттың эукариоттан негізгі айырмашылығы — онда қалыптаскан ядросы және хромосомалары болмайды. Прокариот ДНҚ-сының эукариот ДНҚ-сынан айырмашылығы — мұнда ДНҚ-ның сыртын нәруыздар қаптап тұрмайды және пішіні сақина тәріздес болып келеді. Прокариот жасушаларында мембрана құрылымы болады, олар микроорганизмдердің энергетикалық процестеріне қатысады. Мысалы, көк-жасыл балдырлардың мембрана құрылымында хлорофилл болады және олар фотосинтез процесін жүзеге асырады. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|