теңге.
тү сінікті де болар.
РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет
№182 (182)
16.10.2009 жыл, жұма
www.alashainasy.kz
5
e-mail: info@alashainasy.kz
Мәриям әбсаттар
өркениет
тартыс
? Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ
Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ
Ғалымдардың есебі бойынша, орта есеппен
түрлі іс-қимылдар жасауға кететін күш шығыны
(ккал/сағ):
Күресу, бокс
1100
Жүзу, тауға шығу
500
ағаш жару
480
Велосипед тебу
410
Жеңіл
гимнастикалық
жаттығулар
170
Жер қазу
169
Киім үтіктеу, ыдыс жуу
144
Ән салу
122
Жазу
120
Дауыстап оқу
118
Киім тігу
115
Үнсіз оқу
105
Отырып демалу
100
Жатып демалу
77
Ұйқы
65
ас әзірлеу
60
сүйісу, аймаласу
68
Елбасының бастамасымен дүниеге
келген азаматтық форум бүгінде
үкімет тік емес ұйымдардың бірлесіп,
ортақ проблемаларын талқылауға
арналған, үкіметтік емес сектордың
дамуына
ық пал
етіп
отырған
іргелі шаралардың бірі. Осы айда
Қазақстанның
азаматтық
альянсы
аталған жиынды төртінші рет өткізбек.
Форумның
осыған
дейін
ұйым-
дастырылған басқосуларында үкіметтік
емес сектордың дамуына ықпал еткен
үлкен жұмыстар атқарылды.
алдағы болатын 4-форумда қо ғам-
дағы өзекті деген мәселелер, со ның ішінде
мемлекеттік-әлеуметтік тап сырысты әрі
қарай дамыту, адам құ қық тары және
әлеуметтік қызмет көр сету және ондағы
үкіметтік емес ұй ымдардың үлес салмағы
сияқты келелі мәселелер талқыланбақ.
Онда Парла мент депутаттары, саяси
партиялар мен бұқаралық ақпарат
Күш шығынын қалай есептеу керек?
адам әртүрлі іс-қимылдарды атқарғанда белгілі мөлшерде күш-жігер жұмсайтынын
білеміз. әйтсе де қандай іске қанша күш кететінін онша ешкім біле бермейді. Осы жағын
тәптіштеп түсіндіресіздер ме?
руслан сҮЛЕЙМЕНОВ, Атырау қаласы
Газеттің өткен сандарының бірінде алдағы қазан айында елімізде ІV
азаматтық форум өтеді деген ақпар берген едіңіздер. Онда нақты қандай
мәселелер талқыланбақ және оған кімдер қатысады?
Еркінбек НҰраЛИЕВ, Ақтөбе қаласы
азаматтық форумда қандай мәселелер талқыланбақ?
құралдарының және ха лық-
аралық ұйымдар өкілде рінен
жиналған 600-ден ас там адам
жоға рыда атал ған мәселе лер
төңіре гінде пікір алмасатын
болады. Жиында сондай-ақ
осыған дейін гі форум дар-
да атқа рылған жұмыс тар дың
қоры тындылары шыға рылып,
«та ным» байқауының қо ры -
тын дысы шығарылады. Он -
да елдегі ең үздік деген үкі-
мет тік емес ұйымдар 15 түр лі
аталым бойынша дайын дал ған
сыйлықтармен мара пат талады.
Форумның екінші күні Елбасы
Нұрсұлтан Назар баевтың қаты-
суымен пле нар лық мәжіліс өте-
ді деп жоспарланған.
мараПат
ҚҰрмЕт
ФО
рум
соның нақты айғағы – 1934 жылы
алматы
қаласындағы
Наурызбай
көшесінің бойында арнайы саяси жазаға
кесілген жандарды ұстап, азаптауға
арнап салынған НКВД түрмесінің бүгінгі
жағдайы. Ілияс, сәкен, Би-ағаң, бір
сөзбен айтқанда, қазақтың қайсар
рухын ту қылып ұстаған барша асыл
азаматтарымыздың соңғы демі шыққан
осы бір тарихи ғимаратты «Әділет»
қоғамы мүшелерінің қаншама жылғы
табан тоздыруынан кейін Елбасымыз
2004 жылы саяси-қуғын сүргін тарихы
мұражайына айналдыруға тапсырма
берген еді. алайда мұңлықтардың рухы
жайлаған бұл мұражайдың ғұмыры
ұзақ болмады, араға небары бір жарым
жыл салып, қалталыларға сатылып
кете барды. «Әділет» тарихи-ағарту
қоғамы және де Қазақстан саяси қуғын-
сүргінге ұшырағандар қауымдастығы
мен мұражай қызметкерлері ғана содан
бері шындық іздеп, қақпаған есік,
тоздырмаған табалдырық қалмаған
соң, ақыры кеше «Қаламгер» баспасөз
клубында ақпарат құралдары өкілдерін
жинап, өздерінің Елбасына ашық хат
жолдаудан басқа амалдары қалмағанын
айтты.
Жұмабек ашуҰЛы, Қазақстан
Саяси қуғын-сүргінге ұшырағандар
қауымдастығының төрағасы:
– Бәленің басы 2004 жылы
мұражай аумағындағы ішкі түрмені
арыстарымыз азапталған
түрмеге талас басталды
Кеңес үкіметі саяси репрессия науқанына дайындықты
көп жылдар бұрын бастапты. адамның шыбын жанын
шырылдатып, қанын аямай төгетін тетіктерді тіпті сондай бір
ұқыптылықпен ұйымдастырған режимді еске түсіретін бар
тарихи ғимараттар, неге екені белгісіз, бүгінде мұражайға
айналудың орнына, керісінше, тапталып, тарих бетінен
жойылып бара жатқандай. Дәлірек айтсақ, сол бір тарихи
зұлматтың құпия сырын тереңге көміп, сол кезеңнің көзіндей
жәдігерлерді жермен-жексен қылып, санадан сызып тастауға
тырысып жатқан әлдеқандай бір жымысқы саясат бар сияқты.
талқандаудан басталды. Сонда оны
бұзған себебі түрме жанындағы
алаңқайға спорт кешенін салу үшін
екен. Сонда қалайша бір кездері
адам жаны азапталған, атылған жер-
дің үстінде бүгінде біреулер бейқам
жүріп, асыр сала доп қумақ? «Мейлі,
болар іс болды, енді қалғанына
да иелік етейік деп, сол кездегі
тергеу басқармасының ғимаратын
мұражайға айналдырдық. Көп ұза-
май, 2005 жылы жазда «осы жерге
әлдекімнің көзі түсіп, саудаға түсейін
деп жатыр» деген сыбыс жетті.
Қалалық әкімшілікке барғанымда,
менің бұл сөзімді терістеп, жұбатып
шығарып салған. Бірақ жыл аяғына
жетпей, белгісіз екі азамат келді
де «қала әкімінің шешімімен мына
ғимарат бізге берілді», – деді. Аң-таң
боп қалдым».
Бір түсініксіздік туғызатын мәселе
ғимаратты сатып алған меншік иесінің
құпия жатқандығы. Елбасының шеші мі-
мен мұражайға айналдырылған та рихи
ғимаратқа кімнің тісі батып, сау даға
салып жіберуі мүмкін? Және де оны кім
сатып алып отыр? саяси қуғын-сүр-
гінге ұшырағандар қауымдастығы ның
төрағасына келген екі жігіттің аузынан
шыққан сөз ғимаратты сатушы — алматы
қалалық әкімдігі екен.
аЛаЙДа...
бейбіт ҚОЙшыбаЙ, Әділет»
тарихи-ағарту қоғамының президенті:
– Бірде журналистермен ар-
найы баспасөз жиынын өткізген
сәтіне туралап, қала әкіміне осы
мұражай ғимаратының жағдайын
көлденең қойдым. Ол кісі маған
ғимараттың қалалық әкімдікке
қарамайтынын айтып, Қорғаныс
министрлігі ме, әлде Ішкі істер
министрлігі ме, солардың біріне
сілтеді.
содан не керек, су аяғы құрдымға
кетіп отырған жайы бар. ақыры алматы
қаласы әкімінің мәдениет басқармасы
бастығының орынбасары «ол ғимарат
жекешеленіп кеткен, біз сіздерге басқа
ғимарат қарастырып жатырмыз» деген
жауап қайтарған. Қалайша тарихи
ғимаратты басқа ғимарат алмастыруы
мүмкін? тарих деген қолдан жасалатын
ойыншық емес қой? Осы тұста біз
алматы қалалық мәдениет басқармасына
хабарластық:
самат ІЛИясҰЛы, Алматы
қаласының мәдениет басқармасы
директорының орынбасары:
– Расында біз бұл мәселені мұ-
ра жайға басқа ғимарат беру ар-
қылы шешеміз дегенбіз. Дегенмен
оны шешетін қала әкімі ғой. Біз
әкімге мәселені айтып, қызметхат
жазғанбыз. Бірақ әзір нақты шешім
қабылданған жоқ. Ал енді «Әділет»
қоғамы және Саяси қуғын-сүргін-
ге
ұшырағандар
қауымдастығы
бас қа ғимараттан бас тартып, нақ
сол талайлардың қаны тамған ғи-
мараттың өзін қайтарып алуды талап
етуде. Белгісіз себептермен тарихи
ғимарат жекеменшікке өтіп кеткен,
біз емес, оны жоғарғы жақ шешкен.
Өте даулы нәрсе, анық шешілген жоқ.
Сондықтан қазір біз ештеңе де айта
алмаймыз.
Жоғарғы жақ? Ол не қылған жұмбақ
адамдар? Әйтеуір ешкім ештеңе біл-
мейді, біріне-бірі сілтейді. Осы жолы
қандай да бір түсініктеме алуға алма-
ты қаласы әкімдігінің баспасөз қызме-
ті не хабарласқанымызда, олар ішкі
саясат бөліміне сілтеді, ал Ішкі саясат
бөлі мі нің бастығы сергей Леонидович
«орнын да жоқ, қашан болатыны белгі-
сіз» деген жауап алдық. Осындай бір
адам адасатын лабиринт ішінде қалған
арашашы топ, яғни тарихшы Бейбіт
Қойшыбай бастаған «Әділет» тарихи-
ағарту қоғамы және де Жұмабек
ашуұлы бастаған Қазақстан саяси
қуғын-сүргінге ұшырағандар қау ым-
дастығы тығырықтан шығар жолды тек
Елбасына хат жазу деп шешсе керек. ал
сол ашық хатты бұқараның айнасы –
ақпарат құралдары арқылы ел-жұртқа
жеткізуді мақсат тұтса керек, бірақ бір
өкініштісі бұл мәселені тыңдар құлақ
қалмаған ба, конференция залында
таздың шашындай селдіреген адамдар
отырды. телеарна төбе көрсетпеді де. сол
баяғы арыстар ұрпақтарынан құралған
жетім көңіл аудитория жетімсіреген күйі
қала бергендей... сондықтан бұл тағы
да «жалғыздың үні шықпас» болып қала
бермесе игі еді. сондай бір жазықсыз
жандардың қаны тамған қасіретті жерді
талайларды жылатып тартып алған жақ
не опа табам деп отыр екен?..
Әдебиетті ту еткен осынау елеулі
жиын ның мақсаты – еліміздің әр өңірінде
қалам ұштап жүрген талантты жастар дың
басын қосып, шығармашылық жолында-
ғы бағыт-бағдарын айқындап, олардың
қазіргі қазақ әдебиеті турасындағы ой-
пікірлерін ортаға салу. аталған шараның
негізгі бөлігі облыс орталығы Шымкент
қаласында өткізіледі. Форум аясында
Оң түстік
Қазақстан
университетінде
«тәу ел сіз қазақ әдебиеті: бүгін және ер-
тең» деген тақырыпта дөңгелек үстел
ұйымдастырылып, жас қаламгерлердің
төле би, Ордабасы, Қазығұрт аудан да-
рында елдегі оқырмандармен кездесу ле-
рі жоспарланған. сондай-ақ жастардың
шығармашылығын таразыға салып, пікір-
алмасу түрінде өтетін жанрлық секция
жұмыстарына мархабат Байғұт, Несіпбек
Дәутаев, Исрайл сапарбай, Нұрғали
Ораз, Бақыт сарбала сынды қарымды
қаламгерлер жетекшілік ететін болады. Ұлт
әдебиетінің есігін енді ғана ашып жатқан
жастарды қанатының астына алуға үнемі
ниеттеніп жүретін Жазушылар одағының
бұл бастамасына Президент аппараты
Әкімшілігі мен мәдениет және ақпарат
министрлігі, облыстық әкімдік кең қолдау
көрсетіп отыр. Бұл ретте шығармашылық
одақты ең бір қиын кезеңдерден алып
Жас қаламгерге жол ашу
21-23 қазан күндері
аралығында Қазақстан
Жазушылар одағының 75
жылдығы және облыстық
«Оңтүстік Қазақстан»
газетінің 85 жылдығы
аясында «Оңтүстік-2009»
атты жас қаламгерлердің
республикалық ІІ форумы
болады.
шығып келе жатқан Қазақстан Жазушы лар
одағы басқармасы төрағасы, мемлекет-
тік сыйлықтың иегері, ақын-драматург
Нұр лан мырқасымұлының да еңбегін
ескерген абзал.
Жалпы, Жазушылар одағы мұндай игі-
лікті шараларды өткізуді мүмкіндігінше
жиі қолға алып келеді. солардың бірі
ретінде осыдан екі жыл бұрын өткен
«Баянауыл жастар форумын» ерекше
атап көрсетуге болады. Онда жетпіске
тарта талантты жастардың басы қосылған
еді. сол форумның нәтижелі жемісі
ретінде былтыр отызға жуық жас ақын-
жазушылардың тұңғыш кітаптары арнайы
мемлекеттік тапсырыспен жарық көргенін
де атап кеткен жөн. Демек, бұл бастаған
істің аяқсыз қалмағаны болса керек. Біз
де өз тарапымыздан бірер күнде шабыт
жалауын желбірететін «Оңтүстік-2009»
атты жас қаламгерлердің республикалық
ІІ форумы өз мақсатына жетеді деген
сенім білдіргіміз келеді. Осылайша ұлттың
әдебиетін ұлықтайтын ұрпаққа осы бастан
үлкен қамқорлық жасау қажет.
Ғалым ЖаЙЛыбаЙ,
ақын, Қазақстан Жазушылар одағы
басқармасы төрағасының
орынбасары:
— Бұл форумға Алматы мен
Астанадан басқа еліміздің барлық
облыстарынан енді-енді көзге түсіп
келе жатқан қырықтан астам талант-
ты жастарды шақырдық. Оларды
таңдап-танып алған – ұйымдастыру
шараларының бір парасын дөңгелетіп
алып жүрген белгілі ақын, «Қалам-
гер-Медиа» орталығының директоры
Жанарбек Әшімжан басқаратын Жа-
зу шылар одағының Жастар кеңе сі.
Бүгінгідей қысылтаяң кезеңде жан-
кештілікпен ізденіс жолында жүрген
жас қалам иелеріне қамқорлық көрсету
– үлкен міндет. Ал мұндай форум-
дар – жастардың шығармашылығына
дем беріп, оларға тікелей қамқорлық
көрсетудің жақсы бір үлгісі бола ала-
тыны сөзсіз. Осынау әдеби жиынның
қорытындысы ретінде біз биыл да
ерекше дарынымен дараланған бір
топ жастардың кітаптарының шығуына
жағдай жасаймыз.
Кезінде Одақтың жанында әдебиетті
насихаттайтын бюро жұмыс істеген. сол
кезде қалың ел қаламгерлерін жақсы
танитын, шығармаларын да білетін. Қазір
жазушы мен оқырманның арасы алыстап
кеткендей... міне, бүгінгі Одақтың мақсаты
да осы олқылықтардың орнын толтыруға
күш салу.
бек МЕрГЕН
а
бай О
мар
ОВ (к
олла
ж)
«ҚазҰу – білім беру мен ғылымның
ұлттық көшбасшысы!» атты байқауды
атал ған университет пен Қазақстан жур-
налистер академиясы бірлесіп ұйым дас-
тырды. Жалпы, байқау қорытын дысы
бойынша журналистер мен БаҚ ұжы-
мы арнайы аталымдар бой ын ша «Ең
үздік журналистік жұмыс», «тақы ры-
бына тиянақты болғаны үшін» пре мия-
ларымен және Қазақстан жур на листер
академиясы тағайындаған дип ломдар-
мен марапатталды. Осы жерде оқыр-
ман дарымыздан сүйінші сұрағалы отыр-
мыз. Байқауда бақ сынап, құрметке
лай ық де танылғандардың арасында
«алаш айнасы» газетінің де ұжымы бар.
Біздің редакция «Үздік ақпараттық қызмет
көрсеткені үшін!» аталымын жеңіп алды.
салтанатты кеште Қазақстан журналистер
академиясының президенті сағымбай
Қозыбаев газетіміздің бас редакторы
серік Жанболатқа диплом және арнайы
төсбелгіні табыс етті. Басқосу соңында
келген қонақтар университет алдында
естелікке суретке түсіп, жаңа ашылған
мұражайды аралады. сонымен бірге
қазақ салты бойынша құрметті қонақтарға
оқу ордасы кең дастарқан жайды.
бақытжан ЖҰМаҒҰЛОВ, әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің
ректоры, академик:
– Кеше ғана Елбасы Нұрсұлтан
Назарбаев университетімізге келіп,
оқытушылармен және студенттермен
кездесті. Өзінің ақыл-кеңесін берді.
Оқу ордамызды жоғары бағалады.
Қара шаңырақты жақсы жағынан
көрсетуге сіздердің, журналистердің
мол үлестеріңіз бар. Сіздерге үлкен
рақмет айтамын. Алған жүлделеріңіз
құтты болсын!
Нұрмұхаммед МаМырбЕКОВ
«алаш
айнасы»
көшбасшы
оқу орнының
сыйлығына
ие болды
Кеше алматыда әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық универ-
ситетін баспасөз бетінде үздік
көр сеткен журналистер мен
ақ парат құралдары ұжымын
сал танатты марапаттау рәсімі
өт ті. бұл шара «жоғары білімнің
қара шаңырағы» аталатын оқу
ордасының 75 жылдығына
арналды.
Бір қызығы жазушының қос үйі, яғни
шығармашылық ғұмырының барлығын
дерлік өткізген Жазушылар үйі мен
отбасына пана болған үйі тіпті аралары-
нан қыл өтпестей қатар орналасқан екен.
Ескерткіш тақтаның ашылу салтанаты-
на қатысушылар да қиналған жоқ, көрші
үйлерден, яғни отбасы жағы өз үйлері-
нен, ал қаламдастар жағы Жазушылар
үйінен шыға салды. Жазушылар Одағы
басқармасының төрағасы Нұрлан Ора-
залин алдыңғы аға буын өкілі Әлжаппар
Әбішев жөнінде кейінгі толқын іні ретінде
мынадай естелік айтты:
Достарыңызбен бөлісу: