Бұл кітпақа қазақтың ұлы жауынгер ақыны Ма

БІР КӨЛ БАР
Ай астында бір көл бар - 
Ат шаптырса жеткісіз. 
Ортасында алуа, шекер бар - 
Татқан қулар кеткісіз. 
Қарада да қара бар - 
Хан ұлы басып өткісіз. 
Алланың бір күні бар - 
Бір жарым ай жеткісіз. 
Мұңдас ерлер болмаса, 
Менің айтқан сөздерім
Құлқына жаман жеткісіз.
ТЕРЕК ЖАРЫЛСА
Бағаналы терек жарылса,  
Бақыраш жамап болар ма? 
Қарағайға қарсы 
бұтақ біткенше, 
Еменге иір бұтақ бітсейші. 
Қыранға тұғыр қыларға. 
Ханнан қырық туғанша, 
Қарадан бір-ақ тусайшы, 
Халықтың кегін қусайшы,
Артымыздан біздердің 
Ақырып теңдік сұрарға! 
АРУАҚТЫ ЕР
Атадан  туған аруақты ер,
Жауды көрсе, жапырар
Үдей соққан дауылдай,
Жамандарға қарасаң,
Малын көрер жанындай.
Жүйрік аттың белгісі 
Тұрады 
құйрық-жалында-ай.
МОРЕ В ПОДЛУННОМ МИРЕ  
Есть  в  подлунном  мире  море  -
невозможно  обскакать,
лебединое  раздолье  -
не захочешь улетать.
Есть  среди  «презренной»  черни
Человек,  да  не  один,
тот,  кто  выше  «белой  кости»,
непростой  простолюдин.
Среди  прочих  всех  дорог
есть  тернистая  дорога,
где  в  конце  ее  ждет  Бог,
только  очень  близких  к  Богу.
Если  близких  нет  по  духу,
то  напрасны  все  слова.
Если  нет  согласья  в  мыслях,
то  к  чему  нам  голова?
ЛУЧШЕ  СЫН  ОТ  ЧЕРНИ
Разве  треснувшей  подпорке
сможет  стать  черпак  заплатой?
Чем сосна с упрямством сучьев,
дуб  податливей  и  лучше:
ведь  от  сучьев  витиеватых
для  поделок  больше  прока.
Чем  от  хана  порожденных
целых  сорок  отпрысков,  -
лучше  сын  один  от  черни,
чтобы  сильный,  доблестный,
после  нас  он  стал  вождем  бы,
оправдал  бы  назначенье:
стал  бороться  за  свободу,
братство,  равенство  народа…
     
УРОК ИСТОРИЙ
Муж,  достойный  духа  предков,
коль  пред  ним  возникнет  враг  -
бурей  пустится  в  наскок.
Недостойный  духа  предков,
кем  повсюду  правит  страх,  -
вместо страха  прячет  скот.
…Пыл,  движение  хвоста  -
признак  резвости  коней…
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
200
201

Айтып, айтпай немене,
Егер халық қозғалса, - 
Тұра алмайды
хан тағында-ай!
А  когда  народ  восстанет,
он-то явно  всех  сильней,  -
скинет  ханов  всех  с  престола!
В этом весь урок историй!
КОММЕНТАРИИ  И  ПРИМЕЧАНИЯ К  ОТДЕЛЬНЫМ  СТИХОТВОРЕНИЯМ
БИТВА
…На  подмогу  нам  Жунус…Жунус  Жантелин  -  старшина  рода  Байбакты,  мировой  судья, ак-
тивно  поддерживал  восстание  Исатая  -  Махамбета, но,  удовлетворив  свои  требования,  отошел  
от  него.
…Ерсары  и  Калдыбай…Герои,  павшие  в  битве  при  Тастобе.  В  этой  же  битве  пал  и  сын  Кал-
дыбая  Сапалак (см.  Шахматов  В.Ф.  «Внутренняя  орда  и  восстание  И.  Тайманова»,  М.  1946, 
с.  193).  
ЖАКИЯ
Жакия,  один  из  4-х  сыновей  Исатая,  активный  участник  разгромов  аулов  Карауылкожи  Бабажа-
нова,  бия  Балкы  Кудайбергенова,  ханских  отрядов.  24  декабря  1837  года  попал  в  плен  вместе  
со  своим  братом  Динбаяном  и  матерью.  Военный  суд  царского  правительства  приговорил  его  
к  чудовищным  мерам  наказания:  250  солдат  по  3  раза  должны  были  стегать  его  прутьями,  
после  чего  приговор  предусматривал  3-х  годичные  крепостнические  работы,  а  затем  отправку  
в  солдаты  или  пожизненную  каторгу.  Судьба  его  после  приговора  суда  неизвестна,  он  пропал  
без  вести (см.  Шамгонов  А.  «Потомки  И.  Тайманова»  на  казах.  языке,  Атырау,  2001, с.  12-14).
ЭЙ,  ДРУЖИЩЕ  МАХАМБЕТ
…Кебеке  и  Кабланбай,  Рысалы  и  Калдыбай  полегли  на  поле  боя…Кебеке  -  производное  имени  
Кебек  в  уважительной  форме.   
Рысалы  -  тот  же  упомянутый  Ерсары.  Кабланбай  -  Калдыбаев  Кабланбай,  в  этой  битве  он  
не  пал,  а  был  пленен.  В  докладной  записке  полковника  Геке  отмечалось,  что  Кабланбай  был  
великаном.  Не  найдя  железных  цепей,  его  опутали  арканом,  но,  Геке,  побоявшись,  что  пле-
ненный  может  их  порвать  и  перебить  охрану,  к  10  солдатам  добавил  еще  28  человек.  По  
приговору  суда  был  порот  (500  солдат  по  3  удара),  а  затем   отправлен  в  Сибирь  (Шахматов 
В.Ф.  «Внутренняя  орда  и  восстание  И.  Тайманова»,  М.  1946 с.  152).
БЫЛИ  МЫ
 
…рвали  мясо  жунгаридов…Жунгариды… Здесь  поэт  намекает  на  монгольское  происхож-
дение  ханских  династий,  отождествляя  монголов  с  жунгарами  (джунгарами,  калмыками).  Если  
этот  фрагмент  первоисточника  перевести  дословно,  то  перевод  будет  выглядеть  следующим  
образом:  «…мясо  их  довольно  часто  ели мы…».   Анахроническая  идиома  могла  быть  понята  
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
202

не  как  метафора,  а  как  констатация  каннибализма  и,  соответственно,  шокировать  читателей,  
поэтому-то  предпочтение  было  отдано  эвфемизму.
 
…Сыновья мы Утемиса, было десять нас когда-то…По архивным  данным  имена  девяти  
сыновей  Утемиса  установлены,  известны  и  деяния  некоторых  из  них.  Вот  их  имена:  Токтамыс,  
Бекмухамбет,  Махамбет,  Кожахмет,  Сулеймен,  Касен,  Ибраим,  Есмайыл,  Досмайыл.  Согласно  
устным  известиям,  десятым  сыном  Утемиса  был  Алдамжар.  Но  есть  и  сведения  о  том,  что  
еще  один  его  сын  Айип  умер  в  младенчестве.  Старший  же  сын  Токтамыс  умер  в 1822  году.  
Оставшихся  без  отца  и  старшего  брата  сыновей  Утемиса  взял  под  свое  покровительство  Иса-
тай  Тайманов.  Почти  все  сыновья  Утемиса  принимали  самое  активное  участие  в  восстании,  
судьба  многих  из  них  глубоко  трагична. (см.  Кенжалиев  И.  «Исатай  -  Махамбет»,  на  казах.  
языке,  Алматы,  1991,  с.  115-127).
Я  ОСТАВИЛ  СВОЙ  НАРЫН
..От  Назара  я  к  Шурену…Назар  и  Шурен  -  этнонимы,  подроды  рода  Шекты,  входящего  в  
состав  племени  Алим.
В  ПОЗАБРОШЕННОМ  НАРЫНЕ
…сын  единственный  Махмут…По  архивным  сведениям,  Махмут  был  1833-1834  гг.  рождения.  
Но  он  был  не  единственным  сыном  Махамбета,  т.к.  его  второй  сын,  Нурсултан,  был  рожден  
в  1835  г.;  выражение  «сын  единственный»  объяснимо  тем,  что  к  моменту  сочинения  этого  
стихотворения  жена  Махамбета  и  сын  Нурсултан  числились  в  без  вести  пропавших,  но  затем  
они  были  найдены.  
Известно,  что  в  1845  г.  Махамбет  хотел  устроить  Нурсултана  в  школу  в  г.  Оренбурге,  но  его  
просьба  не  была  удовлетворена  из-за  неблаговидной,  с  точки  зрения  царского  правительства,  
деятельности  отца,  т.е.  самого  Махамбета (см.  Кенжалиев  И.,  Указ.  Соч., с.  178). 
 
 
 
ТОМЛЕНИЕ
…детей  и  жен  буду  вскорости  лишен…По  различным  сведениям  у  Махамбета  было,  по  край-
ней  мере  две  жены.
Я  -  ГЛАШАТАЙ  ГРОМОГЛАСЫЙ
…от  Балхы  и  от  Егиза…Балхы  Кудайбергенов  -  один  из  биев,  вел  проханскую  политику,  но,  
из-за  принадлежности  к  мятежному  роду  Берш  сам  попал  в  немилость  властей.
НЕ  СЕДЛАТЬ  КОНЕЙ  НА  ВОЛЕ
…в  оренбургскую  темницу…17  марта  1841  г.  Махамбет  был  доставлен  в  Оренбург  и  предстал  
перед  военным  судом.  Многие  обвинения  носили  характер  явных  наговоров,  лжесвидетельств,  
поэтому  суд  приговорил  его  лишь  к  высылке  во  владения  султана  А.  Жанторина (Центр. Гос. 
архив  Каз.ССР,  4  фонд,  1  спис.,  4210  дело,  11  л.).
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
203

ЭЙ,  ШОНТЫ-БИ
..Шонты-би…Шонты  Жамантаев,  би  рода  Шурен,  его  подпись,  наряду  с  другими,  стоит  под  
доносом  о  местонахождении  отрядов  Исатая  (письмо  от  8  июня  1838  г.;  см.:  Центр.Гос.архив  
КазССР,  4  ф.,  3336  дело,  с.  7).
ОБРАЩЕНИЕ  МАХАМБЕТА  К  СУЛТАНУ  БАЙМАГАМБЕТУ
…мой  же  вечный  враг  по  крови  был  моей  мясной  едой…Уже  отмеченная  идиома,  сохра-
нившаяся  с  древнейших  времен,  возможно,  еще  со  времен  геродотовых  скифов,  которые  ели  
человечину,  предварительно  смешав  его  с  мясом  животных.
СЛОВА,  ИСПОЛЬЗОВАННЫЕ  БЕЗ  ПЕРЕВОДА
Азамат  -  гражданин,  отборный  муж,  мужчина  чести.  
 
 
 
Аргымак  -  быстроногий,  отборный  конь,  скакун. 
 
 
 
 
Атан  -  холощенный  верблюд. 
 
 
 
 
 
 
 
Бура  -  верблюд,  самец-производитель.   
 
 
 
 
 
 
Батыр  -  герой,  богатырь.   
 
 
 
 
 
 
 
Едиль  -  Волга. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жаик  -  Урал.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жигит  -  молодой  мужчина,  достигший  расцвета  сил.  
 
 
 
Кулжа  -  вожак  диких  баранов - теков.   
 
 
 
 
 
Кулан  -  дикий  осел,  мясо  его  употребляли  в  пищу.   
 
 
 
Кыран  -  мифическая  хищная  птица. 
 
 
 
 
 
 
 
Нар  -  одногорбый  верблюд. 
 
 
 
 
 
 
 
Тенгри  (Тенир,   Танир  и  т.п.)  -  Бог  Неба  из  древнейшей  религии  тюрков. 
 
Тулпар  -  легендарный  мифический  конь,  его  имя  стало  нарицательным  для  обозначения  
                   особо  благородных,  породистых  скакунов.   
 
 
 
 
Уран  -  боевой  клич,  издаваемый  при  атаке,  нападении,  наступлении,  обычно  этот  клич  
              является  именем  знаменитого,  геройского  родового  предка.  Так,  одним  из  предков  
              Исатая  был  батыр  по  имени  Агатай,  отсюда  и  клич  «Агатай-Берш!»
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
204

III. РЕЦЕНЗИЯЛАР, ПІКІРЛЕР, ҮНҚОСУ  
ИМАНҒАЛИ  
ТАСМАҒАМБЕТОВ
                         Қазақстан Республикасының премьер-министрі     
АЛҒЫСӨЗ  РЕТІНДЕ
«Міне, осы түрғыда оқырман талқысына Махамбет жырларының Бекет Карашин орысшаға аударған 
нүсқасы ұсынылып отыр. Б. Карашин Махамбеттің Шернияз ақынға арналған жүмбақ өлеңінен басқа 
осы кезге дейінгі белгілі барлық жырларын орысшаға аударып шықты. Сапасын оқырман бағалай 
жатар. Десек те көптеген білгір мамандардьң пікірінше, аударма сәтті шыққан.
Осы тәжірибе одан ары жалғасын тауып, Махамбет шығармашылығы орыс тілді оқырман арасынан 
өз табынушысын табады, сондай-ақ қазақ халқының мәдениеті мен поэзиясына қызығушылық та-
нытады деген сенімдемін.
Мақсатымыз - ұлы ақынды әлем тануы, рухы мен жалынды сөздерінің мәңгі өлмес қаэныасынан 
өзгелер де сусындаса деген ниет».
Б.  Қарашиннің  «Махамбет.  Жыр-жебе.  Стихострелы»  /Алматы,  «Өлке»,  2002  ж./  кітабінің 
алғы сөзінен алынған үзінді.
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
РЕЦЕНЗИЯЛАР, ПІКІРЛЕР, ҮНҚОСУ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
205

МӘЛІК ИСАБЕКОВ 
философ,  публицист,  әлеуметтану сарапшысы, 
                                             әдеби сыншысы, Алматы     
ЖАҚСЫМЕНЕН ДОС БОЛСАҢ...
(эсседен алынған үзінділер)
«Жақсыменен дос болсаң, 
айрылмас күні қос болсаң, 
басыңа қиын іс түссе, 
алдыңнан шығар өбектеп, 
жаныңа не керек деп...» 
Махамбет
* * * 
Бекет  пен  екеуіміздің  студенттік  және  аспиранттық  өміріміз  жетпісінші  жылдардың  ортасынан 
бастап мен сексенінші жылдардың ортасына дейінгі жылдарға тұспа-тұс келді. ҚазМУ философи-
я-экономика факультеті (аңызға айналған ФЭФ)  70-ші жылдардың екінші жартысы және 80-ші 
жылдардың басында оқуға түсу өте қиын дегдарлық (элиталық) және шағын ғана факультет бола-
тын. Ол барлық Орталық Азия республикалары (тек қана бұл аймақ емес) үшін идеологиялық және 
партиялық кадрларды «түлетіп, шыңдап» шығарып отырды. Оқуға түсерде әскер қатарынан өткен 
пайымды, байсалды балалар басымдық құқығын пайдаланатын. 
Бекет  факультетке  мектепте  бітіргендегі  үздік  бағаларымен,  бұқаралық  спорттағы  қол  жеткізген 
жоғары көрсеткіштерімен, Қазақ политехникалық институтында бір жыл оқыған және әскер қата-
рында болған өмір жолымен, шетел әдебиеті классикасының қалың-қалың томдарын және бірқатар 
философиялық трактаттарды оқыған білімімен, адамзаттың ұлы ойшылдарының қалдырған көп ға-
сырлық даналықтарын терең меңгеруге дайын күйдегі есейген адам ретінде келді. Осы сапалары 
оның факультетті үздік аяқтап шығуына ішінара көмегін тигізді. Жалпы алғанда, менің досымның 
өмірінде және қаламгерлік еңбегінде философиялық орнықты, түбегейлі білімінің атқарған маңызы 
зор болғандығын ерекше айта кету керек. Оның мәдениеттану, түркітану салаларындағы, тіпті поэ-
зиядағы шығармашылығымен кеңінен таныс оқырман автордың ерекше дүниетанымын аңғармауы 
мүмкін емес. Ол әрқашан әр нәрсенің де «түпкі бастау көздеріне» барады. Тарихилық пен қисын-
дылықтың бірлігі принципі оның ғылыми пайымдауларында айқын көрінсе, поэзиялық шығарма-
ларында да осылар «жолшыбай» ізін қалдырған. Бекет студенттік жылдары жатақханалардың қызу 
тіршілігінен бөлектену және оқшаулану үшін кітапханаларда және дәруіштің құжыралары – жал-
дамалы пәтерлерде жалғыздықта және тыныштықта ұзақтан ұзақ отырып, өткен заман философта-
рының ғасырлық даналықтарын игеру жолында еңбектенуден аянып қалған жоқ. Оның ең сүйікті 
пәні философия тарихы, ал жолбасшы темірқазығы Гегельдің: «Философия деген – оның тарихы» 
дейтін  қанатты  сөзі  болуы  тегін  емес.  Оның  мерекелетіп,  мейрамдатып  жататын  студенттер  мен 
аспиранттар ортасынан кенеттен жоғалып кетуі де дәл осы арқылы түсіндірілетін. Бекет үнемі білім 
жинай берді… Осылай жинақтаған терең әрі жан-жақты білімімен ол қазір де жарқырай көрінеді: 
өзінің  көп  қырлы  шығармашылығында  философия  классиктерінен  дәйексөздерді  орны-орнымен, 
шеберлікпен келтіре отырып, өткінші өмірге - жалған дүниеге қатысты философиялық дана, әрі 
аздап экзистенциялық көзқарасын өзінің жұмбақ жаратылысындағы күллі болмысы арқылы жүзеге 
асырып келеді…  
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
РЕЦЕНЗИЯЛАР, ПІКІРЛЕР, ҮНҚОСУ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
206

* * * 
Бекет ұзақ уақыт бойына КСРО ІІМ (кейіннен ҚР, тіпті бір уақытта ҰҚК бұрынғы Жоғарғы мектебі) 
Жоғарғы мектебінде философиядан сабақ берген кезде, Кеңестер Одағының барлық аймақтарынан 
іссапарға барған әріптестері үшін «бойдақтар баспанасы» болған өзінің пәтерінде келген қонақтар-
ды әрдайым қуана қарсы алатын, онда әуесқой шығармашылықтың әлдебір үйірмесі  құрылғандай 
еді. Бекет бұл ортада айқын көшбасшылық танытты. Әлі есімде, мені ақылға сыймайтын құбылу 
(«реинкарнация») тым таң қалдырған еді. Біріншіден, оның әскери киім үлгісінде жүретінін көру 
тіпті де үйреншікті емес еді. Екіншіден, - өмірде және жұмыста темірдей тәртіпке бағынуы да оның 
табиғи болмысына жат көрінетін. Алайда бұлар сыртқы белгілер ғана болып шықты. Бәрі де күр-
делірек болатын. Өзіңе жүктелген философия пәні курсынан сабағыңды бер, сол кез бойынша тіпті 
де төмен емес жалақыңды ал, сонымен қатар иығыңдағы жұлдыздарға да ақша төленетіндіктен, осы 
жұлдыздарды погондарыңа уақытында кезек-кезегімен тағып алып отыр, сөйтіп офицерлік шенге 
берілетін барлық жеңілдіктерді және көрсетілетін құрметтерді пайдалан, сосын осылайша өз раха-
тыңмен өмір сүре бер. Алайда, қандай да бір күдіктің кеміргіші оны іштен жегідей жеді. Ал Бекет 
оған қоса шығармашылық азабын сезінді: ол жазбай тұра алмайтын.  Оның бұл азабының енді ұзақ 
екенін, дәлірек айтсақ түгел өміріне кететінін мен сонда түсіндім. 
* * * 
Мен оның «По горным тропам войны» («Соғыстың сеңгір соқпақтарымен») басылып шықпаған 
әскери  очерктер,  жазбалар,  мақалалар  және  естеліктер  жинағын  оқып  шыққанмын.  Бұл  –  соғыс 
және  бейбітшілік  мағынасындағы  жауынгерлік  етене  бауырластық  пен  қаруластарыңды  қапияда 
жоғалтып алудың қасіреттері туралы кітап болатын. Бекеттің бұл өткен жауынгерлік өмірінен оның 
кейіннен сарбаз, батыр және ақын Махамбет шығармашылығына қарай шығып, дендеп еніп кетуіне 
негіз болған тағы бір бастауды көремін. 
* * * 
Бір қызығы, өлең жазу шығармашылығы сол кездері тіпті жаппай түрде ешқандай сұранымсыз бо-
лып және тіршілік етуге қаржы тауып бере алмайтынына қарамастан, сол кезде Бекет көптеп өлең-
дер жаза бастады. Ақындық шығармашылыққа деген ынтасы мен шабыты енді тасқын судай өт-
кел бермей, зейін қойып жазып жүрген диссертациясын тоқтатып қойып, қызметтік пәтерін және 
тұрақты алып отыратын жалақысын тастап, алдамшы құндылықтар мен тіршіліктің күйбең қарба-
ластарын қалдырып, зерттеушілік және ақындық дүниесінің «еркін дәм-тұзына» кетті. Материалдық 
және тұрмыстық тұрғыдан алғанда, оңайға соқпайтын күндер басталды: өсіп келе жатырған ұлы 
мен қызын тәрбиелеп өсіру қажет болатын. Алайда дәл осы уақытта менің досым шығармашылық 
тұрғыдан өнімді еңбек етіп, өзінің «болдин күзін» басынан кешірді. Сол кезде, 90-шы жылдардың 
аяғында көне орыс мәдениетінің айдарлы жәдігерлігі болып табылатын «Игорь полкі туралы жыр» 
ескерткішін зерттеп бітірді, түркітану саласы бойынша қыруар эсселер жазды, өзінің өлең жинақта-
рын тәмамдады, Махамбет өлеңдерінің аудармасын жасады. Ол кезде идеологиялық қуғынға ұшы-
рап (билікке қарсы шыққан!), ұмыт бола бастаған Махамбет ақынның 200 жылдық мерейтойы ата-
лып өтіледі және ал жырларының орысшаға аудармалары салтанат құрып, оның авторына әдебиет 
әлемінде танымалдылық пен Республика көлемінде еңбегіне лайықты даңқ әкеледі деген ой еш-
кімнің үш ұйықтаса түсіне де енген емес.   
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
РЕЦЕНЗИЯЛАР, ПІКІРЛЕР, ҮНҚОСУ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
207

* * * 
Бекеттің шығармашылығында бір ерекше соны үдеріс аңғарылады: ол шынайы поэзияға философи-
ядан келді, анығында көптеген ой алыптарының өзі (Гете, Абай, Шәкәрім және т.б.) керісінше поэ-
зиядан бастап, философиялық ізденістерге кеткен болатын. Бекет болса «сезім аймағынан, ақыл-ой 
таразысына қарай», бейнелеулерден ұғымдарға қарай емес, керісінше, пайымдаулар мен ұғымдар-
дан – сезімдік бейнелеулерге қарай жүрді. Сондықтан, оның жазған өлеңдері классикалық түсінік-
тегі лирика жанрында емес, бүкіл қоршаған болмысты поэтикалық сезімдік пішінде философиялық 
електен өткізіп қайта оралу немесе басқаша дүниетаныммен келіп, ақылдық дүниеге енді ақындық 
көзбен қарау болып табылады. Сонымен қатар, бұл дегеніңіз ең алдымен өзіңмен, рух жұтаңдығын 
тудыратын ой түкпіріндегі дұшпандарыңмен, болмыстағы және қоғамның рухани өміріндегі әділет-
сіздіктермен жүріп жататын тылсым күштердің мәңгілік майданы болар еді. Сондықтан, досым үшін 
Махамбет туындыларына және жыраулық дәстүр алаңындағы шайқастарда жан алып жан беріскен 
рух сарбаздары болып табылатын басқа да көптеген аласапыран ақындар мен жорық жырауларына 
осындай сәйкесті үйлесімділікпен, сонымен бірге өзіндік қайталанбас қолтаңбасымен және сонша-
лық талантты түрде таңғажайып аудармалар жасауды жүзеге асырудың сәті түсті деп ойлаймын.  
* * * 
Бекет  Қарашиннің  «Махамбет.  Жыр-жебе.  Стихострелы»  атты  аудармалар  кітабының  жарыққа 
шығу тарихы мүлде басқа жанрды – детектив оқиғаларын еске түсіреді. Бекеттің аударма жаса-
удағы  сол  бір  алапат,  адам  төзгісіз,  ұзақ  жылғы  еңбегі,  әрине,  енді  кітабының  лайықты  пішінде 
жарық көруін талап етті. Алғашқы кезеңінде беделді заңғар тұлғалардың - Олжас Омарұлы Сүлей-

жүктеу/скачать 18,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: