Бөж тақырыбы: Мектеп жасына дейінгі балалардың таным үрдістерінің дамуы Қабылдаған: Ж.Қ. Дүйсенова Орындаған: Жарылхасын Аружан Тобы: фат-312б Түркістан 2023 Жоспары
Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі баланың қиял үдерісінің дамуына сипаттама
жүктеу/скачать 76,82 Kb.
|
| Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі баланың қиял үдерісінің дамуына сипаттама
Мектеп жасына дейінгі баланың қиялын ырықты деп айтуға болмайды, өйткені ол ешқандай мақсат қоюды талап етпейді. Ол балаға сыртан әсер ететін заттар мен құбылыстарға тикелей байланыста болады. Бала ойнайтын ойның да үлкендерге еліктеп қайталайды.Баланың қиялы сәбилік шақтың соңында пайда бола бастайды. Ол сананың белгілі бір функцияларымен байланысты. Белгілер функциясын дамытудын екі желісі бар. Бірінші желісі заттарды басқалай бейнелеулерімен тілдік, математикалық және басқа белғілерді пайдалануға, ойладың логикалық формаларын меңгеруге жетелейді. Екінші желі нақтылы бұйымдарды, оқығаларды қиялдағылар арқылы толықтыру мен алмастыру мумкіндігінің пайда болуы мен кеңеюіне, жинақталған тусініктердің материялдарына жаңа бейнелер қүруға жетелейді. Баланың қиялдауы ойын үстінде қалыптасады. Алғашқы кезде қиял заттарды қабылдаудан және ойын іс-әрекеттерін орындауынан көрінеді. Бала таяққа отырып алып атпен жортады, бұл сәтте ол –салт атты, ал астындағы таяқ –аты. Бірақ шауып өте шығарлықтай ештеңе жоқ. Кезінде, таяқпен қымыл жасамағанда өзін ойынша таяқты шын ат дей де алмайды.Бала сурет салғанда, ертегі мен тақпақты ойдан шығарғанда қиялы неғұрлым айқын байқалады. Балалар ойын кезіндегі сияқты мұнда да басында тікелей қабылдаған заттарды немесе қағаз бетіндегі суретерді пайдаланады.Баланың қиялы үлкендерге қарағанда бай деп есептелгенімен, шындығында үлкен адамның қиялынан бай емес, керісінше әлдеқайда жұпыны. Өйткені баланың өмір тәжірібесі аз, білімі таяз, сондықтан қиялдауға қажетті материалдары да аз.Қиялдаумен қатар балада суретті түсінуде қабілеттері олады. Мектепке дейінгі шақта суретті қабылдау үш бағытта өтеді: біріншіден, болмыстың бейнесі ретіндегі суретке деген көзкарас озгереді, екіншіден, суреттің болмыспен арақатынасын дұрыс белгілей білуі, яғни суретте не бейнеленсе соны көре білуі дами бастайды, акырында, суретті талдай білуі, яғни онын мазмұнын түсінуі жетіле бастайды.Дегенмен сәбилік шақтағы балалар, әсіресе мектеп жасына дейінгілер таныс заттардың, адамдардың, жағдайлардын бейне- лерін жақсы біле тұрса да олар суретке үлкендерше карамайды. Мектепке дейінгі кішкентайлар үшін сурет бейнелеуден гөрі болмысты, оның ерекше түрін кайталау. Балалар көбіне сурет- те салынган адамдар, заттар кәдімгі солардың дәл өздеріндей касиеттерге ие болады деп санайды. Тусыртын каратып тұрған адам бейнеленген суретті балаға көрсетіп, онын беті кайда деп сұрағанда қағаздың екінші бетінен адамның бетін көрмекші болып суретті аударады, Бала лақтың суретін қасқырдың суре- тінен тасалай бастайды, бейнелердің өзгеріссіз және козгалыс- сыз қалғандарына тан калады. Бірде төрт жасар бала өзі тани- тын кыз баланың үйіне кірсе, кыскы көрініс және үлкен үйге беттеп бара жаткан адамдар бейнеленген суретті жана гана колына алған екенМектеп жасына дейінгі бала қиялы көбінесе ықтиярсыз қайта жасау негізінде жүзеге асады,яғни біреудің жазғаны мен сызғанына,поэзиялық шығармаларының, ертегі әңгімелердің негізіне сүйенеді. Сезімнің арқасында ертегілер мен тақпақтарды ойлап шығарады. Бала өз шығармасының қорытынды мазмұнын қандай болатынын өзіде білмейді.Ықтиярлы,арнайы қиялдың дамуы да, зейін мен естің ықтиярлы формаларының дамуы сияқты баланың мінез –құлқының сөзбен реттелуінің қалыптаса бастауындағы жалпы үдерістің бір жағы болып табылады. Іс-әрекеттің жемісті түрлеріндегі мақсат қою мен ойды құру жетекшілігі сөз арқылы жүзеге асады. Бала қиялын дамытуда ойынның сурет салу және құрастыру әрекеттерінің әдеби шығармалар мен ертегі әңгімелердің де маңызы зор. жүктеу/скачать 76,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|