Бухгалтерлік есеп
жүктеу/скачать 2,74 Mb. Pdf көрінісі
|
№ Операциялардың аталуы Сомасы Шоттардың кор- респонденциясы Д-т К-т 1 Тапсырыс берушіге дайын өнім өткізілді 1000000 1210 6010 2 Өткізілген өнімге ҚҚС есептелді 110000 1210 3130 3 Есеп айырысу шотына тапсырыс берушіден ақша келіп түсті 1140000 441 1210 4 Дайын өнімнің өзіндік құны шығыс етілді 800000 7010 1320 5 Сатылған тауарлардың қайтарылуы 300000 6020 1210 6 Қайтарылған тауар үшін тапсырыс берушінің ақшасын қайтару 342000 1210 1040 7 Қайтарылған тауарға есептелген ҚҚС-ның сомасын қайтару 42000 1210 3130 8 Қоймадағы дайын өнім қалдығының көбеюі 240000 7010 1320 275 «Сторно» белгісі шаруашылық операциялар сомаларының қосылуы емес, шегерілуін білдіретін теріс белгі. Сатылған тауарлардың қайтарылу процесінің қаржылық тал- дауын жасайық: 1) Кәсіпорынның тауарды өткізу бойынша табысы 300000 теңгеге кемиді; 2) Есеп айырысу шотындағы ақшаның қалдығы 342000 теңгеге (300000 + 42000) кемиді; 3) Қоймадағы дайын өнімнің қалдығы 240000 теңгеге көбейеді; 4) Өткізілген өнімге есептелген ҚҚС-ның сомасы 98000 теңгеге (140000 — 42000) тең болады. № 5410 шот. «Есептік жылдың пайдасы (залалы)» Кәсіпорын қызметінің түпкі мақсаты пайда (жиынтық табыс) алу болып табылады. Пайда, бұл — алынатын табыстар жиынтығының жұмсалған шығыстардан артық болуы. Ондай болмаса, кәсіпорын залал, яғни теріс нәтиже шегеді. Бухгалтерлік есеп шоттары бас жоспарының нұсқауында: жыл соңында 6-шы және 7-ші бөлімдердің барлық шоттары № 5410 «Есептік жылдың пайдасы (залалы)» шотына жабылады (шығыс етіледі) және түпкі нәтиже анықталады деп айтылған. 6-шы «Кірістер» бөлімінің барлық шоттары (№ 6020, 6030 шоттардан басқа) жыл бойы кредитте болып, ал жыл соңында № 5410 шоттың дебеті бойынша жабылатындығына назар аударамыз. 7-ші «Шығыстар» бөлімінің барлық шоттары жыл бойы дебетте болып, ал жыл соңында № 5410 шоттың кредиті бойынша жабылады. Ал, № 6020, 6030 «Сатылған тауарларды қайтару, сауда жеңілдігі мен бағаны түсіру» шоттары қалай жабылады? Әрине, 7-ші бөлімнің шоттары сияқты № 5410 шоттың кредиті бойынша жабылады. Бұрынғы мысалдарға қайта ораламыз: а) Контрпассивті шоттар. 9) № 6010 шотты 1000000 теңге сомада № 5410 шоттың кредиті бойынша жабамыз; 10) № 6010 шотты 300000 теңге сомада № 5410 шоттың дебеті бойынша жабамыз; 11) № 7010 шотты 560000 теңге = (800000 — 240000) сомада № 5410 шоттың дебеті бойынша жабамыз; 12) Есепті жылдың бөлінбеген табысын 140000 теңге = (1000000 — 300000) — 560000 сомада анықтаймыз. 276 Егер тауар қайтарылмаған жағдайда есепті жылдың бөлінбеген табысы 200000 теңгені = (1000000 — 800000) құрайтын еді. № Операциялардың аталуы Сомасы Шоттардың кор- респонденциясы Д-т К-т 9 № 6010 шоттың 1000000 теңге сомада № 5410 шотқа жабылуы 1000000 6010 5410 10 № 6020 шоттың 300000 теңге сомада № 5410 шотқа жабылуы 300000 5410 6020 11 № 7010 шоттың 560000 теңге сомада № 5410 шотқа жабылуы 560000 5410 7010 12 Есепті және өткен жылдардың бөлінбеген табысы 140000 теңге болып анықталды 140000 5410 5430 Сонымен, бухгалтерлік есеп шоттары Жұмыс жоспарының 8 бөлімін қарап шығып, талдадық, одан басқа бухгалтерлік есепке студенттерді үйретуді жетілдіру бойынша әдістемелік ұсыныстар бердік. Оқу материалы қиындығының жоғарылау дәрежесі бойынша студенттерді одан әрі үйрету үшін оларға «Бухгалтерлік есеп жүргізудің тәжірибелік әдістемелері» оқу-әдістемелік құралын оқып, үйрену ұсынылады. 277 № 1 қосымша Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес қаржылық есептілікті жасайтын ұйымдар үшін бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарын әзірлеу жөніндегі нұсқаулыққа (негізге) Бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарының синтетикалық шоттары топтарының тізбесі 1 бөлім. Қысқа мерзімді активтер 1000 Ақша қаражаттары 1010 Кассадағы теңгемен ақша қаражаты 1020 Кассадағы валютамен ақша қаражаты 1030 Жолдағы теңгемен ақша қаражаты 1040 Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты 1050 Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты 1060 Депозиттік банк шоттарындағы ақша қаражаты 1070 Арнайы шоттардағы ақша қаражаты 1100 Қысқа мерзімді қаржы инвестициялары 1110 Қысқа мерзімді ұсынылған қарыздар 1120 Сауда үшін арналған қысқа мерзімді қаржы активтер 1130 Өтеу үшін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар 1140 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы инвестициялары 1150 Өзге қысқа мерзімді қаржы инвестициялары 1200 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек 1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 1220 Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 1230 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 1240 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 1260 Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек 1270 Алуға тиіс қысқа мерзімді сыйақылар 1280 Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек 1290 Күмәнді талаптар бойынша резерв 1300 Қорлар 1310 Шикізат пен материалдар 278 1320 Дайын өнім 1330 Тауарлар 1340 Аяқталмаған өндіріс 1350 Өзге қорлар 1360 Қорларды есептен шығару бойынша резерв 1400 Ағымдағы салық активтері 1410 Корпоративтік табыс салығы 1420 Қосылған құн салығы 1430 Өзге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер 1500 Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер 1510 Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер 1520 Сатуға арналған істен шығатын топтар 1600 Өзге қысқа мерзімді активтер 1610 Берілген қысқа мерзімді аванстар 1620 Алдағы кезеңдердің шығыстары 1630 Өзге қысқа мерзімді активтер 2 бөлім. ұзақ мерзімді активтер 2000 Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар 2010 Ұзақ мерзімді берілген қарыздар 2020 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар 2030 Сатуға арналған қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар 2040 Өзге ұзақ мерзімді қаржылық активтер 2100 Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек 2110 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі 2120 Еншілес ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі 2130 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі 2140 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі 2150 Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі 2160 Жалдау бойынша ұзақ мерзімді дебиторлық берешек 2170 Алуға арналған ұзақ мерзімді сыйақылар 2180 Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек 2200 Үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын инвестициялар 2210 Үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын инвестициялар 279 2300 Жылжымайтын мүлікке инвестициялар 2310 Жылжымайтын мүлікке инвестициялар 2320 Жылжымайтын мүлікке инвестициялардың амортизациясы және құнсыздануы 2400 Негізгі құралдар 2400 Негізгі құралдар 2410 Негізгі құралдар 2420 Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы 2500 Биологиялық активтер 2510 Өсімдіктер 2520 Жануарлар 2600 Барлау және бағалау активтері 2610 Барлау және бағалау активтері 2620 Барлау және бағалау активтерінің амортизациясы және құнсыздануы 2700 Материалдық емес активтер 2710 Гудвилл 2720 Гудвиллдің құнсыздануы 2730 Өзге материалдық емес активтер 2740 Өзге материалдық емес активтер амортизациясы және құнсыздануы 2800 Кейінге қалдырылған салықтық активтер 2810 Корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық активтер 2900 Өзге ұзақ мерзімді активтер 2910 Берілген ұзақ мерзімді аванстар 2920 Алдағы кезеңдердің шығыстары 2930 Аяқталмаған құрылыс 2940 Өзге ұзақ мерзімді активтер 3 бөлім. Қысқа мерзімді міндеттемелер 3000 Қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері 3010 Қысқа мерзімді банктік қарыз 3020 Қысқа мерзімді алынған қарыз 3030 Қатысушылардың дивидендтері және кірістері бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3040 Ұзақ мерзімді қаржы міндеттемелерінің ағымдағы бөлігі 3050 Өзге қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері 3100 Салықтар бойынша міндеттемелер 3110 Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығы 280 3120 Жеке табыс салығы 3130 Қосылған құн салығы 3140 Акциздер 3150 Әлеуметтік салық 3160 Жер салығы 3170 Көлік құралдары салығы 3180 Мүлік салығы 3190 Өзге салықтар 3200 Басқа да міндетті және ерікті төлемдер бойынша міндеттемелер 3210 Әлеуметтік сақтандыру бойынша міндеттемелер 3220 Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер 3230 Басқа міндетті төлемдер бойынша өзге міндеттемелер 3240 Басқа ерікті төлемдер бойынша өзге міндеттемелер 3300 Қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3310 Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3320 Еншілес ұйымдарға берілетін қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3330 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдарға қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3340 Филиалдарға және құрылымдық бөлімшелерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3350 Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек 3360 Жалдау бойынша қысқа мерзімді берешек 3370 Ұзақ мерзімді кредиторлық берешектің ағымдағы бөлігі 3380 Төлеуге тиіс мерзімді сыйақылар 3390 Өзге қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3400 Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері 3410 Қысқа мерзімді кепілдік міндеттемелер 3420 Заңды наразылықтар бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер 3430 Қызметкерлерге сыйақылар бойынша қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері 3440 Өзге қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері 3500 Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер 3510 Алынған қысқа мерзімді аванстар 3520 Алдағы кезеңдердің кірістері 3530 Сатуға арналған істен шығатын топтың міндеттемелері 3540 Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер 281 4 бөлім. ұзақ мерзімді міндеттемелер 4000 ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер 4010 Ұзақ мерзімді банктік қарыздар 4020 Ұзақ мерзімді алынған қарыздар 4030 Өзге ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер 4100 ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 4110 Жеткізушілер мен мердігерлерге берілетін ұзақ мерзімді берешек 4120 Еншілес ұйымдарға берілетін ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 4130 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдарға берілетін ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 4140 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелерге берілетін ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 4150 Жалдау бойынша ұзақ мерзімді берешек 4160 Төлеуге арналған ұзақ мерзімді сыйақылар 4170 Өзге ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 4200 ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері 4210 Ұзақ мерзімді кепілгерлік міндеттемелер 4220 Заңды наразылықтар бойынша ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері 4230 Қызметкерлерге сыйақылар бойынша ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері 4240 Өзге ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері 4300 Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер 4310 Корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер 4400 Өзге ұзақ мерзімді міндеттемелер 4410 Алынған ұзақ мерзімді аванстар 4420 Алдағы кезеңдердің кірістері 4430 Өзге ұзақ мерзімді міндеттемелер 5 бөлім. Капитал мен резервтер 5000 Шығарылған капитал 5010 Жарияланған капитал 5020 Төленбеген капитал 5100 Эмиссиялық кіріс 5110 Эмиссиялық кіріс 5200 Сатып алынған жеке меншік үлестік аспаптар 5210 Сатып алынған жеке меншік үлестік аспаптар 282 5300 Резервтер 5310 Құрылтай құжаттарында белгіленген резервтік капитал 5320 Қайта бағалауға арналған резерв 5330 Шетелдік валютаны қайта есептеуге арналған резерв 5340 Басқа да резервтер 5400 Бөлінбеген кіріс (жабылмаған залал) 5410 Есепті жылдың пайдасы (залалы) 5420 Есеп саясатының өзгеруі нәтижесінде пайданы (залады) түзету 5430 Өткен жылдардағы пайда (пайда) 6 бөлім. Кірістер 6000 Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс 6010 Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс 6020 Сатылған өнімді қайтару 6030 Бағадан және сатудан түсетін жеңілдіктер 6100 Қаржыландырудан түскен кіріс 6110 Сыйақылар бойынша кірістер 6120 Дивидендтер бойынша кірістер 6130 Қаржылық жалдау бойынша кірістер 6140 Инвестициялық жылжымайтын мүлік операцияларынан алынатын кіріс 6150 Қаржылық аспаптардың әділ құнын өзгертуден түскен кірістер 6160 Қаржыландырудан түсетін басқа да кірістер 6200 Басқа да кірістер 6210 Активтердің шығуынан түскен кірістер 6220 Өтеусіз алынған активтерден алынатын кірістер 6230 Мемлекеттік субсидиялардан алынатын кірістер 6240 Құнсызданудан залалды қалпына келтіруден алынатын кірістер 6250 Бағамдық айырмадан түскен кірістер 6260 Операциялық жалдаудан түскен кірістер 6270 Биологиялық активтердің әділ құнын өзгертуден түскен кірістер 6280 Басқа да кірістер 6300 Қысқартылған қызметпен байланысты кірістер 6310 Қысқартылған қызметпен байланысты кірістер 283 6400 Үлестік қатысу әдісі бойынша есепке ескерілетін ұйымдар пайдасының үлесі 6410 Қауымдастырылған ұйымдардың пайда үлесі 6420 Бірлескен ұйымдардағы пайданың үлесі 7 бөлім. Шығыстар 7000 Өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндік құны 7010 Өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндік құны 7100 Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар 7110 Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар 7200 Әкімшілік шығыстар 7210 Әкімшілік шығыстар 7300 Қаржыландыруға арналған шығыстар 7310 Сыйақылар бойынша шығыстар 7320 Қаржылық жалдау бойынша пайыздарды төлеуге арналған шығыстар 7330 Қаржылық аспаптардың әділ құнын өзгертуден алынатын шығыстар 7340 Қаржыландыруға арналған басқа да шығыстар 7400 Басқа да шығыстар 7410 Активтердің шығуынан алынатын шығыстар 7420 Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар 7430 Бағамдық айырма бойынша шығыстар 7440 Резервті құру және үмітсіз талаптарды есептен шығару бойынша шығыстар 7450 Операциялық жалдау бойынша шығыстар 7460 Биологиялық активтердің әділ құнын өзгертуден түсетін шығыстар 7470 Басқа да шығыстар 7500 Қысқартылған қызметпен байланысты шығыстар 7510 Қысқартылған қызметпен байланысты шығыстар 7600 Үлестік қатысу әдісімен ескерілетін ұйымдардың залалындағы үлес 7610 Қауымдастырылған ұйымдардың залалындағы үлес 7620 Бірлескен ұйымдардың залалындағы үлес 7700 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар 7710 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар 284 8 бөлім. Өндірістік есепке алу шоттары 8000 Өндірістік есепке алу шоттары 8010 Негізгі өндіріс 8020 Меншікті өндірістің жартылай фабрикаттары 8030 Қосалқы өндірістер 8040 Үстеме шығыстар № 2 қосымша типтік және Жұмыс жоспарлары шоттарының арасындағы салыстырмалы кесте Р/с № Ак-тив/ пассив Шоттар (ХҚеС) Шоттың атауы талдама Шоттар (ҚБеС) 1 2 3 4 5 6 1 бөлім. Қысқа мерзімді активтер Актив 1000 Ақша қаражаттары 1 Актив 1010 Кассадағы теңгемен ақша қаражаты 451 2 Актив 1020 Кассадағы валютамен ақша қаражаты — валюта түрлері бойынша 452 3 Актив 1030 Жолдағы теңгемен ақша қаражаты 411 4 Актив 1040 Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаттары — ағым- дағы шоттар түрлері бойынша 441 5 Актив 1050 Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаттары — валюта түрлері бойынша 431 6 Актив 1060 Депозиттік банктік шоттардағы ақша қаражаты 441 7 Актив 1070 Арнайы шоттардағы ақша қаражаттары — аккре- дитивтер- дің түрлері бойынша 421—423 Актив 1100 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар 8 Актив 1110 Қысқа мерзімді ұсынылған қарыздар — ұйымдар бойынша 403 285 1 2 3 4 5 6 9 Актив 1120 Сауда үшін арналған қысқа мерзімді қаржы активтері — ұйым- дар бойынша 10 Актив 1130 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар — акция түрлері бойынша 402, 302 11 Актив 1140 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы инвестициялары — акция түрлері бойынша 402, 302 12 Актив 1150 Өзге қысқа мерзімді қаржы инвестициялары — түрлері бойынша 401, 403 Актив 1200 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек 13 Актив 1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі — сатып алушылар мен тапсы- рысшылар бойынша 301, 303 14 Актив 1220 Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі — еншілес ұйымдар бойынша 321—323 15 Актив 1230 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі — ұйым- дар бойынша 16 Актив 1240 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі — бөлім- шелер бойынша 17 Актив 1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі 333 18 Актив 1251 — қызметкерлердің жалақы жөніндегі берешегі — қыз- меткерлер бойынша 333/01 19 Актив 1252 — есеп беретін сомалар бойынша берешек — қыз- меткерлер бойынша 333/02 20 Актив 1253 — берілген сомалар бойынша берешек — қыз- меткерлер бойынша 333/03 21 Актив 1254 — қызметкерлердің жетіспеушіліктері бойынша берешегі — қыз- меткерлер бойынша 333/04 286 1 2 3 4 5 6 22 Актив 1255 — қызметкерлердің өзге берешектері (ұрлау, бүлдіру, материалдық залал және т.б.) — қыз- меткерлер бойынша 333/05 23 Актив 1260 Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек — жалдау түрлері бойынша 342 24 Актив 1270 Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар — түрлері бойынша 332 25 Актив 1280 Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек — түрлері бойынша 334 26 Актив 1290 Күмәнді талаптар бойынша резерв 311 Актив 1300 Қорлар 27 Актив 1310 Шикізат және материалдар — сақтау орындары бойынша 201 28 Актив 1311 Сатып алынатын жартылай фабрикаттар және жиынтықтаушы бұйымдар — сақтау орындары бойынша 202 29 Актив 1312 Отын — сақтау орындары бойынша 203 30 Актив 1313 Ыдыс және ыдыстық материалдар — сақтау орындары бойынша 204 31 Актив 1314 Қосалқы бөлшектер — сақтау орындары бойынша 205 32 Актив 1315 Өзге материалдар — сақтау орындары бойынша 206 33 Актив 1316 Ұқсатуға берілген материалдар — сақтау орындары бойынша 207 34 Актив 1317 Құрылыс материалдары және басқалар — сақтау орындары бойынша 208 35 Актив 1320 Дайын өнім — сақтау орындары бойынша 221 36 Актив 1330 Тауарлар — сақтау орындары бойынша 222, 223 |