Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорында 2005 жылдың 1 тоқсанында 2005 жылы наурыз айының 31 жұлдызындағы өткізу актісіне сәйкес, өткізілген өнім мен тауарларға 360000 теңге сомада ҚҚС есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
1210
А (+)
|
— 3130
П (+)
|
= 360000
|
3 типті операция
|
кәсіпорында 2005 жылдың 1-тоқсанында 2005 жылы наурыз айының 31 жұлдызындағы есептер мен МСИ-ның декларацияларына сәйкес, 28000 теңге сомада жер салығы есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
7210
А (+)
|
— 3160
П (+)
|
=
|
28000
|
3 типті операция
|
кәсіпорында 2005 жылдың 1-тоқсанындағы есептер мен МСИ-ның декларацияларына сәйкес, өндірістік жұмысшылардың еңбекақысынан 189000 теңге сомада әлеуметтік салық есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
|
Сома
|
Ескерту
|
801
А (+)
|
— 3150
П (+)
|
=
|
189000
|
3 типті операция
|
кәсіпорында 2005 жылдың 1-тоқсанындағы есептер мен МСИ-
ның декларацияларына сәйкес, жеке тұлғалардан табыс салығы 16400 теңге сомада есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
3350
А (-)
|
— 3120
П (+)
|
=
|
16400
|
2 типті операция
|
б) Еншілес (қауымдастырылған) ұйымдарға кредиторлық қарыз- дардан. Бұл операциялар № 3320—3340 «Еншілес (бағынышты) ұйымдарға кредиторлық қарыздар» пассивті шоттарының кредиті бойынша бейнеленеді. Қарыздардың есептелуі еншілес (бағынышты) ұйымдардың есебінен болатындықтан, шаруашылық операция
№ 3320—3340 шоттардың кредитінен төмендегі шоттардың дебетіне жасалады:
Дт Кт Құжаттар
-
2411—2930
|
|
1310—1315, 1317
|
1010, 1040
|
3320—3340
|
Келісімдер, шот-фактуралар,
|
3010—3020
|
|
төлем тапсырмалары,
|
3310
|
|
жүкқұжаттар
|
Жазудың дұрыстығын тексереміз: дебеттік жағында активті және пассивті шоттар орналасқан. Активті шоттар (№ 2411—2930) орналасқан кезде баланстың активі мен пассиві көбейетін 3 типті «Активті-пассивті» операция орын алады. Бір жағынан кәсіпорынның шаруашылық құрал- дары мен ақша қаражаттары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға еншілес ұйымдарға кредиторлық қарыздары көбейеді.
Пассивті шот (№ 3310) орналасқан кезде баланстың пассивінде тек қана өзгерістер болатын 2 типті «Пассивті-пассивті» операция орын алады. Бір жағынан жеткізіп берушіге кредиторлық қарыздар кемиді, ал екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға еншілес ұйымдарға кредиторлық қарыздар көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорында еншілес ұйымдарға қарыздар есебінен 2005 жылы шілде айының 30 жұлдызындағы
№ 124 шот-фактура мен жүкқұжаттарына сәйкес, 2700000 теңге
сомада материалдар сатып алынды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Сома Ескерту
1310 — 3320 = 2700000 3 типті операция А (+) П (+)
кәсіпорында бағынышты ұйымдарға қарыздар есебінен 2005 жылы мамыр айының 31 жұлдызындағы № 2 келісімі мен 6 маусымдағы № 1339 төлем тапсырмасына сәйкес, 2000000 теңге сомада банктің қарыздары жабылды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
3010
П (-)
|
— 3340
П (+)
|
=
|
2000000
|
2 типті операция
|
кәсіпорында бірлесіп бақыланатын ұйымдарға қарыздар есебінен 2005 жылы ақпан айының 28 жұлдызындағы № 699 төлем тапсырмасына сәйкес, 1800000 теңге сомада жеткізіп берушілердің шоттары төленді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
3310
П (-)
|
— 3330
П (+)
|
= 1800000
|
2 типті операция
|
в) Қысқа мерзімді аванстар алудан. Олар бойынша есептер
№3510 «Алынған қысқа мерзімді аванстар» пассивті шоттарында бейнеленеді. Активтер кредиторлардан алынатындықтан, шаруашы- лық операция № 3510 шоттардың кредитінен № 1010, 1040 шоттардың дебетіне жасалады. Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Құжаттар
|
1010, 1040
|
3510
|
Келісімдер, төлем тапсырмалары
|
Жазудың дұрыстығын тексереміз: дебеттік жағында тек қана
активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен пассиві көбейетін 3 типті «Активті-пассивті» операция орын алады. Бір жағынан кәсіпорынның ақша қаражаттары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға алынған аванстар бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал келтіреміз: кәсіпорын тауар-материалдық қорларды жеткізіп беру үшін 2005 жылы наурыз айының 21 жұлдызындағы
№ 933 төлем тапсырмасы мен келісіміне сәйкес, 2000000 теңге сомада қысқа мерзімді аванс алды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
-
Дт
|
Кт
|
Сома
|
Ескерту
|
1040
А (+)
|
— 3510
П (+)
|
= 2000000
|
3 типті операция
|
г) Жеткізушілерге болған кредиторлық қарыздардан. Бұл опера- циялар № 3310 «Жеткізушілерге қысқа мерзімді кредиторлық бе- решек» пассивті шотының кредиті бойынша бейнеленеді. Активтер жеткізіп берушілерден келетіндіктен, шаруашылық операция № 3310 шоттың кредитінен № 1310—1315, 1317, 1330, 1420, 7210, 8010 шоттар- дың дебетіне жасалады. Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
-
1310—1315
|
|
Келісімдер, шот-фактуралар,
|
1317, 1330
|
3310
|
жүкқұжаттар
|
1420
|
|
|
7210, 8010
|
|
|
Жазудың дұрыстығын тексереміз: дебеттік жағында тек қана активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен пассиві көбейетін 3 типті «Активті-пассивті» операция орын алады. Бір жағынан кәсіпорынның материалдық ресурстары мен шығыстары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға жеткізіп берушілер бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |