24
Қаған мемлекетінің ішкі және сыртқы істеріне басшылық етіп, дәулеттік шонжарларға
сүйеніп ру басшыларын сайлады. Қағанатта қоғамдық экономикалық қатынастардың дамуы
Евразияның басқа аудандарындағы сияқты үрдістерге байланысты жүріп, феодалдық
қатынастардың орнығуы арнасында жүргенімен, оның өз ерекшеліктері де болды.
Мемлекетте қағаннан кейінгі адам ұлық болған. Қағанаттағы жоғарғы лауазымдар –
ябғу, шад және елтебер - қаған руының өкілдеріне тиесілі еді. Сот қызметтерін бұйрықтар
мен тарқандар атқарды. Бектер – тайпа бастықтары мен өкілдері – жергілікті жерлердегі
ақсүйектер сословиесінің басты тірегі болған. Мал өсіретін ерікті қауым мүшелері
қағанаттың қарауында болған. Бағыныштылық әрқашан алым-салым төлеумен қатар жүріп
отырған. Бағындырылған тайпалардан құлдар тобы қалыптасқан. Түркілердің көрші
тайпаларға шапқыншылық жасауының себебінің бірі құлдарға ие болып қалу еді. Батыс түрік
қағанатында әлеуметтік-экономикалық және саяси қатынастар біркелкі болған жоқ, үстемдік
ету мен бағыну түрлері де алуан түрлі болғанына қарамастан, Батыс түрік қағанатында
топтардың құрылуы және ертедегі феодалдық қоғамдық қатынастардың біршама тез
қалыптасу үрдісі болды.
Достарыңызбен бөлісу: