Булумбаев Олжас Рахматулаұлы, аға оқытушы, саясаттану магистрі Берілген оқу жұмыс бағдарламасында «Саясаттану, Әлеуметтану» пәні бойынша оқу-әдістемелік материалдар, бақылау түрлері, дәріс тезистері, сабақ
Ұсынылған әдебиеттер тізімі: 2,5,9,25,34,54,57,61,72,83
жүктеу/скачать 1,65 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ұсынылған әдебиеттер тізімі: 2,5,9,25,34,54,57,61,72,83.
Тақырып № 4. Әлеуметтік құрылым және қоғамның стратификациясы. Дәріс тезистері: Қоғам, теңдік және теңсіздік. Әлеуметтік теңдік - қоғамның барлық мүшелері белгілі бір салада бірдей мәртебеге ие қоғамдық құрылым. Әлеуметтік теңсіздік - жекелеген индивидтер, әлеуметтік топтар, қабаттар, сыныптар тік әлеуметтік иерархияның әртүрлі сатыларында орналасқан және қажеттіліктерді қанағаттандырудың өмірлік мүмкіндіктері мен мүмкіндіктеріне тең емес болатын дифференциация нысаны. Ашық және жабық қоғам. Ашық қоғам - К. Поппер бойынша - динамикалық әлеуметтік құрылыммен, жоғары ұтқыр, инновацияларға, сыншылдыққа, индивидуализмге және демократиялық плюралистік идеологиямен сипатталатын қоғам 29 түрі (мұнда адамға дүниетанымдық, адамгершілік құндылықтарды өзіне таңдауға мүмкіндік беріледі. Мемлекеттік идеология жоқ, ал конституция деңгейінде адам нақты пайдаланатын рухани еркіндік қағидаттары бекітіледі. Яғни, ол негізгі құндылықтарды табуға тырысады). Жабық қоғам - К. Поппер бойынша - тұрақты әлеуметтік құрылыммен сипатталатын, мобильдікпен шектелген, инновацияға қабілетсіздікпен, дәстүршілдікпен, авторитарлық идеологиямен сипатталатын қоғамның түрі (қоғам мүшелерінің көпшілігі өздеріне арналған құндылықтарды мұқият қабылдайтын жүйе, әдетте бұл тоталитарлық қоғам). Стратификация әр түрлі топтар арасындағы құрылымданған теңсіздік ретінде. Әлеуметтік стратификация (лат. stratum-қабат және facio-істеймін) - әлеуметтік қатынастардың қасақана салдары ретінде пайда болатын және әрбір келесі ұрпақта пайда болатын адамдар топтары арасындағы жүйелі түрде көрінген теңсіздік. Стратификация және дифференциация жүйелері. Әлеуметтік стратификацияның негізінде әлеуметтік дифференциация жатыр - адамдарды өзара көлденең және тік шкала бойынша арақатынасы бар топтар бойынша бөлу. Әлеуметтік стратификация теорияларына қысқаша шолу (К. Маркс, М. Вебер). К. Маркс әр түрлі әлеуметтік топтардың өзара қарым - қатынасын зерттеді, мысалы, 19 ғасырдың ортасында оның өмірі кезінде бар капиталистер қоғамын пайдалана отырып, оның аясында пайдаланушы болып саналған, пайдаланылатын және буржуазиялық класс ретінде әрекет еткен жұмысшы класының қарама-қарсы тұрулары өтті. М. Вебердің статустық теориясында марксизмде салынған ой стратегиясы формалды түрде жалғасуда, алайда онда әлеуметтік теңсіздік біркелкі емес және үзілді-кесілді түсіндіріледі. М. Вебер өзара әрекеттесуі жеке тұлға мен топтың ережелерін сипаттаудың мүмкіндігінен көрінетін үш басты факторды белгіледі. Мысалы, экономикалық критерий М. Вебердің теориялық тұжырымдамасында бастапқы болып табылады. Сонымен қатар, Маркс сияқты автор "класс" терминін қолданады, алайда оның мағыналық мәнін кеңейтеді. Экономикалық кластарды қалыптастыратын басты көздер ретінде 30 М. Вебер мыналарды анықтады: жоғары материалдық жағдайы, мамандығы, біліктілік деңгейі. Әлеуметтік стратификация формалары (П. Сорокин). Әлеуметтік стратификацияның нақты ипостастары көп. Алайда олардың барлық алуан түрлілігі үш негізгі нысанға: экономикалық, саяси және кәсіби стратификацияға теңестірілуі мүмкін. Әлеуметтік мобильділік - адамның өзінің әлеуметтік қабатын ауыстыру мүмкіндігі. Көлденең және тік мобильділік. Көлденең ұтқырлық - адам алдыңғы деңгейдегідей иерархиялық деңгейде тұрған топқа ауысады. Мобильділік ұтқырлық - ақы төленбейтін жұмысты жоғары ақы төленетін жұмысқа ауыстыру, білікті емес қызметкерді білікті жұмысшыға айналдыру, саясаткерді ел президенті етіп сайлау. жүктеу/скачать 1,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|