Бюллетень №1(17)/2014 №2(16)/2013 Ақпаратты әдістемелік
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Т.-421-422 бб.; www. кaznu.kz электронды сайты. 15 января 2014 года исполнилось 80 лет со дня образования
- АП РК. Ф.708, Оп. 3/1, Д. 144, Л. 87 ; Оп. 17, Д. 853, ЛЛ. 25, 29; Қазақстан: Национальная энциклопедия / Гл. ред. Б. Аяган.-Алматы
- 2003.Т-5.-421-422 сс.; электронный сайт www. кaznu.kz. 2014 жылдың 2 наурызында КОКП ОК-нің пленумының «Астық
- Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру
- ҚР ПМ. 708 қ., 27-т., 36 іс, 3, 6-35 бб.; 114-т., 45-48 бб.; Казахская Советская энциклопедия. – Алма-Ата. 1981.- 239-244 бб.; Қазақстан
- Освоение целинных и залежных земель в Казахстане
- АП РК. Ф. 708 , Оп. 27, Д. 36: Д. 3, ЛЛ. 6-35; Оп. 114, ЛЛ. 45-48; Казахская Советская энциклопедия. – Алма-Ата. 1981. - 239-244 сс.;
- ҚР ПМ. 708-қ., 8-т., 45-іс, 231 б; 812-қ., 1-т., 2464а-іс, 46 п.; Қазақстан: ұлттық энциклопедия/ бас редактор Б. Аяған.- Алматы
- Молдагуловой. Первая женщина – казашка – Герой Советского Союза. Молдагулова Алия Нурмухамедовна (1924-1944)
- Жәнібеков Шәңгерей
- 15 июня 2014 года исполняется 90 лет со дня рождения Шангерей Жаныбекова, государственного и общественного деятеля Казахстана.
- Жаныбеков Шангерей
История Казахстана в лицах
88 ҚР ПМ. 141-қ., 17-т., 853-іс, 29, 30 бб. ҚР ПМ. 708-қ., 3/1-т., 144-іс, 87 б.; 17-т., 853-іс, 25, 29 бб.; Қазақстан: ұлттық энциклопедия / Бас ред. Б. Аяған.-Алматы, 2003.-5- Т.-421-422 бб.; www. кaznu.kz электронды сайты. 15 января 2014 года исполнилось 80 лет со дня образования Казахского Национального университета им. Аль-Фараби. 20 октября 1933 года СНК СССР приняло постановление «О подготовке кадров в Казахстане», по нему было решено создать Казахский государственный университет на базе Алма-Атинского педагогического института. Казахский национальный университет им. Аль-Фараби Официальным открытием Университета считается 15 января 1934 года, день издания приказа «О профессорско-преподавательском составе и о приеме студентов на физико-математический и биологический факультет. 5 февраля 1934 года Казкрайком ВКП (б) принял постановление «О КазГУ». По нему было решено согласиться с представленной дирекцией КазГУ со следующей структурой Университета, предполагающей создание 5 факультетов. В период открытия в университете получали знания 54 студента и работали 25 преподователей. В 1934 году 2 декабря университету присвоено имя С. М. Кирова. В создании университета приянли участие ВУЗы Москвы, Ленинграда, Казани и Украины. В конце 30-годов было организовано еще 3 факультета (химия, иностранные языки, филология), подготовительные курсы и расширился список специальностей. Первым директором университета был Ф. Т. Орликов. В 1991 году с обретением Казахстаном государственной независимости университету было присвоено имя аль-Фараби. Особо следует отметить университетский городок, широко известный как «КазГУград». Там. кроме учебных корпусов. имеется 17 студенческих общежитий, Дворец студентов, спорткомплекс, здравпункт, почта и телеграф. Сегодня ВУЗ готовит
История Казахстана в лицах
89 Н. С. Хрущев совхоз директоры Г. П. Шаробайко және Павлов ат. Совхоздың бас агрономы В. В. Бабановпен егістік даласында. 1956 ж. Қостанай облысы. 896-қ., 1-т., 3157(3) специалистов на 14 факультетах по 180 специальностям бакалавриата, магистратуры и докторантуры. Профессорско-преподавательский состав насчитывает более 2500 человек, среди которых свыше 1000 докторов и кандидатов наук, профессоров и доцентов, свыше 60 академиков. При университете функционируют военная кафедра, издательство и газета «Қазақ университеті», телерадиостудия «Сана». В стенах университета в разные годы читали лекций такие видные ученые как М. О. Ауэзов, Е. Бекмаханов, Д. Сокольский, Т. Дарханбаев, С. Зиманов, А. Закарин. Сегодня Казахский Национальный университет им. аль-Фараби – первый классический университет нашей страны и первый лауреат Премии Президента РК «За достижения в области качества». КазНУ им. аль-Фараби бессменный лидер в Генеральном рейтинге казахстанских вузов. Только за последние два года КазНУ продвинулся на 250 позиций в международном рейтинге QS World University Ranking. В университете обучаются свыше 20 тысяч студентов со всех регионов нашей страны, а также из ближнего и дальнего зарубежья.
қабылданғаннан кейін Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру бастау алды.
1950 жылдардың бас кезінде елде азық-түлік жетіспеушілігі қатты сезілді. Жаңа басшылық одан шығу жолдарын халыққа ұсынуға тиіс болды. Тығырықтан шығу жолы Қазақстан мен басқа да елдің шығыс аудандарында бос жатқан тың жерлерді игеру болды. Кең ауқымды жер жыртуды Қазақстанның солтүстік өңірлерінде жүзеге асыру ойластырылды. 1954-1960
История Казахстана в лицах
90 жылдары бүкіл КСРО бойынша 41,8 млн. га жер жыртылды, оның 25,5 млн. га Қазақстан территориясына тиесілі еді. Кең ауқымды науқан негізінен Қазақстанның: Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Көкшетау, Павлодар және Целиноград облыстарында орын алды. 1962 жылы аталған бес облыс Тың өлкесіне біріктіріліп, Тың өлкелік комитетінің бірінші хатшысы болып Соколов тағайындалды. Соколов КОКП-ның зор қолдауына ие болған. Және ол өз Орталық Комитеті мен Министрлер Кеңесі бар «Тың өлкесі» 16-шы одақтас республика болып құрылуы идеясын да ұсынған еді.
Тың игеру басқа республикалардан жұмыс қорларын тартумен жүзеге асырылғанын да ұмытпауымыз керек. Мысалы, науқан кезеңінде Қазақстан жеріне 360 мыңнан аса ауыл шаруашылығы жұмысшылары қоныс аударды. Бұл дегеніміз еліміздің демографиялық ақуалын ушықтырды. Қазақ тілінің қолдану аясы тарылып, 700-ден астам қазақ мектептері орыс тілінде оқытуға көшірілді. Тың игерудің тағы бір жағымсыз құбылысы топырақтың эрозияға ұшырауы еді. Осы кезеңде жыртылған алқаптың құнарлы қабатын жоғалтуы 1 млрд тоннадан асты немесе жер қыртысының үстіңгі қара топырақ пен қоңыр топырақ құнарлығының үштен бірі деген сөз. Қазақстан үшін тың игеру шарасының басымды жақтары да болғанын атап өткен жөн. Қазақстан жер шарының белді астық өндіру державаларының қатарына қосылды. Олар АҚШ, Канада, Франция, Украина, Ресей, Аргентина мен Австралия мемлекеттері еді. Қазақстандағы жыртылған тыңды шаруашылық айналымға енгізу нәтижесінде жан басына шаққанда 1,5 мың келі астық өндіріле бастады. Дүние жүзінде егістікке бөлінген жердің 90-95 %-ы бидайдың жұмсақ сортын егуге арналған, ал Қазақстанның тың аймағы бидайдың қатты сортын, оның нәрлі, құрамында белогі көп түрін өсірумен айналысады. Тың жерлерді игеру нәтижесінде республика өз сұранысын ғана қанағаттандырып қана қоймай, дүниежүзілік нарықта жоғары технологиялық бидай өндіруші елдің санатына өтті деп тұжырымдауымызға толық негіз бола алды. Қазіргі таңда Қазақстан 40-қа жуық елге жоғары сапалы бидай шығарып тұрады.
Советская энциклопедия. – Алма-Ата. 1981.- 239-244 бб.; Қазақстан тарихы, 4-том. – Алматы, «Атамұра», 2010. – 569-575 бб. 2 марта 2014 года исполнилось 60 лет со дня принятия постановления пленума ЦК КПСС «О дальнейшем увеличении производства зерна в стране и об освоении целинных и залежных земель». После принятия данного постановления в Казахстане началось освоение целинных и залежных земель.
В начале 1950-х годов страна испытывала острый продовольственный кризис. С этой целью было решено начать освоение целинных земель.
История Казахстана в лицах
91 В 1954-1960 гг. по всей территории СССР было распахано 41,8 млн. га, из них 25,5 млн. га на территории Казахстана: в Кустанайской, Северо- Казахстанской, Кокчетавской, Павлодарской и Целиноградской областях. В 1962 г. вышеназванные пять северных областей были объединены в Целинный край, первым секретарем назначен Соколов. ЦК КПСС поддерживал Соколова, который инициировал идею создания 16-й «Целинной» союзной республики со своим Центральным Комитетом и Советом Министров. Освоение целины
осуществлялось главным
образом путем
привлечения трудовых ресурсов из других республик. В Казахстан прибыло свыше 360 тысяч рабочих сельского хозяйства. Этот фактор влиял на демографическое положение страны. Функционирование казахского языка
еще более сузилось, более 700 школ были переведены с казахского языка обучения на русский язык. Отрицательной чертой освоения целины подтверждения ветровой эрозии почв. За период освоения целинной пашни потери гумуса из пахотного горизонта превысили 1 млрд т., или 1/3 его исходных запасов в черноземных и каштановых почвах. Положительным следствием является то, что во многом благодаря подъему целинных земель Казахстан вошел в состав таких зерновых держав, как, США, Канада, Франция, Украина, Россия, Аргентина и Австралия. Вследствие включения в хозяйственный оборот целинных распашек в Казахстане стало производиться на душу населения от 1,5 и более тыс кг. зерна. 90-95 % мировых посевных площадей, отводимых под хлебные злаки, занимают мягкие пшеницы, тогда как целинный регион Казахстана производит твердую пшеницу, ее сильные сорта, отличающиеся высоким содержанием белка. В результате освоения целины республика удовлетворяет не только собственные потребности, вместе с этим является страной экспортером высокотехнологического зерна. Сегодня Казахстан поставляет высококачественное зерно почти в сорок государств.
Казахская Советская энциклопедия. – Алма-Ата. 1981. - 239-244 сс.; Қазақстан тарихы, 4-том. – Алматы, «Атамұра», 2010. – 569-575 бб. 2014 жылдың 20 сәуірінде қазақ қыздары арасынан тұңғыш Кеңес одағының батыры – Әлия Молдағұлованың туылғанына 90 жыл толды. Молдағұлова Әлия Нұрмұхамедқызы (1924-1944) Әлия Молдағұлова Ақтөбе облысы Қобда ауданы Бұлақ ауылында 1924 жылы 20 сәуірде дүниеге келген. Ата-анасынан ертерек, бала кезінде айрылған. Сегіз жасына дейін Алматыдағы ағайы Әубәкірдің отбасымен тұрады. 1935 жылы Әубәкір ағайы Әскери-транспорттық академияға түседі. Молдағұловтар отбасы Әлиямен бірге Мәскеу қаласына қоныс аударды.
История Казахстана в лицах
92 Академияның ауысуына байланысты, бірнеше жылдан кейін олар Ленинград қаласына көшеді.1939 жылдың күзінде Әубәкір ағайы, отбасылық жағдаймен 14 жасар Әлияны № 46 балалар үйіне орналастырады. Балалар үйінің тәрбиеленушілерінің барлығы Ленинград қаласының № 9 мектебінде оқыды (қазіргі №140).
Ұлы отан соғысының бас кезінде Әубәкір ағасының отбасы 1941 жылдың маусым айында елге қоныс аударады, ал Әлия Ленинград қаласында қалып қояды. 1941 жылдың 8 қыркүйегінде Ленинградтағы блокада басталады.
1942 жылдың наурыз айында балалар үйін қоршаудағы Ленинград қаласынан Ярослав облысы Вятское селосына көшіреді. Әлия Вятское орта мектебінің 7 класын аяқтағаннан кейін, 1942 жылы 1 қазанда Рыбинск авиациалық техникумына түседі, үш айдан кейін майданға аттану туралы өтінішпен Қызыл әскер қатарына алу туралы арыз жазады. Әлия
Молдағұлова 1942 жылдың 21 желтоқсанынан майданға аттануына байланысты техникум оқушылырының тізімінен ресми түрде алынады. Мәскеу қаласында 1943 жылдың мамыр айында Орталық мергендерді дайындайтын әйелдер мектебі құрылады. Әлия Молдағұлованы бірінші тізімге қосады. 1943 жылдың 23 ақпанында курсант-қыздар әскери антты қабылдады. 1943 жылдың шілде айында Әлия бірнеше курстас құрбыларымен бірге 54 атқыштар бригадасына мерген болып жіберіледі ( 22 армия, 2 Прибалтика майданы ).
История Казахстана в лицах
93
Әскери қызметі туралы Әлия келесі жағдайды айтады. Ортаңғы жолақта келе жатқан бірнеше мерген қыздарды байқап қалған бес неміс солдаттары, оларды торуылдайды. Бірақ Әлия бірінші болып оқ атып, екеуін Зина мен Надя атады, жаудың қалған екі солдатын мылтықты тақап, командалық бөлімге әкеледі. Оның ресми есебі бойынша 78 солдаттар мен офицерлердің 1944 ж. 17 ақпанда Қазақстан КП (б) ОК мен Комсомолы ОК-не Ә. Молдағұлованың ерлігі туралы жазған N әскери бөлімі Саяси бөлімінің хаты. 812-қ., 1-т., 2464а-іс, 46 п.
История Казахстана в лицах
94 көзін жойған. 1944 жылы 14 қаңтарда қатты жарақаттан кейін Новосокольник қаласында дүние салады.Минаның қалдығынан жараланған қолына қарамастан, неміс солдаттарымен қолмен күрескен,неміс офицерінің қолынан екінші мәрте қатты жарақат алады. Қайтыс боларының алдында Әлия әпкесі Сапураға хат жазып кетеді.
Қазақстан: ұлттық энциклопедия/ бас редактор Б. Аяған.- Алматы, 2006. – 4-Т. – 24 б. 20 апреля 1924 года исполнилось 90 лет со дня рождения Алии Молдагуловой. Первая женщина – казашка – Герой Советского Союза. Молдагулова Алия Нурмухамедовна (1924-1944) Алия Молдагулова родилась в ауле Булак Хобдинского района Актюбинской области. Ещё ребёнком потеряла родителей. С восьми лет Алия жила в Алма-Ате в семье дяди Аубакира Молдагулова. В 1935 году дядя Аубакир поступил в Военно-транспортную академию. Семья Молдагуловых вместе с Алией переехала в Москву. Через несколько лет они переехали в Ленинград, куда была переведена академия. Осенью 1939 года дядя, по семейным обстоятельствам, устроил 14-летнюю Алию в детский дом № 46. Все воспитанники этого детского дома учились в ленинградской школе № 9 (ныне № 140).В июне 1941 года, с началом Великой Отечественной войны, семья дяди эвакуировалась, а Алия осталась в Ленинграде. 8 сентября 1941 года началась блокада Ленинграда. В марте 1942 года она вместе с детским домом была вывезена из осаждённого Ленинграда в село Вятское Ярославской области. По окончании 7-го класса Вятской средней школы Алия 1 октября 1942 года поступила в Рыбинский авиационный техникум, но через три месяца подала заявление в РККА с просьбой отправить её на фронт. 21 декабря 1942 года Алия Молдагулова была официально отчислена из числа учащихся техникума в связи с уходом на фронт. В мае 1943 года в Москве была создана Центральная женская школа снайперской подготовки. Алию Молдагулову определили в первый набор. 23 февраля 1943 года девушки-курсантки приняли военную присягу. В июле 1943 года Алия вместе с несколькими своими подругами-однокурсницами была направлена снайпером в 54-ю стрелковую бригаду (22-я армия, 2-й Прибалтийский фронт). В ходе прохождения военной службы Алией было зафиксировано следующее происшествие. Пятеро немецких солдат, заметив нескольких девушек-снайперов, идущих в их сторону по нейтральной полосе, устроили
засаду. Однако первой успела выстрелить Алия, еще двух убили снайперы Зина и Надя, оставшихся двух солдат противника девушки под конвоем привели на командный пункт.
История Казахстана в лицах
95 На её официальном счету 78 уничтоженных солдат и офицеров противника. Была смертельно ранена и погибла в бою 14 января 1944 года севернее города Новосокольники; будучи раненной в руку осколком мины, участвовала в рукопашном бою с немецкими солдатами, была вторично ранена немецким офицером, которого также уничтожила, вторая рана оказалась смертельной. Перед смертью Алия написала письмо своей родной сестре Сапуре.
Ш. Жәнібеков 1924 жылы Қостанай облысының Орджоникидзе ауданының № 24 ауылында дүниеге келген. 1942 жылы Қостанай медициналық училищесін; 1958 жылы КОКП ОК жанындағы Жоғары партия мектебін бітірген.
1942-1947 жж. әскер қатарында болып, Ұлы Отан соғысына қатысқан. 1947-1955 жж. Қостанай ауданының Денсаулық сақтау бөлімінің меңгерушісі, Қостанай облыстық партия комитетінің нұсқаушысы, бөлім меңгерушісінің орынбасары. 1955-1958 жж. Жоғары партия мектебінің тыңдаушысы. 1959-1963 жж. Рудный каласының партия комитетінің екінші хатшысы, Рудный қалалық атқару комитетінің төрағасы. 1963-1975 жж. Қостанай калалық партия комитетінің бірінші хатшысы. 1975-1976 жж.
История Казахстана в лицах
96 Қостанай облыстық партия комитетінің екінші хатшысы. 1976-1985 жж. Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары. 1985-1993 жж. шет елдердегі қандастарымызбен мәдени
байланыстар бойынша
Республикалық қоғамының төрағасы («Қазақстан» қоғамы). 1987-1990 жж. Қазақтың соғыс, еңбек және Қарулы күштері ардагерлерінің республикалық кеңесінің төрағасы. 1990-2001 жж. Соғыс, еңбек және Қарулы күштер ардагерлерінің республикалық кеңесі Президиуымының мүшесі. 1985 жылдың қаңтарынан зейнетте. Қазан революциясы, екінші дәрежелі Отан Соғысы, төрт мәрте Еңбек Қызыл Ту, Халықтар достығы, «Парасат» (1995 ж.) ордендерімен, медальдармен, екі мәрте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамоталарымен марапатталған.
Ш. Жаныбеков родился в 1924 году в ауле № 24 Орджоникидзевского района Кустанайской области. Окончил в 1942 году Кустанайское медицинское училище; 1958 г. Высшую партийную школу при ЦК КПСС, г. Москва.
1942-1947 гг. служил в армии, участник Великой Отечественной войны, 1947-1955 гг. заведующий отделом здравоохранения Кустанайского района, инструктор, заместитель заведующего отделом Кустанайского обкома партии. 1955-1958 гг. слушатель ВПШ. 1958-1959 гг. инструктор Кустанайского обкома партии. 1959-1963 гг. второй секретарь Рудненского горкома партии, председатель Рудненского горисполкома. 1963-1975 гг. первый секретарь Кустанайского горкома партии. 1975-1976 гг. второй секретарь Кустанайского обкома партии. 1976-1985 гг. заместитель председателя Совета Министров Казахской ССР. 1985-1993 гг. председатель Республиканского общества по культурным связям с казахами за рубежом (общество «Казахстан»). 1987-1990 гг. председаталь Казахского республиканского совета ветеранов войны и труда. 1990-2001 гг. член Президиума Республиканского совета ветеранов войны и труда. С января 1985 года находится на пенсии. Награжден орденами Октябрьской революции, Отечественной Войны 2-й ст., Трудового Красного Знамени (четырежды), Дружбы народов, «Парасат» (1995 г). медалями, двумя Почетными грамотами ВС Казахской ССР.
АП РК. Ф. 229-НЛ, Оп. 1, Д. 2, ЛЛ. 77-90; Д. 3; Д. Ашимбаев «Кто есть кто в Казахстане» Биографическая энциклопедия.- Алматы. 2012. 438 с.
97
Информационно-методический бюллетень
№ 1 (17), 2014
Компьютерная верстка Дуванова Ф.Т. Дизайн Дуванова Ф.Т. Тираж подготовил Шайлазымов Б.Д.
1/16 . Бумага офсетная. Гарнитура Times. Уч. изд. л. 6,2. Набрано, сверстано и отпечатано в Архиве Президента РК.
050010, г. Алматы, пр. Достык, 87-б www.
archive.president.kz
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|