1.4 Цементтің тарихы Цемент - өндіруді бұдан өткең жүз жыл бұрын бастаған екең. 1825 жылы XIX ғасырдың 20-шы жылдардың басында Е. Делиев балшық пен әкті қоспасын күйдіріп, біріктіргіш тұтқырлы зат алынғанын, осы нәтижелерін Москва қаласындағы басылымнан шыққан кітабында көруге болады. 1856 жылы ең алғаш рет Россияда портландцемент өндіретін зауыт ашылды. Цемент ең бір қажетті құрылыс материалы болып саналады. Бұл затты бетон және темірбетонды өнім, құрылысқа қажетті ерітінділер, асбестоцементтік
өнімдер алу үшін пайдаланады. Цемент ірі механикаландырылған және автоматтандырылған зауыттарда алынады.
Цемент тобына портландцементтің барлық түрлері кіреді, шлакопортландцемент, сазбалшықты цемент, күпсінетін цемент және цементтің баска да түрлері.
Цементтің әр түрі әрқайсысына лайықты өзіне тән беріктілікті және қаттылықты дамытады, маркасымен сипатталады. Цемент маркалары құрылыс нормаларымен және ережелерімен (СНиП) және ГОСТ пен регламенттеледі. Цементтің ең бір жақсы маркалары болып мыналар саналады: 200, 300, 400, 500 и 600.
Портландцемент барлық жағдайда арнайы талаптарды қанағаттандырады, бетондар және құрылыс ерітінділері әр түрлі жағдайдағы талабына сәйкес келмейді. Сондықтан өндірістер портландцементтің әрбір жағдайда пайдалануға, мүмкіндігі талабына сай түрлерін шығарады: сульфаттұрақты, әкзотермиясы шектелген, жылдам қататын, гидрофобты, пластифициялық және цементтің кейбір басқада түрлері.
Сульфаттұрақты портландцементті жасалуы клинкердің нормалық минералданған құрамы: клинкерде үшкальцийли алюминатты 5% жоғары емес және- 50% үшкальцийли силикаттан жоғары емес. Сульфаттұрақты портландцементті екі түрлі маркасын өндіреді — 300 және 400.
Гидрофобты портландцемент өндіру, клинкерді ұсақтау барысында қосатын 0,1 — 0,2% мылонафта, асидола, тотықтырылған петролатума, жасанды майлы қышқылдар, олардың қалдықтары және басқа да гидрофобты беткі - активті қоспалар. Бұл заттар, цемент бөлшектерінде адсорбцияланып, жұқа - орташа мономолекулярлы, қалыңдығы бір молекуладай, қабықша. Бірақ бұл жұқа қабат цементке ерекше қасиет беруде. Әдіс ретінде гидрофобты цементтің ерекшелігі, суда әр түрлі этапта өзінің нақты қасиетін сақтай алады. Кейбір стадия кезінде су цементтің қасиетін жоғалта алады. Сол себептен цементті сақтау және тасымалдау тиянақтылықты қажет етеді. Цемент тастары мұздатқан жағдайда коррозияға ұшырап, гидрофобтанады.
Гидрофобты цемент тасымалдау және сақтау кезінде ылғалдылық оған әсер етпейді.при перевозках и хранении даже в очень влажных условиях не портится. Құрамындағы беттік—активті заттар, бетон ерітінділеріне (қоспаларына) су өткізгіш қасиетін кемітеді және коррозияға қарсы тұрақтылықты жоғарылатады және де мұзға тұрақты етеді. Мысалы, егер кәдімгі бетон 300 циклдық мұздатып ерітуді, ал гидрофобты болса 1000 және жоғары циклды. Гидрофобты цемент СССР кезінде шыққан еді. Совет еліндегі әдіспен цементтің бұл түрін шет елінде Англияда да өндірді.
Ақ портландцементті аз темірлі клинкерден жасайды (цементтің сұр түсі оның құрамындағы ең негізгі бастапқы шикізаттағы темірдің қосылыстарына байланысты).
Түрлі түсті цементтерді ақ портландцементтің клинкерімен әр түрлі түсті қоспа пигменттерді ұсақтап қосады, мысалы, охрамен, темір суригімен, хром тотығымен. Бұл түрлі-түсті цементтерді архитектуралық-әшекейлеу барысында ғимараттарды сәндеу кезінде пайдаланылып, бұларды пайдалану ғимараттардың аса ірі индустриальды элементтері үшін қолданады. Бұл түрлі-түсті цементтің түрлерін тротуар жолдардағы плиткалар үшін де, үлкең алаңдардағы монументтер үшін де қолданады.