Тератогендіфакторлар–ұрықтыңдамуыназияндыәсерететінфакторлар:Оғанжататындар:
Анасының аурулары(ФКУ,қант диабеті,жүктіліктегітоксикоз,эпилепсия);Инфекциялар(қызылшавирусы,герпес,цитомегаловирус,созылмалыинфекция:
токсоплазмоз,сифилис);
Химиялық заттар (дәрілік препараттар): тератогендік әсері бар заттар (жүктіліктіүзуге арналған, түсікке қарсы препараттар, гормондар -андрогендер, құрысуға арналғанпрепараттар, седативті және транквилизаторлар, ісікке қарсы препараттар, антибиотиктер(стрептомицин,тетрацикилин),қанұюғақарсы,қанқысымынтөмендететін,антитреоидты.Атектідәрумендер,талидомид);
Физикалық(иондаушысәулелер,жоғарытемпература,шум,шаң-тозаң,жоғарыфизикалықжүктеме);
Анасыныңзияндыәдеттері(темекішегу,алкоголды,наркотиктіқолдану).
Тератогендікжәнемутагендікфакторлардыңарасындабелгілі байланыстардыңболуысебебі,кейбіртератогендікфакторлармутагендіболыптабылады,яғнижасушаныңгенетикалықаппаратыныңөзгеруіне алыпкеледі.
ДТБАзерттеубарысындаплейотропиялықфеноменбайқалады.Құрсақтағыдамусатысының әртүрлі кезеңінде негізгі патоген эмбрионның әртүрлі бөлігіндегі бір жүйеденемесеодандакөпмүшелержүйесініңқұрылысындааномалиялардытудырғандағанаДТБА плейотропиялық жағдайда көрініс береді. 1. Мутантты ген де,тератогенде патогенбола алады. ДТБА плейотропияның көрініс беруінің екі механизмі бар:1) егер мутанттыгеннемесетератогендеркөптегенаномалиялартудыратынболса–синдромдардепаталады. 2) егер сол агент бір уақытта тек бір жүйенің мүшесіне әсер етіп, оны бұзып,екіншілікдефект плейотроптықақаулар тудыратынболса–бұл реттікдепаталады.
№5 сабақтың тақырыбы: Моногенді тұқым қуалау, Моногенді белгілердің тұқым қуалау типтері. Белгілердің тіркес тұқым қуалауы
Генетика (грекше genesis – ―шығу тегі‖)тұқымқуалаушылық және өзгергіштік заңдылықтарын зерттейді. Тұқымқуалаушылық және өзгергіштіктіршіліктің,тіріағзалардың,негізгіқасиеттерінежатады.
Ағзалардыңұрпақтарындаұқсасбелгілердіжәнеортаныңбелгіліжағдайларында жеке дамудың арнайы сипатын қамтамасыз ету қасиетінтұқымқуалаушылықдепатайды.Тұқымқуалаушылыққабайланыстыата-аналарыменұрпақтарыныңзаталмасутипі,физиологиялықжәнеморфологиялықбелгілеріұқсасболады.Сондықтан,әрбірағзаның–өзінұрпақтан– ұрпақтақайталайды.
Ядролық (хромосомдық)тұқымқуалаушылық, ядродағыхромосомалардаорналасқантұқымқуалайтынбелгілердіңберілуінебайланысты.Ядролықтұқымқуалаушылықжыныстықкөбеюнәтижесіндежәне белгілердің(гендердің) ұрпақтан – ұрпаққа хромосома арқылы жүзегеасырылады.
Ядролықтұқымқуалаудыңнегізгітиптерігендердіңхромосомадаораласуынажәнеолардыңаллелдерініңөзараәсерлесуінебайланысты(мазмұныкелесітақырыптарда келтірілген).
Цитоплазмалық (хромосомадан тыс) тұқымқуалаушылық клетканыңцитоплазмасындағыорганоидтардаДНҚ-молекуласының(митохондрияда,пластидте) болуынажәнеклетканың ядросынсыз өздеріне қажет ақуыздардысинтездеугемүмкіндіктеріболады.
Достарыңызбен бөлісу: |
