Операторы–реттеушібелоктардыңбайланысатынарнайынуклеотидтержүйесі.Оларпромотрларгажакынорналасады.
Промоторы – транскрипция кезінде РНҚ полимеразамен байланысатын нуклеотид-р-ңарнайы жуйесі. Оператор структуралык ген-ретін алдында н\е оператордың 2-ші бір реттеушінуклеотидтер жуйесі аркылы болініп орналасады. Кейбір гендерде промотор кодтаушы учаскеде,траскрипциялыкбірліктіңортасындаорналасадыюолардыішкіпромотрдепаталады.
Прокариоттарда РНК-полимераза - фермент, транскрипция барысында бес суббтранскрипциябарысында бес суббірлік ααββ/σ қалыптасады: 2 α-суббірлік (альфа),β- суббірліктер (бета),β/-суббірлік (бета штрих) және σ- суббірлік (сигма). Төрт суббірлікααββ/комплексін кор-ферментдеп атайды . σ суббірлік (сигма) толық холоферментін түзуіне қатысады, сонымен қатартранскрипцияның инисациясының соңында бөлініп шығады. Әрі қарай ДНҚ ның матрицалықтизбегінде РНҚсинтезінкорферментжалғастырады.
Прибнов-бокс – промоторлық учаске ішіндегі арнайы нуклеотидтер жүйесі мұнымен РНҚ-полимераза байланыс жасайды .Прибнов боксы 7 нуклеотидпен : ТАТААТГ тұрады, оныконсенсустықжүйедепатайды.
Прибновбоксытранскрипциябасталатыннүктеденжоғары,солғақарай10жұпнулеотидтікарақашықтықта орналасқан,оның құрамында тимин болады жіне ол минус 10 жүйелік депаталады.РНҚполимераза алдыменосыжүйенітаныпсоңынанпромоторменбайланысады.
Келесі, маңыздыучаскеминус35жүйелік,транскрипциябасталатыннүктеденжоғары
.солға қарай 35 нуклеотидтерден тұратын учаске. Мұны танылатын жүйелік деп атайды.Оныңқұрамында 9 нуклеотидтен тұратын консенсустық жүйелік болоады. РНҚ полимеразаның сигмасуббірлігіалдыменреттеушіучаскеніңосыарнайынуклеотидтікжүйеісменбайланысжасауымүмкінделінеді.
Энхансер -транскрипция жылдамдығын 200 есеге дейін арттыратын нуклеотидтердің арнайыжүйесі. Энхансерлер вирустар (SV–40) геномы мен эукариоттарда (иммуноглобулин, инсулин,альфа-амилаза, т. б.) табылған. Мысалы,Xenopus бақаларының көлемі үлкен рибосомалықгендеріндегі спейсерлік учаскелерде орналасқан 60-80 нуклеотидтерден тұратын энхансерлікжүйелер транскрипция жылдамдығын 20 есеге дейін жоғарылатады. Энхансерлер транскрипциябасталатын нүктеден жоғары, сол жағында, промотордан 100-200 жұп, кейде мың жұпқа дейінгіарақашықтықтаорналасады.
Сайленсеры–транскрипцияжылдамдығынтөмендетеді.
Гендердіңара-арасындаақпаратжазылмағаннуклеотидтержүйесі-спейсерлерорналасқан.
ДНҚ-ны байланыстырушы локустар –нақты белоктармен байланыс жасайтын арнайынуклеотидтержүйесі:
а) ферменттік-ДНҚ-полимеразалық кешенб)реттеушібелоктар.
Көптеген спейсерлікучаскелерхроматиннің нуклеосомалыққұрылымындақызметатқарып,хромосомалардыңцентриолдергебекінуінет.бпроцестергеқатынасуымүмкінделінеді.
Генніңкодтаушыбөлігіндетағыдамаңыздыспецификалықучаскелербар:
Достарыңызбен бөлісу: |
