Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
жүктеу/скачать 9,18 Mb.
|
Цито Сарыағаш-2 2
| ЭпигенетикалықтұқымқуалаушылықдепфенотиптегінемесегендерэкспрессиясындағыөзгерістердіңпайдаболумеханизмдеріДНҚтізбегінің өзгеруіне байланыссыз (эпи – толықтыру деген мағынада) пайдаболады. Мұндай өзгерістер бірнеше жасушалар ұрпақтарында, митоз жәнемейозүдерістеріндеберіледі. Эпигенетикалықөзгерістердіңмысалынаонтогенезкезіндегіклеткалардыңмамандану(дифференцировкалану)үдерісін келтіруге болады. Ұрықтанған жұмыртқа (зигота) әртүрлі ұлпаларға(жүйке,дәнекер,бұлшықетжәнебасқалар)бастамаболатын(қалыптастыратын)клеткаларғадифференциясаланады.Онтогенезүдерісікезінде клеткалардың орналасу орнына және дифференсациялану уақытынаұрықтыңтүрлібөлімдеріндегіклеткалардыбіргендерактивтендіреді,албасқаларыинактивтейді.ОсыүдерістердіреттетінмеханизмдергеДНҚметилденуіжәнехроматинніңремоделденуі,вызываемыепосттрансляционноймодификациейаминокислотгистондардыңаминқышқылдарыныңпосттрансляциялықмодификациялануытудыратын,мысалы,олардыңметилденуіненжәнеазоттықнегіздердіңхимиялықмодификациялану, мысалы,цитозинніңметилденуі.
Өзгергіштік – бұл тірі ағзалардың сыртқы және организмның ішкі ортафакторларыныңәсерінен белгілергеиеболуқасиеті. Өзгергіштіктің екі түріге ажыратылады: фенотиптік (модификациялық) жәнегенотиптік. Тұқымқуалаузаңдылықтарынзерттеужәнеолардыңашылуыбір–біріненқарама-қарсыальтернативтібелгілеріменажыратылатындараларды шағылыстырылуыға байланысты, мысалы, сары және жасыл дәндібұршақтардышағылыстыру(Г.Мендельдің заңы). Гомолог хромосомалардың бірдей локустарында орналасатын бірдейбелгілерді анықтайтын гендерді аллельдер деп аталады. Аллель гендер бірдейәріптерменбелгіленеді. Аллельемесгендердепгомологемесхромосомалардыңбірдейлокустарынданемесегомологхромосомалардыңәртүрлілокустарындаорналасатын әртүрлі белгілерді анықтайтын гендерді атайды, мысалы, көздіңнұрлықабығыныңтүсінемесеалақандағысаусақтардыңсаныжәнет.т. Гендер(белгілер)доминанттыжәнерецессивтіболуымүмкін.Доминанттыбелгіөзәсерінгомо-жәнегетерозиготалыжағдайлардакөрсетеді,басәріппенбелгіленеді(А).Рецессивтігенөзәсерінтекгомозиготалыжағдайдакөрсетеді,кішіәріппен (а) белгіленеді. Генотип деп диплоидты хромасомалардағы барлық тұқым қуалайтынфакторлардың(гендердің) жиынтығын атайды. Генотипібойыншадаралардыгомозиготалар(АА;аа)жәнегетерозиготалар(Аа).Егергомологхромосомалардабірдейбелгініанықтайтын(кодтайтын)аллельгендерорналасқанболса,олағзаларгомозиготалардепаталады. Егергомологхромосомалардабірбелгініңәртүрліжағдайынанықтайтын(кодтайтын)аллельгендерорналасқанболса,олағзаларгетерозиготалардеп аталады. Гемизиготалыдаралардыңгенотипіндегенніңтекбірғанааллеліболады, мысалы, еркек даралардың Х - және Y жыныс хромосомаларыныңгомологтыемеслокустарында(ХhY)ораласатынгендер.Мысалы;гемофилияның,дальтонизмнің гендері. Фенотип деп ағзаның барлық белгілері мен қасиеттерінің жиынтығынатайды. Ата–аналықдараларбіржұпальтернативтібелгілерібойыншаталданатынболса,ондайшағылыстырудымоногибридті,егерекі–дигибридті,албірнешежұптарыбойынша–полигибридтідепатайды. жүктеу/скачать 9,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|