Нуклейнқышқылдарыменгенніңмедициналықмаңызы

Нуклейнқышқылдарыменгенніңмедициналықмаңызы

4717. 
      АдамағзасыныңтіршілігіменоныңденсаулығыныңқалыптынемесепатологиялықжағдайларыДНҚ-ныңқұрылысыменқызметатқаруына байланысты.
      
4718. 
      Геномдағы құрылымдық гендердің және ДНҚ-ның басқа да реттеуші жүйелерінің жұмысын,механизмдерін егжей-тегжейлі білу, олардың сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттеудіңүлкенмәні бар. Өйткені мұндай зерттеулер адам ағзасының қалыпты тіршілік процестерін қамтамасызететінметаболизмдікәрекеттердіанықтауға,адамныңтүрліауруларыныңпатогенезінашуға,олардыдиагностикалау,емдеужәнеалдын-алуға зормүмкіндік береді.
      
4719. 
      Геномдықзерттеулердіңқолданылуы:
      

1. 
   Соттықмедициналықжәнеқылмыстықэкспертизада(сараптауда)мынамақсаттарда:
   

4720. 
      а)ДНҚ-ныталдауарқылықылмыскерлерді,күдіктілерді,қылмыстыңжәнеапаттыңқұрбандарынидентификациялау;
      
4721. 
      ә)биологиялықтуыстықты(әкелікті)анықтау,дәлеледеу.
      

1. 
   Табиғаттықорғаушараларында:
   

4722. 
      а) Табиғатта сирек кездесетін және жойылу сатысындағы ағза түрлерін идентификациялаужәне сақтау;
      
4723. 
      ә)қоршағанортаныластайтын,бактеряларды жәнебасқамикроағзалардытабу;
      

1. 
   Трансплантологиядагенотиптерібойыншабір-бірінесәйкескелетіндонорларменреципиенттердітаңдапалу.
   
2. 
   Тамақ өнеркәсібінде тағамдық өнімдердің жасанды емес, табиғи түрі екендігін анықтау,мысалы,шарап,балық уылдырығыныңөнімдеріндаярлаудат.б.
   

4724. 
      
4725. 
      
4726. 
      
4727. 
      
4728. 
      
4729. 
      
4730. 
      
4731. 
      
4732. 
      
4733. 
      №9 сабақтың тақырыбы: Тұқым қуалайтын ақпараттың жүзеге асырылуы. Репликация. Прокариоттардағы транскрипция.
      
4735. 
      Тұқымқуалауақпаратыныңтасмалдануымолекулалықбиологияныңорталықдогмасыдеп аталады. Ол Ф. Криктіңкөзқарасына сай іске асырылатындықтанда оныКрикпостулатыдептеатайды.
      
4736. 
      Крик тұқым қуалау ақпаратыныңбиологиялық жүйеде іске асырылу бағытын жәнеберілутиптерінанықтады.
      
4737. 
      Крик постулатыбойыншатірі жүйедегі тұқым қуалау ақпараты тек бір бағыттаберіледі: нуклеинқышқылдарынан ақуызға, кері бағытта ешқашанда берілмейді (тыйымсалынған).
      
4738. 
      Тұқымқуалауақпаратыныңберілуінің2типінажыратады:
      

1. 
   жалпығабірдейберілуі,кез-келгенжасушадаөтеді;
   
2. 
   арнайыберілуі,вирустармензақымданғанжасушалардажүреді.Ақпараттыңжалпығабірдейберілужолы:
   

1. 
   ДНҚ→ДНҚ(репликация).
   
2. 
   ДНҚ→а-РНҚ(транскрипция).
   
3. 
   а-РНҚ → ақуыз (трансляция).Арнайыберілуі:
   

1. 
   РНҚ→РНҚ(репликацияРНҚ).
   
2. 
   РНҚ→ДНҚ(керітранскрипция).
   
3. 
   ДНҚ→ақуыз(трансляцияДНҚ).
   

4739. 
      ВирустардыңгенетикалықматериалыРНҚ. Оларғатемекі теңбілініңмозаикалықвирустары(ТТМВ),басқадаөсімдіктердіңвирустары,РНҚ–бактериофагтар,жануарлардыңкейбірвирустары,мысалы,полиовирустар жатады.
      
4740. 
      ВирустардыңгеномдықРНҚ-сыбірнемесеекітізбектіболуымүмкінжәнеміндеттітүрде матрицалық РНҚ-данкомплементарлы РНҚ молекуласының түзілуінбақылайтынРНК–репликазаферментініңгендеріболады.ЖаңасинтезделгенРНҚмолекулаларықайтасинтезделетінРНҚкөшірмелерінеқалып(матрица)болады.АқпараттыңРНҚ-данДНҚберілуітеквирустардыңбелгібіртүрімензақымдалған жасушаларда ғана болады. Оларға ретровирус, гепатит В вирутарыжәне т.б.жатады.
      
4741. 
      Ретровирустартардыңзақымдалғанбөлігіндекерітранскриптазаферментіболады, олфермент ДНҚ-ңқомплементарлы тізбегін синтездеу үшінбір тізбектівирустық РНҚ-ынқалып ретінде пайдаланады. Вирустық РНҚ тізбегіндегі ақпараттыбарДНҚкерітранскриптазаферментініңкөмегіменеселеніпқосспиральдыДНҚмолекуласынтүзеді.БұлқостізбектіДНҚегесініңхромосомасыныңДНҚ-наеніппровирусқа айналады. Мұндай жасушалар, мысалы, тауық эмбрионының жасушаларыңДНҚмолекуласыныңқұрамындағывирустықДНҚкөшірмесі(провирус)ісікжасушаларынатрансформацияланады.
      
4742. 
      АқпараттыңтікелейДНҚ-данақуызғаберілуітеклабораториялықжағдайда,жасушағакейбірантибиотиктермен(стрептомицин,неомицин)әсеретуinvitroэкспериментіндебайқалады.Бұлкездеантибиотиктерәсеріненөзгеріскеұшырағанрибосомалар ДНҚтізбегінің біреуін ақуыз синтезіне қалып ретінде пайдалана бастайды.Табиғатта (табиғижағдайда) ақпараттыңарнайыберілутипісипатталмаған.
      
4743. 
      АқпараттыңақуызданДНҚ-ғанемесеРНҚ-ғаберілуболмайдыжәнетыйымсалынғантүрінежатады.
      
4744. 
      Репликация
      
4745. 
      ГенетикалықақпараттыңДНҚ-данДНҚ-ғаберілуінрепликациядепатайды.
      
4746. 
      Репликация – ДНҚ өздігінен еселенуі, жасушаның бөлінуінің алдында, интерфазаның Sкезеңіндеөтеді жәнежасушадағыхромосомаларсанының тұрақтылығынқамтамасызетеді.ХромосомалықДНҚмөлшерініңөтеүлкенболуынабайланыстыДНҚрепликациясыбірденбірнешежерденбасталады(полирепликонды)жәнеекібағыттакөршілісрепликациялықайырдыңбірігуінедейінжүреді.ПрокариотДНҚ-дажәне органоидтарында(митохондриялар жәнепластидтер) бір ғана инициациялық нүкте,біррепликон(монорепликонды)болады.Репликон-ДНҚрепликациясыныңбірлігі.
      
4747. 
      Репликацияүдерісімынаұстанымдардыңнегізіндеіскеасырылады:
      

• 
  жартылай консервативті– ДНҚ-ның бастапқы тізбектерінің әрқайсысы жаңа тізбеккематрица (қалып)болады
  
• 
  комплементарлық – ДНҚ молекуласының жаңа тізбегі комплементарлық ұстанымғанегізделеді, аденин тиминмен, гуанин цитозинмен және керісінше байланысуарқылытүзіледі
  
• 
  антипараллельдік–ДНҚ-ныңжаңатізбектерібастапқыматрицалықтізбектергеқарама-қарсыбағыттасинтезделеді
  
• 
  униполярлығы- комплементарлы жаңа тізбектердің синтезделуі тек 5-3бағытындаіске асырылады
  
• 
  үзілмелігі – репликация ДНҚ молекуласының бірнеше жерінде бір уақытта басталадыда артынанбіртізбеккетізбектеледі.
  

4748. 
      Репликациясатылары:инициация,элонгация,терминация.
      
4749. 
      Репликацияинициациясы–ерекшенуклеотидтерқатарыбар,инициациянүктесінен,«репликациялықкөзшеден»басталады.СолжерденбастапхеликазаферментініңкөмегіменқосарланғанДНҚтізбектерітарқатылады,топоизомеразарепликацияланбағанДНҚбөлігініңалдындығысуперспиральдыажыратады,алSSBақуыздары – ажыраған бір тізбекті ДНҚ бөліктерінтұрақтандырады.ДНҚ синтезі текбір 5’3’ бағытында жүреді, ал ДНҚ тізбектеріантипараллельді, сондықтанда ДНҚ біртізбегі үздіксіз синтезделеді және онылидерлік (бастаушы), екінші тізбекті ілесуші (арттақалушы) тізбек, қысқа кесінділер (Оказаки фрагменттері), түрінде синтезделеді, соңынанбұлкесінділертізбектеліпжалғанады.
      
4750. 
      Элогация - ДНҚ репликациясының ұзару үдерісі, ДНҚ жаңа тізбегінің синтезінебастамаберетінРНҚпраймазаныңқысқафрагменттіРНҚпраймерлерініңсинтезделуінен басталады. Содан кейін РНҚ праймерлерге ДНК-полимераза байланысадыда үздіксіз лидерлік тізбек синтезделеді. Ілесуші тізбектіңлидерлік тізбектен синтезделуерекшелігіДНҚ қысқа,Оказакифрагменттері түрінде синтезделеді.Ілесуші тізбектіңсинтезінебірнешепраймерлерқажет,кейіноларэндонуклеазакөмегіменалыныптасталынады,орныбосқалады.БосқалғанорындарДНК-полимеразаменкөмегіменкомплементарлынуклеотидтерментолықтырыладыдатізбектеліплигазаферментіментігіледі.
      
4751. 
      Терминация-репликацияДНҚбөлігініңтерминациялықсайтдепаталатынарнайы нуклеотидтер қатармен аяқталады. Терминацияtusгенімен бақыланады,tusгенінің өнімі болып табылатынtus ақуызы терминациялық сайтты танып байланысыпүдерістітоқтатады.
      
4752. 
      Репликация–көптегенферменттердіңқатысуыменжүретінкүрделіүдеріс.
      
4753. 
      
      жүктеу/скачать 9,18 Mb.
      
      Достарыңызбен бөлісу: