Д. Б. Тойматаев Ғылым тарихы мен философиясы


Ғылым  методологиясындағы



бет84/87
Дата02.12.2023
өлшемі1,15 Mb.
#131426
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   87
Байланысты:
Д. Б. Тойматаев Ғылым тарихы мен философиясы-emirsaba.org

Ғылым 
методологиясындағы 
плюрализм - Фейерабендтің
методологиялық концепциясына тəрізді, оны ол теорияның пролиферация
принципі арқылы негіздейді, яғни, ғалым үшін бірінші түрде ұсынылған жəне
бəрімен қабылданған ғылыми теорияны жоққа шығару. Фейерабендте


202
плюрализм туралы тезис теориялардың өлшемсіздігімен қосылғанда


плюрализмді тудырады.
Ғылым методологиясындағы анархизм - бұл ереже бойынша, əр ғалым
ешқандай қайшылық пен сынға қарамай өз теориясын шығарып ұсынуы қажет.
Фейерабендтің концепциясында анархизмге теорияның пролиферация
принципін теориялардың өлшемсіздігі туралы тезиспен қосылуы əкеледі.
Фейерабендтің пікірінше, ғалымның қызметі ешқандай рационалды нормаларға
бағынбайды, сол себепте, ғылымның дамуы иррационалды, яғни, ғылым
идеологияның бір түрі болып аңызбен діннен ешқандай айырмашылығы жоқ.
Сөйтіп, қоғамды «ғылым диктатынан» босату қажет, ғылымды мемлекеттен
айыру жəне ғылымға, аңызға, дінге қоғамдық өмірде бірдей құқықтар беру.
Стивен
Тулминнің
концепциясына
келесі
ұғымдар
қатысты:
рационалдылық пен түсінудің стандарттары, түсіну матрицасы, концептуалды
популяциялар.
Рационалдылық пен түсінудің стандарттары - «ғылыми теорияның
негізіндегі рационалдылық пен түсіну стандарттар» ретінде қызмет ететін жəне
тарихи қалыптасу теория сияқты дамитын эпистемологияның негізгі ұғымы
болып жарияланады.
Тулминнің пікірінше, ғалым қабылданған стандарттарға сəйкес оқиғалар
мен құбылыстарды анық деп есептейді. Ғылыми білімнің рационалдылығы,
Тулмин айтуынша, қабылданған түсіну стандарттарға сəйкес келу.
Рационалдылықтың стандарттары ғылыми теорияның өзгеруімен ауысады -
үзілмейтін концептуалды жаңалықтарды іріктеу процесі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   87




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет