146
1869 жы лы Мәс кеуде ар найы ұйым – Мис сио нер лік қо ғам ұйым дас-
ты ры лып, «тү зем дік ха лық тар ды хрис тиан дық ағар ту» мін де тін ат қар-
ған мис сио нер лік бе кет тер пай да бо ла бас та ды. Осын дай ша ра лар жә не
Қа зақ стан ға орыс ша ру ала ры ның жап пай қо ныс ауда руы ХІХ ға сыр дың
аяғы мен ХХ ға сыр дың ба сын да пра вос ла виенің Қа зақ стан да ке ңі нен та-
ра лу ына ық пал ет ті.
Ал дың ғы та қырыпта сөз бол ған дай, Қа зақ стан да хрис тиан дық тың
үш ба ғы ты: пра вос ла вие, ка то ли цизм, про тес тант тық кез де се ді. Алай да
ел де гі хрис тиан дар дың ба сым көп ші лі гі пра вос ла вие
ба ғы тын ұ стана ды.
Пра вос ла вие ба ғы ты.
Пра вос ла вие бағыты пат ша лық Ре сей дің мем-
ле кет тік ді ні бол ды жә не осы ның не гі зін де өз ге дін дер мен са лыс тыр ған-
да елеу лі ар тық шы лық тар ды пай да лан ды. Пра вос ла вие шір кеуле рі ал ғаш
са лын ған жыл да ры ха лық са на сы на дін нің мейі рім ді лі гін, әді лет ті лі гін
сі ңі ру ге күш сал ды. Қа зақ тар дың же тім қал ған ба ла ла рын қам қор лық қа
алып, бір лі-жа рым пра вос ла виені қа был да ған жер гі лік ті ха лық өкіл де рі-
не ба рын ша жағ дай жа сау ар қы лы өз ге лер ді де тар ту ға ты рыс ты.
Жер гі лік ті жер лер де гі бас қа ру жүйеле рі нен алын ған мә лі мет те рі нен
Қа зақ стан да пра вос ла виенің та ра лы мы на қа на ғат тан ба ған пат ша үкі ме ті
жа ңа ша ра лар қа рас ты ра бас та ды. Қа зақ өл ке сі нің ең шұ рай лы өңір ле рі-
не XIX ға сыр дың екін ші жар ты сы нан бас тап тек пра вос ла виені ұ стана-
тын адам дар қо ныс тан ды ры лып, ка зак стани ца ла ры, орыс шаруала ры-
ның қо ныс та ры пай да бол ды. Осы отар лан ған өл ке де әс ке ри, әкім ші лік,
ша ру ашы лық бас қа ру жүйеле рі нің да муымен бір ге хрис тиан дық пра вос-
ла вие та мыр жай ды. Ша ғын пра вос ла виелік шір кеу лер, ғи ба дат ха на лар
са лы на бас та ды. Қа сиет ті Си нод жар лы ғы мен жә не Ре сей им пе ра то ры ның
бе кі туімен 1871 жы лы Түр кіс тан дық жә не Таш кент тік епар хия – шір кеу-
әкімшілік округ құ рыл ды. Епар хия ор та лы ғы
Достарыңызбен бөлісу: 
