Дағдарыс пайдасы туралы

23

№6(14)  желтоқсан 2015

INVEST MONEY

Жылжымайтын мүлік

ТӘЖІРИБЕ

«Инвестор болудың машақаты» туралы өз 

тәжірибесімен GM-ге қазақстандық бір банк 

менеджері айтып берді.

В 2008 жылы әлемдік дағдарыс шарықтау ше-

гіне жеткен уақытта мен жылжымайтын мүлік 

бағасы    құлдырап,  ең  төменгі  деңгейіне  жет-

ті  деп  есептеп,    жиған-тергенімнің  бір  бөлігін 

арзан  пәтер  сатып  алуға  жұмсамақ  болдым. 

Нарықты  сараптай  келе  Медеу  ауданынан  53 

мың  долларға  бір  бөлмелі  пәтер  сатып  алдым, 

соңынан  бұдан  да  арзан  пәтер  бар  екендігін 

білдім,  сондай  пәтерлер  45  мың  долларға  да 

бар екен. Дегенмен де үй қолайлы жерде орна-

ласқандықтан ол жалға алушылар арасында кең 

сұранысқа ие болды, олар айына 80 мың теңге-

ге жалдап тұрды, ол кезде бұл сома 600 долларға 

тең еді, яғни жылдық сыйақы долларға шаққан-

да 15 пайызды құрады. Бұл көрсеткіш банк са-

лымдарынан артықтау болды, маған бұл тиімді 

еді.  Шамамен  2013  жылы  мұнай  бағасы  өсіп, 

кәсіпкерліктің  қарқынды  дамуы  артқан    кезде 

пәтер  бағасы  60  мың  долларға  дейін  көтеріл-

ді,  бұл  менің  ренталық  табысымды  молайтуға,  

қымбат пәтерді сатудан көретін пайдамды арт-

тырған болатын.

Алайда 2014-2015 жылғы теңгенің құлдырауы 

жалға    алушылардың    табысын  кемітті,  жұмыс-

сыздық  белең  алды,  нәтижесінде  менің  арзан 

пәтеріме деген сұраныстың кемуіне алып келді. 

Жалға беру ақысы 70 мың теңгеге дейін  кеміді, 

ол  қазіргі  бағаммен  230  долларды  құрады.  Осы 

долларға  шаққандағы  аз  ғана    табыс  (жылдық 

өсім  -5,2  пайыз)  банктегі  депозиттен  (жылдық 

өсім -3 пайыз) түсетін табыстан артықтау болға-

нымен  инвестицияның  бұл  түрінің  болашағын 

бұлыңғыр  етіп  жіберді.  Әсіресе  2014  жылдың 

соңынан  бастап  жылжымайтын  мүлік  бағасы-

ның төмендеуі көңілге өкініш сезімін ұялатады. 

Кезінде  53  мың  долларға  алған  пәтерімді  қазір 

сататын болсам ол тек 45 мың долларға өтер еді, 

дағдарыс шарықтай беретін болса тіпті  бағасы 

35  мың  долларға  дейін  түседі.  Осылайша  мен 

қазір  таңдау  жол  айрығында  тұрмын  –    пәтерді 

сатып,  шығынды  тоқтатуым  керек,  не  болмаса  

болашақта бағасы өседі деген үмітпен оны жалға 

бере беруім қажет.

БАС АУЫРМАЙ  ЖҮР ЕДІ

24

№6(14)  желтоқсан 2015

SMART MONEY

Интернет-несиелер

Светлана Черных

Көп адамдарда мынандай жағдай болады:  тығыз 

ақша керек болады, ал айлыққа дейін бір, бір 

жарым апта уақыт бар. Мұндайда кейбіреулер 

туысқандары мен әріптестерінен көмек сұрайды, 

ал көпшілігіне  санаулы минуттар ішінде 

«жылдам ақша» беруге уәде ететін несиелік 

онлайн-сервистер көмекке келуге дайын тұрады. 

GM қаржы нарығының осы секторын зерттеді.

НЕСИЕНІ ТІЛЕП АЛУ

25

№6(14)  желтоқсан 2015

SMART MONEY

Интернет-несиелер

Жылдам әрі қымбат

Онлайн  режимінде  кепілсіз  несие  ұсына-

тын интернет-сервистердің саны Қазақстан-

да  күн  сайын  көбейіп  келеді.  Егер  олардың 

қызметтерін  жинақтайтын  болсақ,    мынан-

дай  сызбаны  анықтаймыз:  несие  алғы-

сы  келетін  адам  сайтқа  қанша  сомада,  қай 

мерзімге  несие  алғысы  келетіндігі  тура-

лы  тапсырыс  қалдырады,  жеке  куәлігінің 

мәліметтерін көрсетіп, жүйенің жауабын кү-

теді. Өтініші мақұлданса оның банкілік кар-

тасына сол күні сұраған ақша түседі.

Көпшілігінде  бір айдан аспайтын мерзімге 

берілетін, көлемі 100 мың теңгеден аспайтын 

несие  туралы  сөз  болады.  Егер  клиент  қай-

та  өтініш  білдіретін  болса,  берілетін  несие 

көлемі ұлғая түседі.

Ақшаның  жылдам  берілуі  және  бюрокра-

тиялық  машақаттардың  болмауы  бұл  не-

сиелік  өнімнің  артықшылығы  болып  са-

налады.  Алайда  несиенің  қымбатқа  түсуі 

бұл  артықшылықты  азайтады,  тіпті  кейбір 

жағдайда  мүлдем  жоқ  етеді.  Әдетте  онлайн 

режимінде  несие  беретін  компаниялардың 

сайтында  қарызды  қайтарудағы  сыйақы 

мөлшері  туралы  ақпаратты  таба  алмайсыз. 

Бұның  орнына  автоматты  түрде  клиентке 

қайтаратын  қарыз  сомасы  мөлшері  туралы 

айтылады.  Мысалға,  сізге  50  мың  теңге  не-

сие  алуды  ұсынады,  бір  айдан  кейін  қайта-

ратын қарыздың сомасы  87500 теңге  бола-

ды.  Ақша  аса  тығыз  қажет  болғанда  несие 

алудың шарты ақылға қонымды болып көрі-

неді,  алайда  несие  алушы  мынаны  естен 

шығармағаны  жөн:  мұндай  несиенің  айлық 

үстеме ақы көлемі 75 пайызды, ал жыл ішін-

дегісі 900 пайызды құрайды.

Ал сот кім?

Қаржылық  сауаты  бар  клиентте  сұрақ 

туындауы  мүмкін:  мұндай  үстеме  ақы  алу 

Ұлттық банк талаптарына сәйкес келеді ме, 

себебі  ол  жылдық  үстем  ақы  мөлшерін  не-

сиенің  56  пайызы  көлемінде  бекіткен  бо-

латын.  Ұлттық  банк  баспасөз  қызметі  бұл 

үстеме ақы көлемі тек қана банктер мен ми-

кронесиелік ұйымдар үшін қатысы бар екен-

дігін  түсіндірді.  Интернет-несиелік  саланы 

Ұлттық  банк  реттемейді.  «Жылдық  үстем 

ақы  көлемін  56  пайыздан  асырмау,  несиені 

қайтармағандағы  айыппұл  көлемін  шектеу, 

СТАТИСТИКА

ҚР  Ұлттық  Банкі    айлыққа  дейін    қысқа 

мерзімдік  несие  беретін  компаниядан  (pay  day 

lending  ,PDL)  несие  алушының  бет-бейнесін 

анықтады. Гендерлік сипаттамасы бойынша бұл 

компаниялардан несие алушы ерлер мен әйелдер 

ара салмағы бірдей. PDL өнімі халықтың  22 мен 

30  жас  аралығындағы  экономикалық  белсенді 

топтары (несие алушылардың 50 пайызы) және 

30 бен 40 жас аралығы (несие алушылардың 50 

пайызы) арасында сұранысқа ие. 22 жасқа дей-

інгі  және  зейнет  жасындағы  несие  алушылар 

ауқатты емес, олар компанияның көздеген сана-

ты  қатарына  кірмейді.  Компаниялардың  несие 

алушыларының басым бөлігін  тұрақты табысы 

бар жалдамалы жұмысшылар құрайды. Осылай-

ша компанияның  несие алушылары кәсіби не-

сиелік  ұйымдардың  мақсатты  аудиториясының 

құрамына  кіреді.  Мұнымен  қоса  несие  алушы-

лардың  2/3  бөлігінің  жоғарғы  білімінің  болуы, 

олардың  қымбат  тұратын  несиелік  ресурстар-

дан  келетін  қауіптің  бар  екендігін  білетіндігін 

көрсетеді.

БІЗ ӨЗІМІЗДІҢ 

АЛҒАНЫМЫЗ ҮШІН 

ЖАУАПТЫМЫЗ

26

№6(14)  желтоқсан 2015

SMART MONEY

Интернет-несиелер

несие  алушылардың  қаржылық  қауқарын 

бағалау  бойынша  талаптар,  келісімнің 

мазмұны  мен  клиентті    несиенің  барлық 

шарттары бойынша құлағдар ету талаптары 

бұл  ұйымдардың  несие  алушыларына  қаты-

сты емес», -деп хабарлады Ұлттық Банк бас-

пасөз қызметі. 

Болашақ  несие  алушылар  мұндай  он-

лайн-несие  келісімдері  банктердің  несие 

келісімдері  емес  екендігін  естен  шығар-

мағандары жөн. «Сондықтан да бұл ұйымдар 

арқылы несие алғандардың арызын банк ом-

будсмендер қарастырмайды»,- деп атап өтті 

Ұлттық Банк.

Ақша есепті жақсы көреді

Экономикалық  сауаттылықтың  халықа-

ралық  орталығының  Қазақстан  халқының 

қаржылық  сауаттылығын  зерттеу  нәтиже-

сі бойынша қазақстандықтардың 63 пайызы 

жалақыдан жалақыға дейін өмір сүреді, тисін-

ше  қысқа  мерзімдегі  несиеге  мұқтаж  болуы 

мүмкін. Отбасылық  және жеке бюджеттің ара-

сында алшақтықтың пайда болуы, яғни келесі 

айлыққа  дейін  қаражаттың  бітіп  қалуы  адам-

ның  қаржылық  жағдайының  тұрақсыздығын 

білдіреді және қымбат тұратын несиелік ресур-

старды қолдануы (жылдық үстеме ақы 360-900 

пайыз) оған пайда әкелуі екіталай.

GM  жеке  қаражаттарды  басқару  бойынша 

мамандардың  «айлыққа  дейін  қайдан  ақша 

тапсам  екен»  деген  адамдарға  берген  кеңе-

стерін жинақтады.

•  Жеке бюджетті (немесе отбасылық) са-

уатты  жоспарлау  көп  жағдайда  қиын-

дыққа тап болудан құтқарады. Өзіңіздің 

тұрақты  (пәтерді  жалдау,  коммунал-

ды  төлемдер,  азық-түлік  және  т.б) 

және  өтпелі  (сауық  құру,  электрони-

каны  және  сыйлықтарды  сатып  алу) 

шығындарыңызды  жоспарлауға  атүсті 

қарамаңыз,  сондай-ақ  кезек  күттір-

мейтін  мұқтаж  істерге  (дәрігерге  қа-

ралу,  дәрі-дәрмек  сатып  алу)    қарасты-

рылған  қорды  көбейтіп  отырыңыз.  Бұл 

бюджет  шеңберінен  шығып  кетпеуге 

және  аса  қажет  болмаса  несие  алмауға 

көмектеседі.

•  Ақшаны    жұмсауда  қызбалыққа  са-

лынбай,  салқынқандылық  танытуды 

үйреніңіз.  Интернетте    жеңілдікпен 

сатылатын сәнді көйлек не ең соңғы үлгідегі гад-

жетті көрдіңіз, ал картаңызда көк тиын жоқ екен? 

Қарызға  кіруге асықпаңыз, сауданы келесі күнге 

қалдырыңыз.  Ертеңіне  бұл  тауарға  басқа  көзбен 

қарауыңыз әбден мүмкін.

•  Егер несие тым қажет болса, несиелік ресурстың 

бағасын сараптаңыз. Иә интернет-несиелер жыл-

дам  беріледі  және  ол  үшін  диваннан  тұрудың  да 

қажеті  жоқ.  Алайда    сыйақы  көлемдерінің  айыр-

машылығы 10 еседен артық болғандықтан банкі-

ге барып, дәстүрлі несиелік өнімді алған дұрыс бо-

лар? Банкіден несие алуға кеткен уақыт ішінде сіз 

шешіміңізді өзгертіп, алғашқы ойыңыздан айнып 

қалуыңыз мүмкін. 

28

№6(14)  желтоқсан 2015

АҚШАНЫҢ ИІСІ БАР

Сауда мен сервис ғасырлар бойы негізгі ауқымды міндетін орындаумен 

келеді: қалайша тұтынушыларға барынша көп тауар сатып, қызмет 

көрсетсем екен, олардың ақшаларын жұмсау үшін қалай қызықтырсам 

екен дейді. Мұнда олар дәстүрлі маркетингтік амалға барады, ол – 

жарнама, жеңілдіктері бар акциялар, тауарларды сөрелерге арнайы жайып 

қою, сондай-ақ қазақстан нарығы үшін тың құрал болып табылатын 

нейромаркетингті қолдану, яғни тұтынушыларға музыка, түрлі иістер 

және басқа да эмоциялық қозғаушы амалдар арқылы әсер ету.

Марат Есдәулетов

BUSINESS MONEY

Маркетинг

29

№6(14)  желтоқсан 2015

«Тұты-

нушы 

үшін 

күресте 

адамның 

барлық 

бес сезіну 

органда-

рын тиімді 

пайдала-

на білген-

дер ғана 

жеңіске 

жетеді»

BUSINESS MONEY

Маркетинг

Мұрын 

сұранысты туғызады

Батыс  ретейлері  сауда  залдарын-

да  «дұрыс»  иістер  мен  үн-дыбыстар 

арқылы  қажетті  ахуал  қалыптасты-

ратын  нейромаркетинг  құралдарын 

бұрыннан қолданып келеді. Әр сауда 

желісінің өз құпиясы болады, алайда 

жалпыға бірдей ереже бар. Мысалға, 

шағын  наубайханадан  жаңа  ғана 

піскен тоқаштардың иісі азық-түлікті 

сатуды арттыратыны, ал ұнтақталып, 

жаңа әзірленген кофе иісі адам миы-

ның  ләззат  алатын  нүктелеріне  әсер 

ететіні дәлелденген, мұның барлығы 

да адамдарды сауда орнында көбірек 

қалып,  көбірек  сауда  жасауға  септі-

гін тигізеді. Кофе иісін тікелей қолда-

нуға да болады. Мысалға, «М.Видео» 

желісінде  бұл  иіс  кофе  қайнататын 

аппараттардың  жарнамасы  ретінде 

қолданылады.

Нейромаркетингтің  бағыттары-

ның  бірі  аромомаркетинг  маман-

дары  саудамен  айналысатын  әр 

бизнес  үшін  өздеріне  тиесілі  «иі-

стер  картасын»  жасауға  болады  деп 

мәлімдейді.  Супермаркеттерде  иі-

стер  көмегімен  сатушыларды  ке-

ректі залдарға жетелеуге болады, ол 

иістер жеміс-жидектердің, нан өнім-

дерінің,  бакалеяның  қай  жерде  са-

тылатынын  көрсетеді.  «Алкогольді 

супермаркеттер сатушыларды жеңіл 

шараптар  не  болмаса  бүлдіргеннің 

жұпар иістерімен, ал іш киімдер дү-

кендері әйелдерді ваниль мен лаван-

даның  иістерімен  өзіне  тартады», 

-  деді  «Ведомости»  газетіне  берген 

сұхбатында  петербургтік  «Арома-

тик»  компаниясының  басшысы  Ни-

колай Сморчков.

Аяқ-киім 

бөлімшелері 

қым-

бат  терінің  иісін  аңқыту  арқылы 

келушілердің  сауда  жасауға  деген 

әрекетін туғызады. «Джорджия уни-

верситеті  (АҚШ)  мен  Паденборг 

университетінің  (Германия)  жұпар 

иістерді  қолдану  мен  пайдалану 

бойынша  жүргізген  зерттеулерінің 

нәтижелері  адам  сезімдерінің  75 

пайызы  иістер  арқылы  оянатынын  көрсетті,  адам  ойланбай  жа-

тып,  оның  миына  иістер  әсер  етеді  екен»,  -  деп  санайды  Қа-

зақстанда  жұмыс  істейтін  Aromaco  компаниясының  өкілі.  Осы 

нарыққа  қатысушылардың  ақпараты  бойынша  аромомаркетинг 

құралдарын Қазақстанның белді сауда ойын-сауық орталықтары, 

қонақүйлер, кинотеатрлар, автосалондар, мейрамханалар қолда-

натын көрінеді.

Қаржылық ұйымдардың кеңселері иістерге аса көп назар ауда-

рады.  Қазақстандық  бір  банк  өкілі  GM-ге  осы  мәселеге  қатысты 

сұрақтар  клиенттерге  қызмет  көрсететін  бөлімшелердің  жұмыс 

ережелерінде  жазылғанын  айтып  берді:  «Иістер  бөлімшелерде-

гі жайлы ахуал тудыру үшін аса қажет. Біздің банкте бұл жөнінде 

бұлжытпай орындалатын екі ереже бар: клиенттерге қызмет көр-

сететін  менеджерлер  мұрын  жарып  жіберетін  әтірлерді  қолдан-

бауы  керек  және  бөлімше  ішінде  тамақтың  иісі  шықпауы  тиіс». 

Екінші шартқа келетін болсақ, қызметкерлердің тамақ ішетін жер-

лері операциялық залдан алшақ болуы керек. «Депозит ашуға кел-

ген  клиент  қызметкерлер  түскі  астарын  микротолқынды  пеш-

те қыздырып жатқандығын білмеулері тиіс», - деп ойын қорытты 

әңгімелесушіміз.

Сатып алушылар құлағы арқылы сүйсінеді

«Тұтынушы  үшін  күресте  адамның  барлық  бес  сезіну  органда-

рын:  көру,  есту,  иіс  сезу,  қолмен  ұстау,  дәмді  сезінуді  тиімді  пай-

далана білгендер ғана жеңіске жетеді», - деп сендіреді маркетинг 

бойынша әлемдік бестселлер авторы дат елінің сарапшысы Марти 

Линстрем.

Зерттеушілердің ақпараты бойынша бір қалыпты әуен адамдар-

ды бей-берекет сауда жасауға итермелейді – осы әуеннің әсерінен 

олар ойлағанынан 35-40 пайызға артық ақша жұмсайды. «Мұндай 

музыка орта және жоғарғы баға санатындағы дүкендер үшін қол-

данған дұрыс, себебі олардың клиенттері жоспардан тыс сауда жа-

сауға  мүмкіндігі  бар»,  -  деп  жазды  «Ведомости»  газетіне  Magram 

30

№6(14)  желтоқсан 2015

 ОЛАРДА ҚАЛАЙ

•АҚШ-та конокассалар кинотеатрдың ішінде емес, қаладағы қарапай-

ым киоскте орналасқан. Киоск ішіне попкорн иісі бар ароматизатор се-

уіп қояды.

•  Жапон  елінде  иісті  саудада  ғана  емес,  тіпті  өндірісте  де  пайдалана-

ды.  Арнайы  иістер  композициясы  қызметкерлерге  таңертең  ұйқыдан 

арылып , күні бойығы жұмысқа ынталы болып жүруге септігін тигізеді.

•  АҚШ-тың  кейбір  қалаларында  жол  айыппұлдарын  төлеу  түбіртек-

терінен жағымсыз иіс шығатын етіп жасаған. Осы идеяның авторлары 

түбіртектері қолына тиген айыптылар, жағымсыз иістен тезірек құтылу 

үшін айыппұлды жылдам төлеуге тырысатын болады деп есептейді.

«

Газета по-киевски

»

ИІС БІЗГЕ ҚҰРЫЛЫС ЖҮРГІЗУГЕ, 

ӨМІР СҮРУГЕ КӨМЕКТЕСЕДІ

Арзанқол-

дау дү-

кендер-

де әуені 

жылдам-

музыка 

ойналға-

ны дұрыс, 

осы әуен 

адамдар-

ды жыл-

дам сауда 

жасауға 

итерме-

лейді, 

осылай-

ша сауда 

залын-

да кезек 

кептелісі 

болмайды

BUSINESS MONEY

Маркетинг

MR зерттеу компаниясы. Ал арзанқолдау дүкендерде әуені жылдам 

музыка ойналғаны дұрыс, осы әуен адамдарды жылдам сауда жа-

сауға  итермелейді,  осылайша  сауда  залында  кезек  кептелісі  бол-

майды. Кейбір сауда желілері қандай да бір тауарларды өткізіп жі-

беру үшін «қармаққа ілген жем» секілді өзіне тартатын әуендерді 

пайдаланады.  Мысалға,  жылдам  әуенді  музыканы  спорт  пен  сая-

хатқа  құмар  адамдарды  тартады,  ал  бір  қалыпты  әуен  үйдің  ішкі 

жылылығын еске салып, үй шаруасындағы әйелдерді үйге қажетті 

бұйымдар бөлімшелеріне шақырады. 

Ғалымдар  маркетологтардың  аудиожазбалардың  тұтынушы-

ларға  әсер  ететіні  туралы  көрсеткіштерін  мақұлдайды.  «Көз  ал-

дыңызға елестетіңіз: шарап ішуді ойлап барға кірдіңіз, ол жақтан 

француз  әуені  төгіліп  тұр,  сіздің  француз  шарабын  таңдауыңыз-

дың мүмкіндігі артады. Неміс әуені тисінше неміс шарабын таңда-

уға әсер етеді. Классикалық әуен ақшаны артығырақ жұмсауға әсер 

етеді»,  -  дейді  Оксфорд  университетінің  тәжірибелік  психология 

профессоры Чарльз Спенс ВВС-ге берген сұхбатында.

Профессор музыка әуенінің екпінінің өзгеруі тұтынушылардың 

іс-әрекетіне  әсер  етуін  растады,  мысалға  қоғамдық  тамақтанды-

ру орындарында: «Мейрамханалар музыка екпінін адамдар іс-әре-

кетін өзгерту үшін пайдаланады. Жылдам екпін клиенттердің тез 

келіп, тез кетуіне әсер етеді. Бір жағынан клиенттер аз болса, онда 

мейрамхана клиенттерді ұстап қалу үшін қажетті тректер арқылы 

адамның өзін еркін ұстауына әсер ететін әуенді ойнатады, осылай-

ша клиент ұзақтау отырып қалады».

Қазақстандық  кофеханалар  мен  мейрамханалар  үшін  саунд-

тректерді  таңдап  жүрген  музыкалық  кеңесші  Рустам  Оспанов 

музыканы сауда-саттықты көбейту үшін пайдалануға келіспей-

ді. «Музыканы қонақтардың тамақтарын жылдам жеуі үшін қол-

дану адами қасиеттерге жатпайды, оның үстіне біздің елде мей-

рамханада түстену ерекше оқиғаға айналып келеді. Отбасының 

шығындарын  азайту  мен  үйде  тамақтану  -  қазіргі  трендке  ай-

налған. Бұл ереже «Узбечка» сынды кафелер мен фастфут үшін 

жазылмаған,  себебі  онда  адамдар 

арзан тағам мен тез тамақтану үшін 

барады,  сондықтан  оларды  жыл-

дамдатудың қажеті жоқ. Олар онсыз 

да түскі ас кезіндегі үзілісте келеді», 

- деді ол GM-ге берген сұхбатында.

Оның  пікірінше  фитнес  орта-

лықтары,  кофеханалар  мен  су-

пермаркеттер  иелері  үшін  музы-

ка  нәтиже  болып  табылады,  әуен 

келушілердің  жайлылығын  артты-

рады,  тиісінше  қонақтардың  осын-

да  қайта  келулеріне  септігін  ти-

гізеді.  «Музыканы  қолмен  ұстап 

көре  алмайсың,  музыка  ойнал-

майтын  орын  мен  кәсіби  деңгейде 

таңдалған  әуен  ойналатын  орын-

дарды  салыстырсаңыз,  айырмасын 

сөзсіз  ұғынасыз.  Қонақүй  мен  ко-

феханаларда  жайлылық  қажет,  ол 

сұхбаттасуға  қолайлы,  себебі  мұн-

да  өтетін  кездесулердің  негізі  мақ-

саты  –  жүздесу  мен  келіссөздер 

жүргізу.  Тиісінше  әуеннің  де  соған 

лайық  эстетикасы  болуы  шарт.  Су-

пермаркеттерде жарқын көңіл сый-

лау  керек,  ал  фитнес  орталықта-

рында  адамды  дене  шынығуға 

шабыттандырып,  жаттығуға  назар 

аударуын қамтамасыз ету қажет», - 

деп ой түйді әңгімелесушіміз.

Спорт  залында  ойналатын  музы-

ка  әуені  бизнеске  мардымды  пайда 

әкелуі  де  шығынға  батыруы  да  мүм-

кін.  «Спортпен  шұғылданғанда  му-

зыка  қарабайыр  арзанқол  әуенімен 

адамның  көңілін  қашырмауы  қа-

жет. Кәсіби емес деңгейде таңдалған 

плейлисттер  адамның  екпінін  бұ-

зып, тиісінше адамның күні бойы ма-

засы  кетеді.  Керісінше  барлығы  са-

уатты  жасалғанда  адам  белгілі  бір 

көрсеткішке  қол  жеткізіп,  рухы  да 

көтеріліп  қалады.  Соның  нәтижесін-

де ол осында қайта келуді қалап тұра-

ды, басқаларға, оның ішінде әлеумет-

тік желілер арқылы да осында келуге 

кеңес  беруі  де  әбден  мүмкін,  кейін 

ол кеңесті желі пайдаланушы жүзде-

ген  адамдар  көретін  болады»,  -  деп 

сенімін білдірді Рустам Оспанов. 

32

№6(14)  желтоқсан 2015

жүктеу/скачать 11,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: