Қақтығыстарды дағдарысқа қарсы басқару

66 
Қақтығыстарды басқаруда екі негізгі бағытты атап ӛтуге болады: 
қақтығыстарды болдырмау және оларды еңсеру. 
Жанжалдардың алдын алу немесе алдын алу жанжалдардың туындауына 
себеп болуы мүмкін ӛндіріс жағдайлары мен факторларының және еңбек 
қатынастарының ең аз деңгейіне жеткізуден тұрады. 
Бұл бағыт еңбек жағдайларын жақсарту, оңтайлы басқару құрылымын 
құру, қызметкерлерді ынталандыру және кӛтермелеу жүйесін әзірлеу және т. 
б. мақсаты бар алдын алу және ұйымдастыру іс-шараларын жүргізу болып 
табылады. 
Жанжалды жағдайларды еңсеру жанжалдың себептерін анықтау және 
оларды кейіннен жою болып табылады. Ол үшін қалыптасқан жағдайды 
талдау қажет. Талдау, кез келген процесс сияқты, бірнеше кезеңнен тұрады: 
жанжал мәнін және оның тараптарын (қатысушыларын) анықтау, негізгі 
мәселені немесе проблеманы бӛлу, қарама-қайшылықтың пайда болу 
себептерін анықтау, проблеманы жою бойынша балама таңдау. 
Жанжалды жағдайды жеңудің түрлі әдістері бар. 
1. Әкімшілік әдістер. Қақтығыс барысына тікелей араласуға негізделген 
қатаң шаралар болып табылады. 
Бӛлімшелер мен бӛлімдер арасындағы қақтығыстарды мақсаттар мен 
құралдар бойынша "ӛсіру" деп аталатын жолмен шешу кезінде жиі 
пайдаланылады. Бұған сот шешімі сияқты шаралар жатады.
2. Ұйымдастыру әдістері. Кәсіпорын құрылымында ӛзгерістер жүргізу 
үшін пайдаланылады: 
1) міндеттерді нақты тұжырымдау және қызметкерлер арасында бӛлу; 
2) лауазымдық ӛкілеттіктерді белгілеу және аралық құрылымдарды 
қарау; 
3) жалпы мақсаттар мен міндеттерді, тұтастай алғанда кәсіпорын 
қызметінің және оның қызметкерлерінің жеке-жеке қызметінің бірыңғай 
бағдарламасын белгілеу. 
3. Тұлғааралық басқару әдістері. 
Мұндай әдістердің бірнеше негізгі түрлерін бӛледі: 
1) жағдайды тегістеу. Мұндай жағдайда басшы жағдайды егжей – 
тегжейлі түсінуге тырыспайды, ол үшін ең бастысы-ұжымда қарым-қатынас 
орнату. Оның әрекеттері әдеттегі сипатқа ие, мәселе жоқ сияқты. Бірақ кӛп 
жағдайда бұл әдіс оң нәтиже бермейді, себебі қақтығыстың пайда болу 
себептері жойылмаған және ол "ысқылау" уақытында немесе анық нысаннан 
жасырын нысанға кӛшуі мүмкін, бұл одан да қауіпті. Мұндай әдісті егер 
туындаған келіспеушіліктер болмашы болған жағдайда ғана пайдаланған 
жӛн; 
2) проблемадан кету. Басшысы қандай да бір дәрежеде араласпайды 
жанжал, тағы не кӛп накаляет жағдайды, ӛйткені тараптар сезінеді, оларды 
елемейді. Әдетте, тараптар, егер оны басқа деңгейге аудармаса, осы 
қақтығыста ӛз мақсаттарына қол жеткізе алмайды. Алайда кейбір 
жағдайларда 
басшыға 
қызметкерлердің 
ӛзара 
қарым-қатынасына 

67 
араласпауға, егер олар ӛткір сипатқа ие болмаса және қызметті жүзеге 
асыруға кедергі келтірмесе, шынымен де жақсы.; 
3) қарсы тұру – әдетте мұнда мақсатқа жетуге мүмкіндік беретін қатаң 
шаралар мен билік ӛкілеттіктері қолданылады. Қарсыластардың әрекеттері 
әрдайым адал және әділ емес. Жалпы бұл әдіс агрессивті сипатқа ие және, 
сайып келгенде, Тараптардың бірінің мүдделеріне қысым жасауға әкеледі. 
Алайда, берілген Тарап ұзақ уақыт бойы осындай жағдайда болуы екіталай, 
осылайша, қақтығыстар үнемі, әрі үдемелі күшпен кебеді. 
4) келісім. Бұл әрбір Тараптың пікірі назарға алынатын әдіс, бұл 
шиеленісті жылдам мерзімде шешуге мүмкіндік береді. Алайда мұнда басқа 
мәселе бар – шешім сапасы. Әдетте, мұнда барлық жағдайды егжей-тегжейлі 
қарау және жағдайды шешудің ықтимал баламалары жоқ. 
5) ынтымақтастық – зерттеушілердің кӛпшілігінің пікірі бойынша, ол 
неғұрлым қолайлы болып табылады, ӛйткені әрбір Тараптың ұстанымы 
талқыланып, айырмашылықтар мен ұқсас сәттерді анықтау және оңтайлы 
шешім қабылдау жүргізіледі. 
Жоғарыда аталған әдістерден басқа, жанжалдарды шешудің тӛрт 
құрылымдық әдісі және жанжалдарды басқарудың бірқатар тәсілдері бар: 
1. Түсіндіру жұмыстары бойынша іс-әрекеттер. Жағдайға тиімді әсер ету 
үшін ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет. Олардың құрамына 
міндетті түрде мынадай элементтер кіруі тиіс: қол жеткізгісі келетін қажетті 
нәтиже, ақпараттық жүйенің объектілері мен субъектілері және оны тарату, 
ӛкілеттіктер мен жауапкершілік жүйесі, сондай-ақ саясат, рәсімдер мен 
ережелер нақты анықталған. 
2. Үйлестіру әрекеттері. Кӛбінесе командалар жиынтығын пайдаланады. 
Жанжал кезінде басқару туралы айта келе, оның тиімділігі басқару 
иерархиясы, функциялар арасындағы байланысты жүзеге асыратын 
Қызметтерді пайдалану, функцияаралық топтар, мақсатты топтар сияқты 
интеграция құралдарын арттыратынын атап ӛткен жӛн. 
Интеграцияны қолданудың ұтымдылығы туралы деректер интеграцияны 
қолдайтын ұйымдар қызметінің үлкен тиімділігі туралы куәландыратын 
зерттеулер де айтады. 
3. Кӛтермелеу жүйесін әзірлеу. Кӛтермелеу (немесе сыйақы) даулы 
жағдайды басқару әдісі ретінде пайдалануға болады. 

жүктеу/скачать 1,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: