Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті «Туризм және тілдер» факультеті
«Әлемдік тілдер» кафедрасы
Шағын жоба
«Ми және эмоциялар: эмоционалды күйлер пайда болу негіздері»
Дайындаған: Қатарбаева Л.Р.
Қабылдаған: аға оқытушы Кабекенова А.У.
Пән: Эмоционалды интеллект
Курс: 2
Тобы: ИЯ-23-3
Мазмұны:
Кіріспе
Негізгі бөлім
2.1 Эмоция анатомиясы: мидың негізгі құрылымдары
2.2 Эмоция нейрохимиясы: нейротрансмиттердің рөлі
2.3 Эмоционалды ақпаратты өңдеу кезеңдері
2.4 Эмоциялар және шешім қабылдау
2.5 Эмоциялардың дене физиологиясына әсері
2.6 Эмоционалды интеллект және оның дамуы
2.7 Эмоционалды күйлерді реттеу әдістері
III. Қорытынды
Кіріспе
Біздің миымыз-бұл біздің ойларымызды, сезімдерімізді және әрекеттерімізді басқаратын күрделі орган. Оның жұмысында эмоциялар ерекше орын алады. Эмоциялар-бұл физикалық, когнитивті және мінез-құлық компоненттерін қамтитын күрделі психологиялық реакциялар. Олар біздің өмірімізде маңызды рөл атқарады, бізге әлемді шарлауға, шешім қабылдауға және басқа адамдармен қарым-қатынас орнатуға көмектеседі. Бұл презентацияда біз эмоционалдық күйлердің пайда болу негіздерін қарастырамыз, миымыздың қалай жұмыс істейтінін және оның сезіміміздің бай палитрасын жасау үшін әлеммен қалай әрекеттесетінін зерттейміз.
Эмоция анатомиясы: мидың негізгі құрылымдары
1
Лимбиялық жүйе
Лимбиялық жүйе – бұл эмоцияларды, мотивацияны және есте сақтауды өңдеуге жауап беретін мидағы құрылымдар тобы. Оған амигдала (amygdala), гиппокамп, гипоталамус, таламус және басқа құрылымдар кіреді. Амигдала қорқыныш пен басқа жағымсыз эмоцияларды өңдеуде шешуші рөл атқарады. Гиппокамп жадты, оның ішінде эмоционалды жадты қалыптастыруға және сақтауға жауап береді. Гипоталамус жүрек соғысы, тершеңдік және тамақтану сияқты эмоцияларға физиологиялық реакцияларды реттейді.
2
Префронтальды қыртыс
Префронтальды қыртыс-бұл ми қыртысының ең дамыған бөлігі, ол жоспарлауға, шешім қабылдауға, импульсивті мінез-құлықты бақылауға және эмоцияларды реттеуге жауап береді. Ол сондай-ақ әлеуметтік таным мен эмпатияда рөл атқарады.
3
Таламус
Таламус-сенсорлық ақпарат үшін "орталық қосқыш". Ол сезім мүшелерінен ақпарат алады, оны өңдейді және мидың басқа аймақтарына жібереді. Бұл дегеніміз, таламус эмоционалды ынталандыруды қалай қабылдауымызда және оған жауап беруімізде маңызды рөл атқарады.
Эмоция нейрохимиясы: нейротрансмиттерлердің рөлі
Дофамин
Дофамин – ләззат, мотивация, қуаныш сезімдерімен байланысты нейромедиатор. Ол әдеттер мен тәуелділіктерді қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Дофаминнің төмен деңгейі депрессия мен апатияға әкелуі мүмкін.
Серотонин
Серотонин – бұл көңіл-күймен, ұйқымен, тәбетпен және жыныстық құмарлықпен байланысты нейротрансмиттер. Ол сондай-ақ ауырсынуды және агрессияны реттеуде рөл атқарады. Серотониннің төмен деңгейі депрессияға, үрейге және агрессияға әкелуі мүмкін.
Норадреналин
Норадреналин – зейінмен, концентрациямен және "ұр немесе қаш" рефлексиясымен байланысты нейромедиаторлар. Ол сондай-ақ көңіл-күй мен алаңдаушылықты реттеуде рөл атқарады. Норадреналиннің төмен деңгейі шаршауға, депрессияға және алаңдаушылыққа әкелуі мүмкін.
Эмоционалды ақпаратты өңдеу кезеңдері
Қабылдау
Сыртқы әлемнен ақпарат миға сезім мүшелері арқылы енеді. Көрнекі, есту, иіс сезу, тактильді немесе дәм сезу қабілеті болуы мүмкін бастапқы қабылдау деректерді өңдеу процесін бастайды.
Бағалау
Ми ақпаратты алдыңғы тәжірибе мен біліммен байланыстыру арқылы бағалайды. Ол біздің әл-ауқатымыз бен қауіпсіздігіміз үшін ақпараттың маңыздылығын анықтайды.
Эмоционалды реакция
Бағалау негізінде ми физиологиялық өзгерістерді (жүрек соғысы, тыныс алу), мінез-құлық реакцияларын (бет-әлпет, ым-ишара) және ойларды қамтуы мүмкін эмоционалды реакцияны тудырады.
Эмоциялар және шешім қабылдау
Эмоциялар
Шешім қабылдауға әсері
Қорқыныш
Тәуекелден аулақ болуға немесе дүрбелеңге әкелуі мүмкін.
Ашу
Импульсивті әрекеттерді немесе агрессияны ынталандыруы мүмкін.
Қуаныш
Шығармашылық пен тәуекелге баруды ынталандыра алады.
Қайғы
Пассивтілікке немесе үмітсіздікке әкелуі мүмкін.
Эмоциялардың дене физиологиясына әсері
1
Физиологиялық өзгерістер
Жүрек соғысы, тыныс алу, қан қысымы, тершеңдік, бұлшықет кернеуі. Осы физиологиялық өзгерістердің барлығы дененің эмоционалды реакциясының ажырамас бөлігі болып табылады.
2
Гормоналды өзгерістер
Эмоциялар адреналин, кортизол, допамин және серотонин сияқты гормондардың бөлінуін тудыруы мүмкін. Бұл гормондар көңіл-күйге, мінез-құлыққа, когнитивті функцияларға, физиологиялық процестерге және тіпті иммундық жүйеге әсер етеді.
3
Денсаулыққа әсері
Созылмалы стресс, жағымсыз эмоциялар денсаулыққа теріс әсер етуі мүмкін. Қан қысымының жоғарылауы, жүрек-қан тамырлары аурулары, ас қорыту проблемалары - мүмкін болатын салдардың бірнешеуі ғана.
Эмоциональный интеллект және оның дамуы
Өзін-өзі тану
Өз эмоцияларын тану, олардың себептері мен мінез-құлыққа әсерін түсіну қабілеті.
Эмоцияны реттеу
Эмоцияларыңызды басқару, күшті эмоциялардың мінез-құлыққа теріс әсерін болдырмау мүмкіндігі.
Эмпатия
Басқа адамдардың сезімдерін түсіну және бөлісу, олардың орнына келу.
Әлеуметтік дағдылар
Басқа адамдармен олардың эмоцияларын ескере отырып, жағымды қарым-қатынас орнату және сақтау қабілеті.
Стресс және эмоционалды аурулар
Стресс
Стресс – бұл қорқынышты жағдайларға дененің табиғи реакциясы. Дегенмен, созылмалы стресс үрей, депрессия және дүрбелең шабуылдары сияқты эмоционалдық бұзылуларға әкелуі мүмкін.
Мазасыздық
Мазасыздықтың бұзылуы шамадан тыс мазасыздықпен, қорқынышпен және шиеленіспен сипатталады. Олар жүрек соғуы, тершеңдік және бас ауруы сияқты физикалық белгілерді тудыруы мүмкін.
Депрессия
Депрессия - бұл өмірге деген қызығушылықты жоғалтуға, шаршауға, пайдасыздық сезімін және суицид туралы ойларды тудыруы мүмкін ауыр көңіл-күй.
Эмоционалды күйлерді реттеу әдістері
1
Релаксация әдістері
Тыныс алу жаттығулары, медитация, йога, прогрессивті бұлшықет релаксациясы-бұл әдістердің барлығы стресс деңгейін төмендетуге және ақыл-ойды тыныштандыруға көмектеседі.
2
Позитивті ойлау
Өмірдің жағымды жақтарына назар аудару, Ризашылық пен оптимизмді дамыту эмоционалды жағдайды жақсарта алады.
3
Физическалық белсенділік
Жаттығулар сіздің көңіл-күйіңізді жақсартатын және стресс деңгейін төмендететін эндорфиндерді шығарады.
4
Кәсіби көмек
Ауыр эмоционалдық бұзылулар болған жағдайда психотерапевтке немесе психиатрға бару керек.
Қорытынды: Ми және эмоциялар туралы білімдерін іс жүзінде қолдану
Миымыздың қалай жұмыс істейтінін және оның эмоцияларымызды қалай жасайтынын түсіну біз үшін жаңа мүмкіндіктер ашады. Біз бұл білімді эмоционалдық әл-ауқатымызды жақсарту, стрессті басқару, басқалармен үйлесімді қарым-қатынас орнату және ақылды шешімдер қабылдау үшін пайдалана аламыз. Эмоциялар өміріміздің ажырамас бөлігі екенін есте сақтаңыз және олар біздің одақтасымыз да, жауымыз да бола алады. Өз эмоцияларыңызды түсінуді, оларды реттеуді және оларды өз пайдаңызға пайдалануды үйрену маңызды.