Қоғамның дамуының түрлі кезеңдерінде мүгедектік туралы түрлі пікірлер қалыптасқан: діни, медициналық, әлеуметтік.
Қоғамның дамуының түрлі кезеңдерінде мүгедектік туралы түрлі пікірлер қалыптасқан: діни, медициналық, әлеуметтік.
Зерттеушілер даму мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға қоғамдық қатынас модельдерінің түрлі классификацияларын ұсынды.
Ұсынылған классификациялардың арасында қазақстандық авторлар А.Е.Думбаев пен Т.В.Попованың классификациясы мәселені жан-жақты қарастыруға мүмкіндік береді.
Зерттеушілер Е.Р.Ярская-Смирнова мен Э.К.Наберушкина мүгедектіктің он екі түрлі тарихи және заманауи модельдеріне негізделе отырып мүгедектік модельдерінің келесідей топтастырылуын ұсынады:
1.«Ескі» (дәстүрлі) модель – классикалық, медициналық, реабилитациялық және экономикалық модельдерден тұрады, яғни мүгедектікті «медициналық» бағытта қарастыру.
1.«Ескі» (дәстүрлі) модель – классикалық, медициналық, реабилитациялық және экономикалық модельдерден тұрады, яғни мүгедектікті «медициналық» бағытта қарастыру.
2.«Жаңа» (дәстүрліден соң) модель - мүгедектікті «әлеуметтік» бағытта қарастыру.
3. Мүгедектіктің «жаңаша» парадигмасы.
Бұл классификация мүгедектікке байланысты көзқарастар дамуының тек тарихи аспектілерін емес, сонымен қатар тәжірибелік бағытты да қарастырады.
Қазіргі уақытта халықаралық және отандық саясатта приоритетті болып мүгедектіктің әлеуметтік моделі саналады, бірақ діни және медициналық модельдер де кейбір жағдайларда қалдықты қалып түрінде көрініс табады.
І. Даму бұзылыстары бар адамдарды жекелендіру бірнеше модельдерден тұрады – «адам емес моделі», «қоғамға қауіпті», «аяныш нысанасы», «қамқорлықты қажет ететін нысаны» және т.б.
І. Даму бұзылыстары бар адамдарды жекелендіру бірнеше модельдерден тұрады – «адам емес моделі», «қоғамға қауіпті», «аяныш нысанасы», «қамқорлықты қажет ететін нысаны» және т.б.
