Дауыс және оның бұзылуы
жүктеу/скачать 16,13 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дауыстың бұзылуы екі үлкен топқа бөлінеді.
- Органикалық бұзылуда
- Функционалды бұзылу
- Дауыстың функционалды бұзылуы
|
Дауыс және оның бұзылуы Дауыс дегеніміз - адамның дыбыстау мүшелері арқылы шығаратын үні, дыбысы. Дауыс мүшелеріне өкпе, өңеш, жұтқыншақ, тіл, тіс, ерін, ұрт қатысады. Қатты сөйлеуде мидың үлкен жарты шарында орналасқан бөліктері реттейтін тыныс алу, фонациялық және артикуляциялық бұлшықеттер қатысады. Адамның сөзі анық және түсінікті болу үшін сөйлеу органдарының қозғалысы нақты және автоматты түрде болу керек. Сөйлеу дем шығару кезінде пайда болады, сондықтан да сөйлеген кезде тыныс алуға қарағанда дем шығаруы көбірек. Дауыс бөлігі дыбыс қатпарлары бар кеңірдектен тұрады. Артикуляция мүшелеріне ерін, тіл, жоғарғы-төменгі жақ, жұмсақ және қатты таңдай, альвеолдар жатады. Тіл, ерін, жұмсақ таңдай және төменгі жақ қозғалу органдары болып табылады. Дауыс буындарының қысылуына байланысты дыбыс кеңірдектен шығады Адам дауыс арқылы өз ойын,көңіл-күйін,сезімін білдіріп,сөйлеу арқылы еркін қарым-қатынасқа түсе алады. Дауыстың бұзылуы екі үлкен топқа бөлінеді. 1.Органикалық бұзылу 2.Функционалдық бұзылу Органикалық бұзылу орталық және шеткі болып бөлінеді. Органикалық бұзылу көбінесе бас миының зақымдануы және церебралдық сал ауруы кезінде кездеседі. Органикалық бұзылуда көмейкейдің құрылысындағы: дауыс шымылдығындағы және жалғамалы құбырындағы өзгерістердің тұрақталып қалатындығы байқалады. Түзету жұмысында логопед дауыстық қатынас қызметін ойдағыдай қалпына келтіреді, бірақ дауыстың сапасында бұрыңғы қалпынан едәуір айырмашылық болады. Шеткі бұзылу көмекейдің сал ауруымен жарақатынан пайда болады. Функционалды бұзылу көмекейдің өткір,созылмалы аурулары салдарынан пайда болуы мүмкін.Көмекейдің қарлығуы кеселінде дыбыс жалғамаларының (голосовые связки)ісініп,қалыңдауында дыбыс жалғамаларының сөйлеу кезіндегі толық ашылып жабылмауына байланысты болады. Дыбыс жалғамаларының ісінуіне,домбығуына, зақымдануына аллергиялық реакциялар да себеп болады. Дауыстың функционалды бұзылуы ересектерге қарағанда балаларда сирек кездеседі. Балалардың дауысына шамадан тыс салмақ түсуден пайда болатын бұзылудың ең көп тараған түрі спатикалық дисфония(қарлығу) деп аталады. Дисфония баланың бес жасындағы шамадан біліне бастайтындығы байқалады, ал 8-10 жастың аралығында өте жиі болады. Қатты айқалап, шыңғырып сөйлейеу дауысқа ауырлық түсенірумен бірге,жұтқыншақ(танзиллит), көмекей безінің (аденоиды)қабынуына әкеліп соғуы мүмкін. Дияфония қатты айқалап сөйлейтін, ұшқалақ мінезді даурықпашы балаларда жиі пайда болады. Бұндай балаларда әдеттегідей таңертең дауысы таза және анық болады да, кешке қарай біртіндеп қарлығып қырылдауы күшейеді. Дауыстың кенеттен бұзылуы баланың аллергиямен ауруынан да болуы мүмкін. Сондай-ақ дияфония баланың жүрген ортасындағы және тұрған жайдың ішіндегі шаң тозаңының, түтінің, шудың сөйлеген кезде тигізетін зиянынан да болуы мүмкін. жүктеу/скачать 16,13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|