Дәріс № Теориялық зерттеулер
Теориялық зерттеуді өткізу кезеңдері
жүктеу/скачать 26,73 Kb.
|
Дәріс №8
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар
| Теориялық зерттеуді өткізу кезеңдері
Теориялық зерттеу өткізу кезеңдері: Оперативті. Оған: - техникалық қайшылықтарды жою мүмкіндігін тексеру, - объектіні қоршаған ортадағы мүмкін болатын өзгерістерді бағалау, - мәселенің шешімін білімнің басқа салаларынан көшіру мүмкіндігін талдау, - «кері шешімді» қолдану. 2. Синтетикалық. Оған: - объектінің бір бөлігін өзгертудің оның басқа бөліктерінің құрылысына әсерін анықтау, - деректермен жұмыс істейтін басқа нысандардағы өзгерістерді анықтау, - басқа есептерді шешуде табылған идеяны қолдану мүмкіндігін бағалау. 3. Аналитикалық. Оған: - идеалды түпкілікті нәтижені анықтау, - тамаша нәтижеге қол жеткізуге кедергі келтіретін кедергілер мен себептерді анықтау, - идеалды нәтиже алу шарттарын анықтау. Теориялық ғылыми зерттеудің бүкіл курсын келесі логикалық схема түрінде көрсетуге болады: - таңдалған тақырыптың өзектілігін негіздеу; - зерттеудің мақсаты мен нақты міндеттерін қою; - зерттеу объектісі мен затын анықтау; - зерттеу әдісін (әдістемесін) таңдау; - зерттеу процесінің сипаттамасы; - зерттеу нәтижелерін талқылау; - қорытындыларды тұжырымдау және алынған нәтижелерді бағалау; - нәтижелерін жүзеге асыру. Таңдалған тақырыптың өзектілігін негіздеу – кез келген зерттеудің басы. Тақырыпты таңдау және оны өзектілігі мен әлеуметтік маңыздылығы тұрғысынан түсіну автордың ғылыми жетілгендігі мен кәсіби дайындығын сипаттайды. Таңдалған тақырыптың өзектілігін дәлелдеуден бастап қолға алынатын зерттеу мақсатын тұжырымдауға, сонымен қатар осы мақсатқа сәйкес шешілетін нақты міндеттерді көрсету. Бұл әдетте санау түрінде орындалады (зерттеу... сипаттау... анықтау... табу... формуланы шығару, т.б.). Бұл міндеттерді мүмкіндігінше мұқият тұжырымдау қажет, өйткені олардың шешімін сипаттау жұмыс бөлімдерінің немесе тарауларының мазмұнын құрауы керек. Бұл сондай-ақ маңызды, өйткені мұндай тараулардың тақырыптары дәл қолға алынатын зерттеудің мақсаттарын тұжырымдаудан туған. Әрі қарай зерттеу нысаны мен заты тұжырымдалады. Объекті – проблемалық жағдайды тудыратын және зерттеу үшін таңдалған процесс немесе құбылыс. Субъект дегеніміз - объектінің шекарасында болатын нәрсе. Ғылыми процестің категориялары ретінде зерттеу объектісі мен заты бір-бірімен жалпы және жеке ретінде байланысты. Объектіде зерттеу заты қызметін атқаратын бөлік бөлектеледі. Оған басты назар аударылады, оның тақырыбы ретінде титулдық бетке орналастырылған жұмыстың тақырыбын анықтайтын зерттеу тақырыбы. Ғылыми зерттеудің өте маңызды кезеңі – мұндай жұмыста қойылған мақсатқа жетудің қажетті шарты бола отырып, нақты материалды алуда құрал қызметін атқаратын зерттеу әдістерін таңдау. Теориялық зерттеу әдістерінің мақсаты қандай? Бұл сұраққа атақты канадалық физиолог Ганс Сельенің: «Теориялар - бар фактілерді байланыстыратын жіптер» деген сөзі болуы мүмкін. Дәлелді зерттеу әдістерін қолдану жаңа білім алудың маңызды шарты болып табылады, сондықтан оларды таңдау зерттеу нәтижелері үшін шешуші мәнге ие. Зерттеу әдістерін таңдауда диалектикалық логика принциптері критерий ретінде қызмет ете алады: - қарастырудың объективтілігі (объектіні зерттегенде ол туралы біздің ойымыздан емес, оның өзінен шығу керек); - нақтылық (объектіні зерттегенде оның ерекшеліктерін, тіршілік етудің нақты жағдайларын ескеру қажет және объектіні зерттеудің принциптері мен әдістерін тек әдістемелік нұсқау ретінде пайдалану қажет); - қараудың жан-жақтылығы (объектіні оның барлық байланыстары мен қатынастарында ескеру қажет); - историзм (объектіні меңгеру, оның дамуын, өзін-өзі ілгерілетуін, өзгертуін елемеуге болмайды). Зерттеу тәсілі мен таным әдістерін таңдау теориялық жұмыстың өте маңызды кезеңі болып табылады, бірақ міндетті түрде бірінші емес. Тапсырмаларға сәйкес таңдалған ізденіс әрекетінің әдістері мен әдістері идея мен жоспарды іске асыруға, гипотезаны тексеруге және қойылған мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Зерттеу процесінің сипаттамасы – логикалық заңдар мен ережелерді пайдалана отырып зерттеудің әдіснамасы мен техникасын көрсететін жұмыстың негізгі бөлігі. Ғылыми зерттеудің маңызды кезеңі оның нәтижелерін талқылау болып табылады, ол бейіндік кафедралардың отырыстарында, ғылыми кеңестерде өткізіледі, онда жұмыстың теориялық және практикалық құндылығына алдын ала баға беріледі және ұжымдық шолу жасалады. Ғылыми зерттеудің соңғы кезеңі – жұмыстың ғылыми-практикалық нәтижелерін құрайтын жаңа және маңыздысын қамтитын қорытындылар. Эмпирикалық және теориялық этаптардың байланысы мәселені тұжырымдау болып табылады. Бұл: - белгілі және белгісізді, түсіндірілетін және түсіндіруді қажет ететін фактілерді анықтау; - теорияға сәйкес келетін және оған қайшы келетін фактілер; - мәселенің негізгі мағынасын білдіретін сұрақ құрастыру, оның ғылым үшін өзектілігі мен маңыздылығын негіздеу; - нақты тапсырмаларды, оларды шешу реттілігін және осында қолданылатын әдістерді белгілеу. Эмпирикалық, теориялық зерттеу әдістері өзара байланысты және өзара тәуелді. Теориялық әдістер зерттелетін процестің немесе құбылыстың мәніне енуді көздейді және оларды түсіндіруден, зерттелетін мәселені шешу үшін идеалды құрылымды құрудан тұрады. Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар: 1. Теориялық зерттеудің мақсаты мен міндеті қандай? 2. Теориялық зерттеудің қанда түрлері болады? 3. Теориялық зерттеудің этаптарын атаңыз. 4. Теориялық зерттеуде қандай әдістер қолданылады? 5. Теориялық зерттеудің әр этапын сипаттаңыз. жүктеу/скачать 26,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|