Дәріс 1 Қазақстан Республикасының техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі
жүктеу/скачать 0,98 Mb.
|
|
Дәріс 1 Қазақстан Республикасының техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі Техникалық реттеу объектілері мен субъектілері Техникалық реттеу объектілері өнім, қызмет, процестер болып табылады. Міндетті салада, егер олар адам мен қоршаған орта үшін қауіпсіздікке әсер етуі мүмкін болса, Өнім және өнімге қойылатын талаптарға байланысты жобалау (іздестіруді қоса алғанда), өндіру, салу, монтаждау, баптау, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу және кәдеге жарату процестері объектілер болып табылады. Техникалық реттеу субъектілері мемлекеттік органдар, стандарттау жөніндегі техникалық комитеттер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын және техникалық реттеу объектілеріне қатысты Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес пайдалану құқығы бар жеке және заңды тұлғалар болып табылады. Қазақстан Республикасындағы техникалық реттеу жүйесі Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарт және "техникалық реттеу туралы"Қазақстан Республикасының Заңы шеңберінде жұмыс істейді. Қазақстан Республикасы қабылдаған, қол қойған және(немесе) ратификациялаған келісімдер, халықаралық шарттар, Кеден одағы мен Еуразиялық экономикалық одақтың шешімдері мен құжаттары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолдану және сақтау үшін міндетті болып табылады. Кеден одағының және(немесе) Еуразиялық экономикалық одақтың (бұдан әрі - Одақтың ТР) техникалық регламенттері болған кезде Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын ұқсас техникалық регламенттер Одақтың ТР көзделген бөлігінде толық қолданылмайды Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің құрылымы. - Қазақстан Республикасының Үкіметі: - Техникалық реттеу саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган, Техникалық реттеу саласындағы уәкілетті орган); - мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде; - аккредиттеу жөніндегі орган; - мемлекеттік органдар жанындағы Техникалық реттеу саласындағы сараптамалық кеңестер; - Саудадағы техникалық кедергілер, санитарлық және фитосанитарлық шаралар жөніндегі ақпараттық орталық - стандарттау жөніндегі техникалық комитеттер; - сәйкестікті растау жөніндегі органдар, сынақ зертханалары (орталықтар); -сәйкестікті растау, аккредиттеу, тауардың шығарылған елін, Кеден одағы тауарының немесе шетелдік тауардың мәртебесін айқындау жөніндегі сарапшы-аудиторлар; - Қазақстан Республикасының нормативтік техникалық құжаттарының бірыңғай мемлекеттік қоры. Қазақстан Республикасының техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі осы Ережелер мен ережелерді тану және орындау шартымен Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан барлық меншік нысанындағы мемлекеттік органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың, сондай-ақ басқа елдердің фирмалары мен ұйымдарының қатысуы үшін ашық. Техникалық реттеудің негізгі мақсаттары: 1) міндетті регламенттеу саласында: - өнімдердің, процестердің адам өмірі мен денсаулығы мен қоршаған орта, оның ішінде өсімдіктер мен жануарлар дүниесі үшін қауіпсіздігін қамтамасыз ету: - ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету; - өнімнің, қызметтің қауіпсіздігі мен сапасына қатысты тұтынушыларды адастыратын әрекеттердің алдын алу; - саудадағы техникалық кедергілерді жою. 2) стандарттау саласында: - отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру; - табиғи және энергетикалық ресурстарды үнемдеу. Техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі мынадай негізгі міндеттерді шешуге тиіс: - халықаралық талаптарды ескере отырып, техникалық реттеу саласындағы заңнаманы құру және дамыту; - халықаралық және өңірлік қолдану тәртібін оңайлату - өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ету мәселелерінде мемлекет пен бизнестің өкілеттіктері мен жауапкершілігін бөлу; - техникалық регламенттердің мемлекет пен бизнеске реттеуші әсерін бағалау; - бизнеске артық әкімшілік қысымды алып тастау; - зиян келтіру қаупінің болуын ескере отырып және өнімнің осы талаптарға сәйкестігін растау бойынша мемлекет пен тұтынушылардың мүддесі үшін өнімнің қауіпсіздігі мен сапасы жөніндегі талаптардың оңтайлы номенклатурасын белгілеу; - шикізатқа, материалдарға және тот өнімдеріне қойылатын талаптардың кешенділігін қамтамасыз ету; - мемлекет және бизнес мүддесінде өнімді каталогтау жүйесін дамыту; - озық стандарттауды енгізу; -стандарттардың негізгі және жалпы техникалық жүйелерін, оның ішінде техникалық-экономикалық ақпаратты жіктеу және кодтау, өнімді өндіріске әзірлеу және қою, қоршаған ортаны қорғау, еңбек қауіпсіздігі және т. б. жетілдіру және қолдану. - доңғалақты көлік құралдарының сәйкестігін бағалау (растау) жүйесінің инфрақұрылымын құру; - Қазақстан Республикасы қол қойған мемлекеттік және мемлекетаралық әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық бағдарламаларды (жобаларды), халықаралық бағдарламаларды (жобаларды) нормативтік қамтамасыз ету; - осы салада сәйкестікті растау және аккредиттеу саласында жұмыстар жүргізудің бірыңғай тәртібін белгілеу; - Техникалық реттеу, өнім өндіру, процестер мен қызметтер саласындағы қызметті жетілдіру үшін ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу; - өнімдер мен қызметтердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және саудадағы техникалық кедергілерді жою мақсатында халықаралық стандарттарға көшу; - Техникалық реттеу саласындағы заңнаманың міндетті талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылау нысандарын белгілеу; - стандарттар мен өнімдерді жоспарлау және әзірлеу процестеріне ақпараттық технологияларды жетілдіру және енгізу, Техникалық реттеу саласындағы ақпараттық және нормативтік қамтамасыз ету. Техникалық реттеу принциптерге негізделген: - мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің бірлігі мен тұтастығы; - бірыңғай терминологияны және өнімге, қызметке, процестерге қойылатын талаптарды белгілеу қағидаларын қолдану; - Техникалық реттеу мақсаттарының орындылығы мен қол жетімділігі, Техникалық реттеу процестеріне қатысу үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету, мемлекет пен мүдделі тараптар мүдделерінің теңгерімі; - отандық және импортталатын өнімге, қызметке және оның белгіленген талаптарға сәйкестігін растау рәсімдеріне қойылатын талаптардың теңдігі; - техникалық регламенттер мен стандарттарды әзірлеу кезінде ғылым мен техниканың жетістіктерін, халықаралық және өңірлік ұйымдардың стандарттарын басым пайдалану; -техникалық регламенттер талаптарының экономиканың, материалдық-техникалық базаның және мемлекеттің ғылыми-техникалық дамуының даму деңгейіне және халықаралық талаптарға сәйкестігі; - мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, техникалық регламенттердің, стандарттардың қолжетімділігі, оларды әзірлеуге қатысу және олар туралы, оларды әзірлеу, бекіту, жариялау тәртібі туралы ақпарат; - стандарттарды қолдану мақсатында оларды ерікті түрде таңдау; - сәйкестікті растау жүйесі мен ережелерінің бірлігі; - сәйкестікті растау жөніндегі өкілеттіктерді бір органның қоса атқаруына жол берілмейді; - экономикалық және әлеуметтік орындылығы. Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің нормативтік талаптары мен ережелерінің құрылымы Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің нормативтік талаптарының құрылымына стандарттау, сәйкестікті растау, аккредиттеу, мемлекеттік бақылау жөніндегі техникалық регламенттер мен нормативтік құжаттар кіреді. Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде стандарттарды, оның ішінде іргелі және жалпы техникалық стандарттарды белгілеу үшін ҚР СТ 1.5; ҚР СТ 1.9, оның ішінде облыстағы негіз қалаушы ұлттық стандарттарды белгілеу үшін қабылданған шартты цифрлық белгілер пайдаланылады: - Техникалық реттеу және стандарттау-ҚР СТ 1. - өлшем бірлігін қамтамасыз ету-ҚР СТ 2. - сәйкестікті растау-СТ РКЗ.; - Өндіріске өнімді әзірлеу және қою-ҚР СТ 4.; -техникалық-экономикалық ақпаратты жіктеу және кодтау-STRK5. - штрих-кодтау-ҚР СТ 6.; - аккредиттеу - STRK7 Сәйкестікті растау Сәйкестікті растау саласында мынадай өзара байланысты қызмет түрлері жүзеге асырылады: - өнімнің, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің (бұдан әрі-өнім), сапа менеджменті жүйелерінің және басқа да менеджмент жүйелерінің, соның ішінде интеграцияланған - сертификатталған өнімдерді, сертификатталған сапа менеджменті жүйелерін және басқа менеджмент жүйелерін, соның ішінде интеграцияланған өнімдерді инспекциялық бақылау; - сарапшы-аудиторларды дайындау және аттестаттау; - сәйкестікті растау саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру. Сәйкестікті растау саласында: - апелляция беру және оларды тексеру рәсімдерінің болуы; - коммерциялық құпияны құрайтын ақпараттың құпиялылығы; - - отандық және импортталатын өнімнің сәйкестігін растау үшін алынатын төлемдердің баламалылығы; - сәйкестікті растау рәсімдеріне қатысты талаптарды қабылдау мен енгізу арасындағы кезеңнің болуы; - сәйкестікті растау рәсімдеріне енгізілетін өзгерістер туралы уақтылы ақпарат. Өнімнің Қазақстан Республикасының аумағында сәйкестігін растау міндетті немесе ерікті сипатта болады. Объектілердің сәйкестігін растау: - сәйкестік туралы декларацияны қабылдау нысанында өнімді өндіруші (Орындаушы) ; - өнімді тұтынушы сәйкестікті растау жөніндегі орган оның тапсырмасы бойынша сертификаттауды жүргізу нысанында; - сертификаттауды жүргізу және сәйкестік сертификатын беру нысанындағы сәйкестікті растау жөніндегі орган. Сәйкестік сертификаттарын таңдалған сәйкестікті растау схемаларына сәйкес барлық рәсімдерді орындаудың оң нәтижелері болған жағдайда өнімге сәйкестікті растау жөніндегі орган өтініш берушіге береді. Сәйкестік сертификатына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының Техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген [1]. Сәйкестік сертификаттары нысаны мен толтыру тәртібі ҚР СТ 3.4 белгіленетін бланкілерде ресімделеді. Сәйкестік сертификаттары оны берген сәйкестікті растау жөніндегі органда тіркелуге жатады Айналысқа шығарылатын өнімге сәйкестік сертификаты сәйкестікті растау схемасында белгіленген мерзімге беріледі. Сәйкестік сертификатының күші Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданылады. Сәйкестікті растау рәсімінен өткен өнімді таңбалау үшін ҚР СТ 3.1 бойынша міндетті немесе ерікті сертификаттаудың сәйкестік белгісі қолданылады. Өнімдер мен қызметтерді сәйкестік белгісімен таңбалау тәртібі ҚР СТ 3.25 белгіленді. Дайындаушы кәсіпорындарға сәйкестікті міндетті немесе ерікті растау рәсімінен өткен өнімді сәйкестік белгісімен таңбалау құқығын беруді сәйкестікті растау жөніндегі аккредиттелген органдар жүзеге асырады Сәйкестік туралы декларацияны, егер бұл техникалық регламенттерде көзделген жағдайда, сондай-ақ сәйкестікті міндетті растауға жатпайтын кез келген өнімге қатысты ерікті тәртіппен сәйкестікті міндетті растауға жататын өнімді дайындаушы (Орындаушы) ресімдейді. Сәйкестік туралы декларацияға қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының Техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленеді [1]. Сәйкестік туралы Декларация осы өнімді шығарудың жоспарланған мерзімін негізге ала отырып, өнімді дайындаушы (Орындаушы) белгілеген мерзімге, бірақ бір жылдан аспайтын мерзімге қабылданады. Өнімнің сәйкестігі туралы Декларация сәйкестікті растау жөніндегі органда тіркелуге жатады, оның аккредиттеу саласы өнімнің белгілі бір түрін қамтиды.Сәйкестік туралы декларацияның нысаны, декларацияларды ресімдеу және тіркеу тәртібі ҚР СТ 3.4 белгіленеді. Сәйкестікті растау саласындағы мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің қағидаларында белгіленген тәртіппен ресімделген және тіркелген сәйкестік туралы Декларацияның Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында сәйкестік сертификатымен тең заңды күші болады. Сәйкестік туралы декларациялау жүзеге асырылуы мүмкін: - сәйкестік туралы декларацияны өз дәлелдерінің негізінде қабылдау; - үшінші тараптың (сәйкестікті растау жөніндегі органның) қатысуымен алынған дәлелдемелер негізінде сәйкестік туралы декларацияны қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Сәйкестікті растау үшін дәлел ретінде пайдаланылуы мүмкін материалдардың тізбесі — тиісті техникалық регламентпен айқындалады. Сертификатталған өнімдер, қызмет, процесс инспекциялық бақылауға жатады [19], егер бұл сәйкестікті растау схемасында қарастырылған болса [17]. Өнімнің сәйкестігін растау, сапа менеджменті жүйелерін сертификаттау, сәйкестік сертификаттарын беру және сәйкестік белгісін қолдану тәртібі техникалық [17], 3.5-жол, ҚР СТ 3.15.1, 3.15.2-жол, ҚР СТ 3.1, ҚР СТ 3.25-жолдарда баяндалған Сәйкестікті растау жөніндегі жұмыстарды жүргізуге байланысты барлық шығыстарды өтініш беруші мен сәйкестікті растау жөніндегі орган арасында жасалған шарт негізінде олардың нәтижелеріне қарамастан өтініш беруші төлейді. Сертификаттау жұмыстарына ақы төлеу бойынша ұсыныстар [20]. Сәйкестік сертификатының әрекеті немесе сәйкестік туралы декларацияның күші [21] сәйкес тоқтатылуы немесе жойылуы мүмкін. Сәйкестік сертификатының немесе сәйкестік туралы декларацияның қолданылуын тоқтата тұру немесе күшін жою туралы шешімді 3.11-жол бойынша мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің тізіліміне міндетті түрде жазба енгізе отырып, оны берген сәйкестікті растау жөніндегі орган қабылдайды. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық және мемлекетаралық шарттар (келісімдер) негізінде өнімнің сәйкестігі расталған кезде, Егер бұл Қазақстан Республикасының заңнамасында және осы шарттарда (келісімдерде) көзделсе, өзге қағидалар пайдаланылуы мүмкін. Сәйкестікті растау процесіне қатысушы тараптар жауапты болады: - дайындаушы (Орындаушы) - өнімнің техникалық регламенттердің талаптарына сәйкестігі және сәйкестік белгісін дұрыс пайдаланғаны үшін: - сатушы-өнімді таңбалауда сәйкестік сертификатының немесе сәйкестік белгісінің немесе сәйкестікті міндетті растауға жататын, өзі өткізетін өнімге сәйкестік туралы декларацияның болмауы үшін; - сынақ зертханасы (орталығы) - стандарттар мен өзге де нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін растау бойынша ол жүргізген сынақтардың сәйкестігі, сондай-ақ олардың нәтижелерінің дұрыстығы мен объективтілігі үшін: - өнімнің сәйкестігін растау жөніндегі орган-сәйкестік сертификатын берудің дұрыстығы және оның қолданылуын растау үшін жүктеу/скачать 0,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|