Дәріс №1 Ғылым және оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Қазақстан Республикасындағы инновациялық саясат: негізгі проблемалар, ықтимал даму жолдары
жүктеу/скачать 181,89 Kb.
|
| 2. Қазақстан Республикасындағы инновациялық саясат: негізгі проблемалар, ықтимал даму жолдары
Экономикалық тұрғыдан неғұрлым мықты мемлекеттермен бәсекелестік қажеттілігіне байланысты, кем дегенде, инновациялық технологиялар деңгейі бойынша дамыған елдерге сәйкес келу қажет, оларды қолдану өз кезегінде мемлекеттің үдемелі индустриялық дамуын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасында инновациялық экономиканың дамуы көбінесе оны қаржылық қамтамасыз етумен айқындалады және бастапқы кезеңде елеулі мемлекеттік қолдауды қажет етеді. Жаңа технологиялар мен инновацияларды дамыту қажеттілігі, инновациялық өнімге сұранысты арттыру қазіргі заманның талабы болып табылады. Сонымен қатар, мемлекеттің күш-жігеріне қарамастан, Қазақстан өңірлерінде инновациялық қызметтің дамуы бірқатар факторлармен тежелуде. Қазақстан Республикасының аймақтарында инновациялық қызметті қаржылық қамтамасыз етудің проблемалары мен міндеттерін және оларды шешудің мүмкін жолдарын қарастырыңыз. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында қалыптастырудың инновациялық саясатын іске асыру мақсатында құрылған - "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ (Астана қ.), "ұлттық технологиялық болжау орталығы" РМК (Алматы қ.) және "технологияларды коммерцияландыру орталығы" ЖШС-лері табысты жұмыс істеуде. Индустриялық салада жоғары дамыған елдердің табысын анықтайтын негізгі факторлар: - инновациялық технологияларды коммерцияландыру (ғылымға қаржы құюдың 70% - ын жеке бизнес жүргізеді); - академиялық ғылымды индустрияға жақындату (ғылыми-өндірістік кешендер құру); - адами капиталға мемлекеттік инвестициялар (студенттердің 93% - ы мемлекеттік университеттерде, ал 7% - ы жеке меншік университеттерде оқиды). Тұтастай алғанда, бүгінгі таңда Қазақстандағы инновациялық қызметтің басым бөлігін мемлекет тікелей ынталандырады және ғылыми-зерттеу жұмыстарының көпшілігі мемлекеттік зертханаларда жүргізіледі . Мемлекет елде инновацияларды дамытуға мүдделі, өйткені Қазақстанға өзінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру қажет, бірақ оның барлық күш-жігері жеке сектордың инновациялық процесіне қатыспай-ақ жеткілікті тиімді емес. Қазіргі уақытта кәсіпкерлердің отандық ғылыми әзірлемелерді іздестіруге және ілгерілетуге мүдделілігі әлсіз. Бұл, өз кезегінде, Қазақстанның ЖІӨ-дегі инновациялық өнім үлесінің төмен көрсеткішін негіздейді. Инновациялық өнімдер мен қызметтерді өндіру олардың тұтынушылар тарапынан жеткіліксіз сұранысына байланысты тежеледі. Бұл аталған өнімнің шетелдік аналогтармен салыстырғанда бәсекеге қабілеттілігі жеткіліксіз болуына байланысты. Өңірлерді дамытудың негізгі проблемасы дамудағы Елеулі сәйкессіздіктер болып табылады, соның нәтижесінде республиканың көптеген кәсіпорындары түпкілікті өнім өндіру тізбегінен ажырап қалды. Осылайша, жүргізілген талдау өңірлердің инновациялық белсенділігінің әлсіздігін, халық арасында инновацияларға сезімталдықтың төмен деңгейін, инновацияларды қаржыландыру үшін қаржы ресурстарының жеткіліксіздігін айғақтайды. Ғылыми-инновациялық қызмет нәтижелерінің тиімділігінің төмендігінің негізгі себептері келесідей. - ғылыми-инновациялық процеске қатысушылар арасындағы әлсіз көлденең байланыстар; - жүргізу кезінде нәтижелерді коммерцияландыруда уәждеменің болмауы НИОКР; - инновациялық инфрақұрылымның, зертханалық-зерттеу базасының төмен деңгейі, қазіргі заманғы аспаптар мен жабдықтар санының жеткіліксіздігі; - ҒЗТКЖ-ны стратегиялық жоспарлау мен мониторингілеудің болмауы, бұл зерттеу нәтижелерін түпкілікті коммерциялық өнімге жеткізуді жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді; - инновациялық қызмет үшін білікті кадрлардың жетіспеушілігі. Тиімді ұлттық инновациялық жүйені құру үшін: - елдің индустрияландыру процесін аяқтау, өйткені инновациялар, ең алдымен, өндірісте пайда болады; - капиталдың бір өңірден екінші өңірге, бір саладан екінші салаға еркін құйылуын көздейтін инновациялық қызметті қаржыландырудың деңгейлес схемаларын дамыту; - өңірлерге инновациялық саясатты қалыптастыруда және жобаларды қаржыландыруда мүмкіндік беру; - Индустрияландыру картасы шеңберінде жаңа индустриялық-инновациялық жобаларды қалыптастыру кезінде өңіраралық үйлестіруді күшейту қажет. Бұған өңірлердің Қазақстанның түрлі облыстарында сегіз цемент зауытын салу жөніндегі бастамалары немесе пластик құбырлар шығару жөніндегі жобалардың айтарлықтай саны дәлел бола алады. Өңірлік инновациялық жүйелерді құру тиісті өңірдің проблемаларын оның ерекшелігін ескере отырып кешенді шешуге, жергілікті кәсіпкерлік субъектілерін іске қосуға мүмкіндік береді, бұл тұтастай алғанда инновациялық процестерді жандандыруға ықпал ететін болады. Мемлекеттік қаржылық қолдаудың нақты құралдары мыналар болуы мүмкін: - инвестициялық жобалар үшін Қазақстанда ұсынылатын салықтық преференциялар-кәсіпорын жобалық қуатына шыққанға дейін ҚҚС-тан, мүлік салығынан және жер салығынан босату; - инновациялық қызмет субъектілері үшін салықтық шегерімдер мен преференцияларды енгізу; - жаңа отандық технологияларды игеретін кәсіпорындар үшін салықтық демалыстарды немесе басқа да жеңілдіктерді енгізу, бұл жеке, соның ішінде шетелдік инвестицияларды тартуға және жоғары тиімді әзірлемелерді өнеркәсіптік игеру мен пайдалануды жеделдетуге және олардың негізінде ғылымды қажетсінетін өндірістерді дамытуға мүмкіндік береді. Бұл жол әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде АҚШ-та қолданылады; - лизинг бойынша жабдықтар мен технологияларды сатып алу және франчайзингтік қатынастарды кеңінен тарату; - зияткерлік меншік құнын бағалау әдістерін нақтылау және оны шаруашылық айналымға енгізу шарттары; -ноу-хау авторларының жарғылық капиталға және тиісінше пайдаға қатысу нысандарын анықтау; -кедергілердің санын азайту және өндірістегі инновациялық технологияларды дамытуды ынталандыру мақсатында шет елдердің патенттеу тетігін үйлестіру. - микроқаржыландыруды ұлғайту және әлеуетті мүмкіндіктер мен кәсіпкерлік бастамаларды, оның ішінде университеттер мен зерттеу ұйымдарында пайдалану әрекеттерін көтермелеу үшін шағын гранттар беру. Аталған ұсынымдарды іске асыру инновациялық қызметті басқару тиімділігін арттыруға ықпал етуі мүмкін, бұл, сайып келгенде, Қазақстан Республикасында үдемелі индустриялық-инновациялық саясатты табысты іске асырудың кепілі болып табылады. жүктеу/скачать 181,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|