Дәріс №1 Ғылым және оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 181,89 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс №2 Ғылыми қызметті басқару және ҚР инновациялық саясаты 1. ЖОО-да ғылыми қызметті басқару
|
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1. Ғылым ұғымын адам қызметінің саласы ретінде ашыңыз әлеуметтік институт ретінде ғылыми білім жүйесі. 2. Ғылымның мақсаты не? 3. "Ғылым объектісі", "Ғылым пәні", "ғылым пәні"ұғымдарын ашыңыз. 4. "Жалғандық принципі" нені білдіреді? 5. "Парадигма" ұғымын кеңейтіңіз. 6. "Эпистемологиялық анархизм"ұғымын ашыңыз. 7. Ғылыми-зерттеу бағдарламалары әдіснамасының мағынасын ашыңыз. 8. Қоғамдық сананың құрылымы қандай негізгі аспектілерде қарастырылады? 9. Философияның барлық басқа ғылымдардан басты айырмашылығы неде? Дәріс №2 Ғылыми қызметті басқару және ҚР инновациялық саясаты 1. ЖОО-да ғылыми қызметті басқару 2. Қазақстан Республикасындағы инновациялық саясат: негізгі проблемалар, ықтимал даму жолдары 1. ЖОО-да ғылыми қызметті басқару Жоғары оқу орындарының ғылыми-зерттеу қызметі саласындағы негізгі міндеттері: – жаңа білімдерді құру, жаңа технологияларды игеру, ғылым мен техниканы дамытудың маңызды бағыттарында ғылыми мектептер мен жетекші ғылыми ұжымдардың қалыптасуы мен дамуы үшін негіз ретінде іргелі зерттеулерді басым дамыту; – жоғары оқу орындарында ғылыми-техникалық прогрестің ең жаңа жетістіктері негізінде білікті мамандар мен жоғары білікті ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлауды қамтамасыз ету; – жоғары білім беруді қалыптастыру мен дамытудың теориялық және әдіснамалық негіздерін зерттеу және әзірлеу; білім беру және тәрбие міндеттерін шешуге ғылымның ықпалын күшейту, жоғары білім беруді дамыту үшін ғылымның базистік, айқындаушы сипатын сақтау және нығайту; – өндірісті жаңартудың және әлеуметтік-экономикалық қайта құруларды жүргізудің басым міндеттерін шешу үшін жоғары мектептің ғылыми-техникалық әлеуетін тиімді пайдалану; – маңызды ғылыми-техникалық міндеттерді бірлесіп шешу, жоғары технологиялар құру және өндірісте жоғары оқу орындары әзірлемелерін пайдалануды кеңейту мақсатында ғылыми, жобалау-конструкторлық, технологиялық ұйымдармен және өнеркәсіп кәсіпорындарымен ғылыми-техникалық ынтымақтастықтың жаңа, прогрессивті нысандарын дамыту; – жоғары технологиялар нарығына бағытталған ғылымды көп қажет ететін ғылыми-техникалық өнімдер мен жаңа техника мен материалдардың бәсекеге қабілетті үлгілерін жасау мақсатында жоғары оқу орындарының инновациялық қызметін дамыту; – жоғары оқу орындары ғылымын нығайту мен дамытудың және жоғары оқу орындарының ғылыми ұжымдарын жоғары технологиялық өнімнің әлемдік нарығына шығарудың негізі ретінде зерттеушілер мен әзірлеушілердің зияткерлік меншігі мен авторлық құқықтарын қорғау үшін жағдайлар жасау; – ғылым мен білімнің әлемдік жүйесіне кіру және ғылыми-техникалық өнімді бірлесіп әзірлеу мақсатында шет елдердің оқу орындарымен және фирмаларымен халықаралық ғылыми-техникалық ынтымақтастықты кеңейту; – жоғары мектептің сапалы жаңа эксперименттік-өндірістік базасын құру; – бюджеттен тыс қаражат пен инновациялық қызметті пайдалану есебінен зерттеулер мен әзірлемелердің қаржылық негізін дамыту. ЖОО-ның ғылыми қызмет саласындағы негізгі міндеттері: – іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді және өзге де ғылыми-техникалық, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды, оның ішінде білім беру проблемалары бойынша жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу; – ғылыми-педагогикалық қызметкерлер мен білім алушылардың ғылыми зерттеулері және шығармашылық қызметі арқылы ғылым мен өнерді дамыту, жоғары білікті ғылыми-педагогикалық қызметкерлерді даярлау. Жоғары оқу орындары (ғылыми ұйымдар) ғылыми және инновациялық қызметті ағымдағы және перспективалық жоспарлауды дербес жүзеге асырады, жұмыс түрлерін, қаржыландыру шарттарын, орындаушылар құрамын айқындайды. Жоғары оқу орындарында (ғылыми ұйымдарда) ғылыми зерттеулерді жоспарлау, әдетте, ЖОО-ның (ғылыми ұйымның) негізгі ғылыми бағыттарына сәйкес жүзеге асырылады. Тақырыптық жоспарға конкурстық негізде озыңқы ғылыми негіз құруға бағытталған бастамашыл іргелі зерттеулер, іздестіру және тәуекел жұмыстары, сондай-ақ ЖОО-ның инновациялық қызметін дамытуға ықпал ететін жекелеген қолданбалы әзірлемелер енгізіледі. Тиімді ғылыми және инновациялық қызметті ұйымдастыру мақсатында жоғары оқу орындары (ғылыми ұйымдар) : – тақырыптық жоспарлау және басымдықтарды айқындау, отандық және әлемдік ғылымда алдыңғы қатарда тұрған ғылыми мектептер мен ұжымдарды қолдау; – әр түрлі көздерден қаржы қаражатын тарту; – бірыңғай тапсырыс-наряд бойынша қаржыландыру үшін ұсынылатын ғылыми тақырыптар мен инновациялық жобалардың сараптамасын ұйымдастыру және жоғары оқу орындары арасындағы және өңірлік ғылыми-техникалық бағдарламаларға қатысушылар қатарына қосу; – жоғары оқу орындарының ғылыми ұжымдарын жабдықпен, материалдармен, жинақтаушы бұйымдармен ұжымдық пайдалану және орталықтандырылған қызмет көрсету жүйелерін құру; – ғылыми мекеменің ұйымдық құрылымын, оның қызметінің құқықтық және экономикалық негіздерін әзірлеу; – ғылыми зерттеулерді ұйымдастыруды, инновациялық жобаларды іске асыруды, ЖОО-ның ғылыми және эксперименттік-өндірістік базасын тиімді пайдалану мен дамытуды бақылау; – отандық және шетелдік тәжірибені зерттеу, ғылыми конференциялар мен семинарлар өткізу, белсенді жарнамалық және насихат жұмыстарын жүргізу. Жоғары оқу орнында ғылыми жұмыстар атқарылуда: – ЖОО-ның профессорлық-оқытушылық құрамы жеке жоспарларға сәйкес негізгі жұмыс уақытында атқарылуы; – негізгі жұмыс уақытында ЖОО-ның ғылыми, инженерлік-техникалық қызметкерлері, ғылыми және конструкторлық ұйымдарының мамандары мен жұмысшылары қызметі; – студенттердің курстық, дипломдық жобаларын, оқу жоспарларында көзделген басқа да зерттеу жұмыстарын орындау барысында студенттік ғылыми үйірмелерде, студенттік бюроларда, ғылыми-өндірістік отрядтарда, оқу орындары жастарының ғылыми және техникалық шығармашылық орталықтарында және студенттік ғылыми шығармашылықтың басқа да ұйымдарында, сондай-ақ кафедраларда, ғылыми-зерттеу мекемелерінде, конструкторлық және технологиялық ұйымдарда ЖОО-ның оқудан бос уақытында ақы үшін атқарылуы; – докторанттар, аспиранттар, стажер-зерттеушілер және жоғары оқу орнының стажер-оқытушылары оларды даярлаудың жеке жоспарларына сәйкес, сондай-ақ кафедраларда, ғылыми-зерттеу мекемелерінде, конструкторлық және технологиялық ұйымдарда оқудан (жұмыстан) бос уақытында қосымша ақыға жұмыс жасауы. Қазақстан республикалық бюджетінен қаржыландырылатын және шаруашылық шарттар бойынша, оның ішінде қоса атқару шарттарында қаржыландырылатын ғылыми жұмыстарды орындауға профессор-оқытушылар құрамы, ғылыми қызметкерлер, ЖОО-ның басшы және басқа да қызметкерлері, сондай-ақ негізгі жұмысынан бос уақытында меншік нысанына қарамастан кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдар тартылады. Жоғары оқу орнының ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметіне қойылатын талаптарды және оны бағалау тәртібін мемлекеттік ғылыми-техникалық саясатты қалыптастыруды және іске асыруды жүзеге асыратын атқарушы биліктің федералдық органымен келісім бойынша білім беруді басқарудың федералдық органы белгілейді. Жоғары оқу орнының ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметін және оның білім беру процесімен өзара байланысын бағалауды қарауында болатын атқарушы билік органы жүзеге асырады. Жоғары оқу орнындағы ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті бағалау нәтижелері жоғары оқу орнының мемлекеттік аккредиттеу кезіндегі қызметін жалпы бағалаудың бір бөлігін құрайды және білім беруді басқарудың федералдық органы үшін жоғары оқу орнының түрін белгілеу (растау) үшін негіз болып табылады. Жоғары білім беру жүйесіндегі ғылыми қызметті басқару проблемалары туралы ғылыми әдебиеттерде басқару процесі үздіксіз өзара байланысты әрекеттер – басқару функциялары түрінде көрініс табуы мүмкін технологиялық тәсіл тұжырымдамасы кең таралды. Осы тәсіл аясында ғылыми қызметті басқару процесінің моделі басқарудың негізгі функцияларының өзара байланысы ретінде анықталады: жоспарлау, ұйымдастыру, бағдарламалық-мақсатты тәсіл, мотивация, кері байланыс (талдау, мониторинг, бақылау) және үйлестіру, олар байланыс және әсер ету шараларын әзірлеу процестерімен біріктірілген. Сурет 1. Коммуникациялық процестерді біріктіру Ғылыми қызметті үйлестіру басқармасында мемлекеттің, қоғамның, ЖОО-ның (ұйымның) және ғалымның мүдделерін үйлесімді іске асыру мақсатында дербес зерттеу ұжымдары мен осы салада жұмыс істейтін жекелеген ғалымдарға өзара байланысты ғылыми-ұйымдастырушылық, әлеуметтік-экономикалық және нормативтік-құқықтық әсерлердің жиынтығы ретінде айқындалған. ғылыми қызмет мақсаттарына қол жеткізу. Үйлестіру басқармасының объектілері ретінде: ғылыми зерттеулер (зерттеу процесі), сондай-ақ үйлестіру қызметі және оны қамтамасыз ету (ғылыми зерттеулерді басқару процесі) айқындалады. Аталған жұмыстағы ғылыми қызметтің мониторингі деп оның жай-күйін анықтау, жұмыс істеуін талдау, даму үрдістері мен заңдылықтарын анықтау мақсатында ғылыми қызметті басқару процесінің іске асырылуын тұрақты бақылау түсініледі. Университет ғылымының проблемаларын зерттеуге отандық ғалымдардың көптеген жұмыстары арналған, оларда ғылыми қызметтің тиімділігін бағалау мәселесі маңызды орын алады. Бұл мәселені шешуде үш негізгі әдіснамалық тәсіл ерекшеленеді: интегралды, сараптамалық және формализацияланған бал. Жоғары оқу орындарының ғылыми қызметі тиімділігінің көрсеткіштері ғылыми қызмет нәтижелерінің әсерін үш аспектіде сипаттайды: ғылыми әсер (ҒТ нәтижелерінің ғылымның дамуына әсері); оқу-ғылыми әсер (ҒТ нәтижелерінің білім беру процесіне әсері); ғылыми-өндірістік әсер (ҒТ нәтижелерінің практикалық қызметке әсері). Жоғары оқу орындарының НД тиімділік көрсеткіштері нормативтер ретінде, ал олардың өзара қарым – қатынасы индикаторлар ретінде, яғни НД жағдайын сипаттайтын жалпыланған көрсеткіштер ретінде пайдаланылуы мүмкін. Сонымен бірге индикаторлардың құрамы мазмұн мен мақсаттардың бірлігімен сипатталуы, университеттің жоспарлы және есептік көрсеткіштеріне сәйкес келуі керек. жүктеу/скачать 181,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|