Негізгі терминдер және ұғымдар: “артта қалған” тізбек, “бастаушы” тізбек, генетикалық код, гираза, ДНҚ, ДНҚ-лигаза, ДНҚ-полимераза, жартылай консервативті репликация, кодон, құрылымды гендер, нуклеотид, оказаки фрагменттері, праймер, репликация, РНҚ, РНҚ-полимераза, терминациялық кодондар, транскрипция, трансляция, трансформация, триплет, хеликаза.
Дәріс №9. ПРОКАРИОТ ЖӘНЕ ЭУКАРИОТ ГЕНОМЫ
Дәріс жоспары:
1)Геном және генетикалық инженерия, биотехнологияда қолданылуы. Эукариоттар құрылымы, тізбектер типі,көшірмелері,мобильді генетикалық элементтер(МГЭ).Псевдогендер, транспо-зонда.
2)Гетерогенді ядролық РНҚ.Процессинг,
сплайсинг, оның кезеңдері мен механизмі.
3) Бактериялардың генетикалық картасы, мобильді элементтері,антибиотиктерге тұрақтылығын анықтаудағы плазмидтер-дің рөлі. Транспозондар.
4)Хромосомадан тыс элементтер: плаз-мида және эписомалар.Вирустар, (құрылысы, қызметі, репликация-сы).Бактериофагтар.Лизогенді бактерия-лар.
5)Прокариоттардағы алмасу типтері (трансформация,трансдукция,коньюгация),олардың
Бактерия – бiр клеткалы организм: оны тек микроскоптан ғана қадағалауға болады. Сондықтан да ол микроорганизм деп аталады. Оның ядролық аппараты цитоплазмадан мембрана арқылы айқын оқшауланбаған (прокариоттық организм), осы себептен олар нуклеоид деп аталады. Нуклеоид аймағында ядрошық табылмайды және нағыз хромосома да байқалмайды, онда ұзындығы 1 мм шамасында сақина формалы ДНҚ орналасады, ол шартты түрде хромосома деп аталады.
7-суретте ген бөлігінің ТАЦГГАТТЦАГА болғандағы прокариот геномының жұмысының үлгісі көрсетілген.
5 3´
... А Т Г Ц Ц Т А А Г Т Ц Т ... Берілген ДНҚ тізбегін
Ген – ДНҚ Репликация (ДНҚ-полимераза) астына 3´–5´ түсіру
... Т А Ц Г Г А Т Т Ц А Г А ...
керек
3 5´ Ген (ДНҚ)
Транскрипция (РНҚ-полимераза)
иРНҚ 5 А У Г Ц Ц У А А Г У Ц У ... 3´ Кодон (иРНҚ)
Трансляция
А Г А Антикодон (тРНҚ)
Достарыңызбен бөлісу: |
