Мезодермалық бездер
Жыныс бездерінің эндокриндік бөліктері.
1.Атабезде шәует өзекшелері арасындағы дәнекер тінде аралық жасушалар жатады. Олар аралық без деп аталады және ішкі секрециялық қасиеті бар деп есептеледі (гормондары- андрогендер; тестостерон). Еркектік екінші жыныстық белгілер тек жыныс гормондарының әсерімен ғана дамиды және атабездерді алып бастаса (кастрация), кері қарай дамиды. Бірінші жыныстық белгілер де (атабез қосалқысының, бульбоуретралды бездер мен жыныс мүшесінің өсуі)еркекжынысгормондарыныңбақылауындаболады.
2.Анабезде гормонның бөлінуі түйіншелердің ішкі секрециясымен байланысты. Фолликулин гормоны жыныс аппаратына трофикалық әсер ету, етеккірді реттеу, екінші жыныс белгілері мен нерв жүйесіне әсер ету қызметін атқарады. Сонымен қатар анабезде оқтын-оқтын басқа бір эндокриндікағза -сары дене пайда болады. Сары дененің 2 түрі бар: 1) Жүктіліктің сары денесі;
2) Етеккірдің (циклдық) сары денесі. Олардың екеуінің шығу тегі бірдей, жарылған фолликуладан аналық жасуша бөлініп, дамиды. Бірақ I- ші сары дене адамда 9 ай тіршілік етіп, ірі көлемге жетеді, ал ІІ-шісі (дүркіндік) 1 ай ғана өмір сүреді. Сары дене инволюциясы кезінде жасушалық элементтер біртіндеп азайып, дәнекер тінмен алмасады, соның сары дене анабез негізімен қосылып, із-түссіз жоғалады. Сары дене инкреттік сипаты бар аса маңызды қызметтер атқарады: 1) сары дене ұрықтың жатырда бір орында бекітілуіне әсер етеді, өйткені жүктіліктің ең ерте кезеңінде сары дене бұзылса немесе анабезді алып тастаса, жүктілік тоқтайды.
2) овуляцияны кешіктіреді; 3) жүктілік кезеңінде сүт бездерінің дамуына әсер етеді. Бұл қызметтерді әйел жыныс гормондарына жататын эктрогендер және сары дене гормоны прогестерон атқарады. Эстрогеннің негізгі қызметі- овуляциядан кейін түйіншеден шыққан аналық жыныс жасушаларын ұрықтандыруға әйел организмінің жыныс аппаратын дайындау. Прогестеронның рөлі- ұрықтанған аналық жыныс жасушасының имплантациялануы және қалыпты дамуы қамтамасыз ету.
Достарыңызбен бөлісу: |
