Бүйрекүсті безі, glandula suprarenalis s .adrenalis – жұп ағза, бүйректің жоғарғы шетінле жатады. Оның массасы 4 г, вертикалды d- 30-60 мм, көлденең диаметр і- 30мм, алдыңғы-артқы диаметрі-4-6 мм, түсі сарғылт немесе қоңырлау. Бездердің алдыңғы бетінде бір немесе бірнеше сай болады. Олар қақпа деп аталады, қақпа арқылы безден вена шығып, артерия кіреді.
Құрылысы. Бүйрек үсті безі сыртынан қапшықпен жабылған, одан без ішіне қарай қалқалар шығады. Без сарғыш түсті қыртыс және қоныр түсті милы қабаттан тұрады. Қыртыс зат түрлі гормондар өндіретін үш аймақтан тұрады. Милы зат адреналин мен норадреналин өндіретін жасушалардан тұрады. Олар хром тұздарымен сары қоңыр (хромаффинді) түске боялады және онда көптеген миелинсіз нерв талшықтары мен ганглилік (симпатикалық) нерв жасушаларыболады.
Қызметі: Бездің қыртыс және милы затының қызметі әртүрлі. Милы зат қанға симпатикалық жүйенің тонусын сақтап, тамырды тарылту қасиеттері бар адреналин және норадреналин бөледі. Қыртыс зат липидтер (әсіресе лецитин мен холестерин) өндірілетін негізгі жерге жатады. Қыртыс зат су-тұз, белок және көмірсу алмасуына әсер ететін гормондар (стероидтар) және еркек (андрогендер) пен әйел (экстроген) жыныс гормондарына жақын ерекше гормондар бөліп шығарады деген дерек бар.
