Дәріс 2 Ғылыми зерттеулердің әдіснамасы мен әдістемесі Жоспар
Әдіснаманың негізгі белгілері
жүктеу/скачать 37,4 Kb.
|
лекция 2
| 2.Әдіснаманың негізгі белгілері
Кез-келген педагогикалық зерттеуде әдіснаманың негізгі белгілері ретінде мыналарды бөлуге болады: - біріншіден, ғылымның даму деңгейін, практиканың қажеттілігін, әлеуметтік өзектілігін және ғылыми ұжымның немесе ғалымның нақты мүмкіндіктерін ескере отырып, зерттеу мақсатын анықтау; - екіншіден, зерттеудегі барлық процестерді олардың ішкі және сыртқы шарттылығы, дамуы және өзін-өзі дамыту тұрғысынан зерттеу. Мұндай тәсілмен, мысалы, білім беру - бұл қоғамның, мектептің, отбасының және баланың психикасының жасқа байланысты қалыптасуынан туындаған дамушы құбылыс; бала - өзін-өзі тануға және өзін-өзі дамытуға қабілетті, сыртқы әсерлерге және ішкі қажеттіліктерге немесе қабілеттерге сәйкес өзін-өзі өзгертетін дамушы жүйе; және мұғалім-өз қызметін мақсаттарына сәйкес өзгертетін үнемі жетілдірілетін маман және т. б.; - үшіншіден, білім беру және білім беру мәселелерін адам туралы барлық ғылымдар тұрғысынан қарастыру: әлеуметтану, психология, антропология, физиология, генетика және т. б. бұл педагогика - бұл барлық заманауи адам білімін біріктіретін және адам туралы барлық ғылыми ақпаратты оңтайлы педагогикалық жүйелерді құру мүддесінде қолданатын ғылым; - төртіншіден, зерттеуде жүйелі тәсілге бағдарлану (элементтер мен құбылыстардың құрылымы, өзара байланысы, олардың бағыныстылығы, даму динамикасы, үрдістері, мәні мен ерекшеліктері, факторлары мен шарттары);; - бесіншіден, оқыту мен тәрбиелеу процесінде, ұжымның немесе жеке тұлғаның дамуындағы қайшылықтарды анықтау және шешу; - алтыншыдан, теория мен практика байланыстарын, идеяларын әзірлеу және оларды іске асыру, педагогтарды жаңа ғылыми тұжырымдамаларға бағдарлау, ескі, ескірген, педагогикадағы инерттілік пен консерватизмді еңсеру кезіндегі жаңа педагогикалық ойлау. Қорыта келе жоғарыда айтылған жоғары келтірейік классикалық анықтау әдіснамасы педагогика. Осы саладағы жетекші отандық мамандардың бірі В. В. Краевскийдің пікірінше: "педагогика әдіснамасы-бұл педагогикалық теорияның құрылымы, педагогикалық шындықты көрсететін білім алу тәсілдері мен тәсілдері туралы білім жүйесі, сондай-ақ осындай білім алу және бағдарламаларды, логиканы, әдістерді негіздеу және зерттеу жұмысының сапасын бағалау жүйесі". Бұл анықтамада в. Краевский педагогикалық теорияның құрылымы, білім алу принциптері мен әдістері туралы білім жүйесімен қатар зерттеушінің оларды алу бойынша қызмет жүйесін анықтайды. Сондықтан педагогика әдіснамасының пәні педагогикалық шындық пен оның педагогикалық ғылымда көрінісі арасындағы байланыс ретінде әрекет етеді. Қазіргі уақытта педагогикалық зерттеулердің сапасын арттырудың жаңа проблемасы аса өткір тұр. Әдіснаманың зерттеушіге көмектесуге, зерттеу жұмысы саласында арнайы дағдыларды қалыптастыруға бағытталуы күшейтілуде. Осылайша, әдістеме нормативтік бағытқа ие болады және зерттеу жұмысын әдіснамалық қамтамасыз ету оның маңызды міндетіне айналады. 3.Педагогика әдіснамасы Ғылыми таным саласы ретінде екі аспектіде әрекет етеді: білім жүйесі және ғылыми-зерттеу қызметінің жүйесі ретінде. Бұл қызметтің екі түрін білдіреді - әдіснамалық зерттеулер және әдіснамалық қамтамасыз ету. Біріншісінің міндеті-практикамен байланысты педагогикалық ғылымның даму заңдылықтары мен тенденцияларын, педагогикалық зерттеулердің сапасын жақсарту принциптерін анықтау, олардың тұжырымдамалық құрамы мен әдістерін талдау. Зерттеуді әдіснамалық тұрғыдан қамтамасыз ету дегеніміз-зерттеу бағдарламасын негіздеу және ол аяқталған немесе аяқталған кезде оның сапасын бағалау үшін қолда бар әдіснамалық білімді пайдалану. Бұл айырмашылықтар педагогика әдіснамасының екі функциясының бөлінуіне байланысты-сипаттамалық, яғни сипаттамалық, объектінің теориялық сипаттамасын қалыптастыруды да, сипаттамалық - нормативті, зерттеушінің жұмысы үшін нұсқаулық жасайды. Бұл функциялардың болуы педагогика әдіснамасының негіздерін екі топқа бөлуді анықтайды - теориялық және нормативтік. Сипаттамалық функцияларды орындайтын теориялық негіздерге мыналар жатады: - әдіснаманы анықтау; - ғылым әдіснамасының жалпы сипаттамасы, оның деңгейлері; - әдістеме білім жүйесі және қызмет жүйесі, педагогика саласындағы зерттеу қызметін әдіснамалық қамтамасыз ету көздері ретінде; - педагогика саласындағы әдіснамалық талдаудың объектісі мен пәні. Нормативтік негіздер келесі мәселелерді қамтиды: - педагогикадағы ғылыми таным, әлемнің рухани дамуының басқа түрлерінің арасында, оған стихиялық-эмпирикалық таным және шындықтың көркемдік-бейнелік бейнеленуі жатады; - педагогика саласындағы жұмыстың ғылымға жататындығын анықтау: мақсат қоюдың сипаты, зерттеудің арнайы объектісін бөлу, танымның арнайы құралдарын қолдану, ұғымдардың бірегейлігі; - педагогикалық зерттеулердің типологиясы; - ғалым педагогика саласындағы өзінің ғылыми жұмысын салыстыра және бағалай алатын зерттеулердің сипаттамалары: проблема, тақырып, өзектілік, зерттеу объектісі, оның пәні, мақсаты, міндеттері, гипотеза, қорғалатын ережелер, жаңалық, ғылым мен практика үшін маңызы; - педагогикалық зерттеу логикасы және т. б. Бұл негіздер әдіснамалық зерттеулердің объективті саласын сипаттайды. Олардың нәтижелері педагогика әдіснамасының мазмұнын және зерттеуші мұғалімнің әдіснамалық көрінісін толықтырудың көзі бола алады. Э. г. Юдиннің әдіснамалық білімінің құрылымында төрт деңгей ерекшеленеді: философиялық, жалпы ғылыми, нақты ғылыми және технологиялық. Әдіснаманың бірінші, жоғары философиялық деңгейінің мазмұны білімнің жалпы принциптері және тұтастай алғанда ғылымның категориялық құрылымы болып табылады. Әдіснамалық функцияларды философиялық білімнің бүкіл жүйесі орындайды. Екінші деңгей-жалпы ғылыми әдістеме-бұл барлық немесе көптеген ғылыми пәндерге қолданылатын теориялық ұғымдар. Үшінші деңгей-нақты ғылыми әдістеме, яғни белгілі бір арнайы ғылыми пәнде қолданылатын зерттеу әдістері, принциптері мен процедураларының жиынтығы. Белгілі бір ғылымның әдіснамасына осы саладағы ғылыми білімге тән проблемалар да, әдіснаманың жоғары деңгейлерінде ұсынылған мәселелер де кіреді, мысалы, жүйелік көзқарас проблемалары немесе педагогикалық зерттеулердегі модельдеу. Төртінші деңгей-технологиялық әдістеме-бұл зерттеу әдісі мен техникасы, яғни сенімді эмпирикалық материал алуды және оны алғашқы өңдеуді қамтамасыз ететін процедуралар жиынтығы, содан кейін оны ғылыми білім массивіне қосуға болады. Бұл деңгейде әдіснамалық білім нақты анықталған нормативтік сипатқа ие. Педагогика әдіснамасының барлық деңгейлері күрделі жүйені құрайды, оның аясында олардың арасында белгілі бір бағыну бар. Сонымен қатар, философиялық деңгей кез-келген әдіснамалық білімнің мазмұнды негізі ретінде әрекет етеді, таным процесіне және шындықты өзгертуге дүниетанымдық көзқарастарды анықтайды жүктеу/скачать 37,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|