Дәріс №9 Тақырыбы: Катиондар мен аниондардың топырақпен сіңірілуі. Жоспар
Топырақ коллоидтарының диффузды қабат катиондарын топырақ ерітіндісінің катиондарына алмастыру қабілетін физика-химиялық, немесе алмасу, сіңіру деп атайды
жүктеу/скачать 1,29 Mb.
|
| Топырақ коллоидтарының диффузды қабат катиондарын топырақ ерітіндісінің катиондарына алмастыру қабілетін физика-химиялық, немесе алмасу, сіңіру деп атайды.
Физико-химиялық сіңіру кезінде катиондардың алмасуы келесі схема бойынша жүреді: Алмасу реакцияларына тек катиондар қатысады, өйткені топырақ коллоидтары негізінен теріс зарядты және олардың диффузиялық қабатында оң иондар болады. Физика-химиялық сіңіру әрқашан қатаң эквивалентті. Осылайша, жоғарыдағы мысалда екі екі валентті кальций иондары төрт бір валентті калий иондарымен ауыстырылады. Алмасу реакциясы қайтымды. Әртүрлі катиондардың сіңіру энергиясы әртүрлі және олардың валенттілігі мен атомдық салмағына байланысты: катионның валенттілігі неғұрлым жоғары болса, ал сол валенттілік шегінде атомдық массада жоғары болса, соғұрлым сіңіру энергиясы жоғары болады. Осы белгілері бойынша К.К.Гедройц барлық катиондарды келесі қатарға орналастырды: Na+ < NH+ <К+< Mg2+ < Н+ < Са2+ < Ва2+ < А13+ < Fe3+. Бұл ережеден ерекшелік иондар арасында ең кіші атомдық массаға ие (1-ге тең) екі валентті катиондардың – кальций мен магнийдің арасында орналасқан бір валентті сутегі катионы болып табылады. Топырақ коллоидтарының диффузиялық қабатында болатын және алмасуға қабілетті барлық катиондардың қосындысын сіңіру қабілеті немесе алмасу қабілеті деп атайды және 100 г топыраққа миллиграмм эквиваленттерімен көрсетіледі. Әртүрлі топырақтардың сіңіру қабілетінің мәні әртүрлі және құрамындағы гумус пен минералды коллоидтардың мөлшеріне байланысты. Сіңіру қабілетінің мәніне минералды коллоидтардың құрамы үлкен әсер етеді: каолиниттілерге қарағанда монтмориллонитті саздар катиондарға қатысты сыйымды. Минералды топырақтарда сіңіру қабілеті 100 г топыраққа 2-5-тен 50-60 мг-экв дейін өзгереді. Әртүрлі топырақтарда сіңірілетін катиондардың құрамы әртүрлі: ең көп таралған катиондар Са2+ және Mg2+, олар барлық топырақта кездеседі. Олардан басқа H+, A13+, K+ және Na+ айтарлықтай мөлшерде кездеседі. Алмасу катиондар топырақтың қасиеттеріне және ауылшаруашылық өсімдіктерінің тіршілік жағдайына үлкен әсер етеді. жүктеу/скачать 1,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|