дәріс Биотехнологиялық жемшөп өндірісіндегі - мал азығының құрамы

1. Азықтарды сүрлеудің ғылыми негіздері

2. Сүрлемдеу барысына және сүрлем сапасына әсер ететін факторлар

3. Сүрлем массасының ылғалдылығы

4. Микробиологиялық процестерді реттеу
Азықтарды консервілеу-сақтау кезінде оларды бүлінуден сақтау үшін азықтарды өңдеу. Зақымдану CH-ден туындайды.микроорганизмдердің өмірлік белсенділігі, сондай-ақ жем құрамына кіретін кейбір ферменттердің жағымсыз белсенділігі. Сондықтан жемді сақтаудың барлық әдістері. азықтың қадір-қасиетін төмендететін немесе тағамды бүлдіретін микроорганизмдердің жойылуы, ферменттердің бұзылуы немесе олардың белсенділігі үшін қолайсыз жағдайлар жасау. Нег. к. к. әдістері-кептіру, ашыту (сүрлем), зарарсыздандыру, химияны өңдеу. консерванттар (пропион,құмырсқа, сірке, бензой қоспалары және олардың қоспалары, натрий пиросульфиті). Кептіру кезінде жемнен су шығарылады, нәтижесінде оларда құрғақ в-в концентрациясы жоғарылайды және сәйкесінше осмотикалық болады.осындай шектерге дейінгі қысым, егер оларды микроорганизмдермен сіңіру (сіңіру)мүмкін болмаса. Кептіру(жаратылыстану. және өнер.) шөп, пішендеме, шөп ұнын дайындау кезінде қолданылады.Кезінде квашении жүреді сбраживание молочнокислыми микроорганизмдермен сахаров кіретін составсочных өсіреді. 0,7% және одан жоғары концентрацияда консервілеу әсері бар және барлық микробтардың тіршілігін тежейтін немесе тоқтататын сүт к-тін түзетін азықтың азығы. Кейде ашыту үшін сүт қышқылы бактерияларының таза дақылдары қолданылады, бірақ көбінесе ашыту жемнің микрофлорасына байланысты жүзеге асырылады. Химияның консервілеу әсері. препараттар микрофлораның даму мүмкіндігін жоятын немесе шектейтін сутегі иондарының концентрациясын жасауға негізделген. Хим. препараттар жасыл жемді сақтау үшін қолданылады. Сүрлем және хим. консервілеу жемшөпті ауаға қол жетімділіктен оқшаулау арқылы жүзеге асырылады. К.К. үшін жылу стерилизациясы. маңызы жоқ.

Пішендеме-бұл бүршік жару кезеңінің басында жиналған кептірілген өсімдіктерді, негізінен бұршақты дақылдарды сақтау әдісі. Алдымен өсімдік массасы 1-2 күн орамдарда болады, содан кейін ол таңдалады, ұсақталады, траншеяларға немесе мұнараларға тиеледі , тығыздалады және ауадан оқшауланады. Шабындық (шөп-сүрлем) ылғалдылығы 40-60% құрайды. Ол "физиологиялық құрғақтық" және микроорганизмдер тудыратын биохимиялық процестердің әсерінен сақталады.

Өсімдіктерді кептіру кезінде олардың жасушаларының осмотикалық қысымы жоғарылайды және өсімдіктердің су ұстайтын күші микробтардың сору күшінен асып кетуі мүмкін. Тұндырғыш және май қышқылы бактерияларында осмотикалық қысым сүт қышқылына қарағанда аз, сондықтан өсімдік массасын кептіру кезінде тұндырғыш және май қышқылы бактериялары дамымайды, бірақ сүт қышқылы ашытуын тудыратын сүт қышқылы бактериялары әрекет етеді. Алайда, пішендеме кезінде микробиологиялық процестер баяу жүреді. Пішендеме құрамында сүрлемге қарағанда сүт қышқылы 2,4 есе аз, май қышқылы жоқ, пішендеме рН 4,7-5,0 құрайды. Пішендеме микрофлорасы сүрлеммен бірдей, бірақ микробтардың саны аз.

Сүрлем-бұл жасыл өсімдіктерді сүт қышқылымен консервілеу нәтижесінде алынған шырынды тағам. Жақсы сапалы сүрлемді ауылшаруашылық жануарларының барлық түрлері оңай жейді.

Азықтарды сүрлеудің ғылыми негіздері

Сүрлемдеудің мәні мынада: таза өсімдік массасында, ауа өткізбейтін сүрлем құрылымдарына тығыз орналастырылған, биохимиялық процестер нәтижесінде органикалық қышқылдар, негізінен сүт қышқылдары біртіндеп жиналады, олар белгілі концентрациямен өсімдік массасын одан әрі ыдыраудан және бүлінуден қорғайды. Сондықтан дұрыс сүрлеудің негізгі міндеті негізінен сүрлем массасында сүт қышқылының қажетті минимумын өндіруге дейін азаяды.

Биохимиялық процестер, бір жағынан, өсімдік жасушаларының ферменттерінің әсерінен, екінші жағынан, жасыл шөппен сүрлемге түсетін әртүрлі микроорганизмдерден туындайды.

Сүрлемдік құрылымдарға салынған жасыл массада болатын өзгерістің алғашқы көрсеткіші-бұл өсімдік жасушаларының тыныс алуымен және сүрлем массасында жүретін ашыту процестерімен байланысты температураның жоғарылауы. Сүрлемге салынған жаңа кесілген шөптерде өсімдік жасушалары біраз уақыт тірі қалады және дем алуды жалғастырады. Қалыпты тыныс алу үшін қажет оттегі, олар силоста қалған ауадан алынады. Сүрлемде ауа неғұрлым көп болса, тотығу процестері соғұрлым күшті болады, сүрлем массасы соғұрлым қызады және ондағы қоректік заттардың жоғалуы соғұрлым жоғары болады. Негізінен көмірсулар жасушалардың тыныс алуына жұмсалады, ал көмірқышқыл газы мен су тотығу процестерінің соңғы өнімі болып табылады.

Жасушалардың тыныс алуы нәтижесінде болатын өзгерістермен қатар сүрлем массасында бактериялық процестер де тез дамиды. Сүрлем жасыл массасы, әдетте, ашытуды тудыратын бактериялардың әртүрлі түрлеріне өте бай. Ашытудың көптеген түрлерінен-сүт қышқылы, сірке қышқылы, май қышқылы — сәтті сүрлем алу үшін сүт қышқылы жақсырақ, нәтижесінде сүт қышқылы жиналады. Сірке және май қышқылдарының, ақуыздың ыдырау өнімдерінің, әсіресе көгерудің жинақталуы сүрлем жемінің сапасын нашарлатады.

Олардың дамуы үшін сүт қышқылы бактериялары ылғалды ортаны және қант түрінде қоректік заттардың қалдық мөлшерін қажет етеді; оттегі :анаэробты жағдайларды (ауа оттегісіз) артық көреді. Негізгі өнім ретінде қантты ашыту кезінде олар сүт қышқылын құрайды.

Сүт қышқылы бактерияларының өте маңызды ерекшелігі-олардың қышқыл ортада даму қабілеті, онда май қышқылы мен шірік бактериялардың өмірлік белсенділігі мүмкін емес.

Сірке қышқылының ашыту зеңдері мен бактериялары қатаң аэробты организмдер болып табылады, олар тек ауа оттегі еркін қол жетімді болған кезде дамиды. Сондықтан сүрлемнің сәтті болуы үшін сүрлем массасында сүт қышқылының ашытуының дамуына қолайлы жағдай жасау қажет.

Сүрлем массасының еритін көмірсуларға (қантқа) бай болуы, суды шамамен 70% ұстап тұру, анаэробты (ауа оттегі жоқ) жағдайлар және нашар қыздыру сүт қышқылы бактерияларының өсуіне ықпал етеді. Мұндай ортада олар бірден басқа бактериялардан басым болады және сүт қышқылы өндірілген кезде оны күшейтеді, ақырында олар одан өледі. Сүрлем процесі қышқылдық (рН) 4,0-4,2 жеткенде аяқталады.

Сүт қышқылы қысқа мерзімде сүрлем массасында жиналып, қышқылдығы 4,2-ге дейін өсуі үшін қанттың белгілі бір мөлшері қажет, ол қант минимумы деп аталады, бұл сүрлемнің рН-ны 4,2-ге ауыстыру үшін жеткілікті мөлшерде сүт қышқылының сүрлем массасында жиналуы үшін қажет қант мөлшерін білдіреді. Өсімдік массасының сүрлемділігі қант минимумының шөптегі нақты қант құрамына қатынасына байланысты.

Қант минимумына және өсімдіктердегі қанттың нақты құрамына байланысты олар оңай сіңетін, қиын сіңетін және сүрленбейтін болып бөлінеді.

Барлық дәнді өсімдіктер, жүгері, күнбағыс, сұлы, құмай, судан шөбі, қара бидай, Ветчина-сұлы және бұршақ-сұлы және басқа да дәнді-бұршақ қоспалары, қырыққабат, тамыр дақылдарының шыңдары және т.б. жақсы сүрлемделген.

Бұршақ өсімдіктерін таза түрде сүрлеу қиын: Ветчина, бұршақ, беде, жоңышқа, тәтті жоңышқа, могар және басқалары, оларда қант мөлшері қанттың минимумын толық қамтамасыз етпейді. Сондықтан бұл өсімдіктер жақсы сүрлемделген жасыл массамен араласады.

Жас жоңышқа гүлдену кезеңінде, қалақай, картоп шыңдары, қарбыз, асқабақ, көптеген арамшөптер таза күйінде сүрленбейді. Бұл өсімдіктердің жасыл массасында жемді сақтау үшін сүт қышқылының қажетті концентрациясын қалыптастыру үшін қанттың жеткіліксіз мөлшері бар

Өсімдіктердің қант мөлшері мен қант минимумы вегетациялық кезеңге, топыраққа қолданылатын тыңайтқыштың мөлшеріне, жинау уақытына және т.б. байланысты айтарлықтай өзгеруі мүмкін екенін атап өткен жөн. Орташа алғанда, табиғи ылғалдылықта сүрлемге түсетін жасыл массадағы қант мөлшері кемінде 1,5% болуы керек.
Сүрлемдеу барысына және сүрлем сапасына әсер ететін факторлар
Сүрлем массасының ылғалдылығы

Сүт қышқылының ашытуының қалыпты жүруі үшін сүрлем массасында шырындағы қант пен басқа заттардың белгілі бір концентрациясы болуы керек. Егер сүрлем массасының ылғалдылығы өте жоғары болса, қантты қатты сұйылту қаупі бар, егер масса құрғақ болса, ауа көп түседі. Оңтайлы ылғалдылық 65-75% құрайды. Бұл ылғалдылықпен қоректік заттардың аз жоғалуы байқалады және жоғары сапалы сүрлем алынады. Ылғал масса көп мөлшерде шырын шығарады, онда ақуыз және сүт қышқылын бейтараптандыратын басқа заттар пайда болады, бұл дұрыс емес ашытуға әкеледі. Егер жасыл масса жоғары ылғалдылыққа ие болса (75% - дан астам), онда оны құрғақ жеммен араластырып немесе шөпті кептіру керек. Ірі сабақты өсімдіктер кеуіп кетпейді, бірақ құрғақ ұсақталған сабанмен араластыру арқылы ылғалдылықты төмендетеді. Егер сіз 65% - дан төмен ылғалдылықпен құрғақ массаны сүрлеуіңіз керек болса, онда оны дымқыл шөппен араластыру керек немесе төтенше жағдайларда су қосу керек. Бастапқы сүрлем шикізатының шамадан тыс жоғары ылғалдылығымен ашыту нәтижесінде көптеген сірке қышқылы, аммиак жиналады, май қышқылы пайда болады, мұндай сүрлем өткір қышқыл дәм мен иіске ие болады, бұл оның сапасы мен жануарлардың тамақтануын едәуір төмендетеді.

Сүрлем өсімдіктерінің ұнтақтау дәрежесі төсеу кезінде олардың ылғалдылығына байланысты. 65% және одан төмен ылғалдылықта кесу мөлшері 2-3 см, ылғалдылығы 70-75% — 4-5 см болуы керек.ылғалдылығы 80% — 8-10 см. кесу неғұрлым үлкен болса, соғұрлым аз шырын шығады, қоректік заттардың жоғалуы азаяды. Сонымен қатар, кептірілген масса шырынның қажетті мөлшерін тек кішкене кесу арқылы қамтамасыз етеді. Ылғалдылығы жоғары ұсақ шөпті өсімдіктерді ұсақталмаған түрде сүрлеген дұрыс. Кесу ұзындығына қойылатын талаптарды сақтай отырып, олар аз шығынмен сапалы сүрлем алады. Қатты, тығыздалатын өсімдіктерді 2 см-ден аспайтын мөлшерде кесу керек.

Сүрлем массасында қанттың жетіспеушілігімен 1 : 3 қатынасында суда сұйылтылған жемдік патока (меласса) 2%-ға дейін, дәнді дақылдардың жемдік ұны немесе 2-3% мөлшерінде тамыр дақылдарын кесу (масса бойынша) қосылады, сонымен қатар химиялық консерванттар қолданылады (формикалық және бензой қышқылдары, пиро-сульфит және натрий бисульфаты және т.б.) және сүт қышқылы бактерияларының дақылдарынан алынған арнайы ашытқылар. Ылғалдылығы 80% - дан асатын массаны сүрлеген кезде химиялық қоспаларды енгізу іс жүзінде мүмкін емес, өйткені олар целлюлозамен жойылады. Химиялық заттар мен ашытқылар көбінесе бұршақ дақылдарын сүрлеуде қолданылады.

1. Азықтарды сүрлеудің ғылыми жолдары қандай?

2. Сүрлемдеу барысына және сүрлем сапасына әсер ететін факторлар қандай?

3. Сүрлем массасының ылғалдылығы қанша?

4. Микробиологиялық процестерді реттегіштерге сипаттама беріңіз?