Дәріс Кіріспе. «Ветеринариядағы диагностикалық және емдеу техникалары» пәнінің мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 3,97 Mb.
|
| Мельхиор терінің астына жіберілген оттегнің организмнің улануына қасы әсерін өзінше түсіндіреді. Ол эфирмен наркозды оттегін терінің астына жіберумен қатарынан жүргізіп байқағанда, ол наркоздың әлдеқайда қолайлы жағдайда болғанын баяндайды. Оның механизмін төмендегідей түсіндіреді: терінің астына жіберілген оттегі эфирдің тез тотығуына немесе басқаша бүлінуіне әсер етеді. Мұндай жағдайда наркоздың қозу стадиясы болмаған немесе өте аз уақытқа созылған, көгеру сирек кездескен және оттегінсіз қолданғандағыдай дәрежеге жетпеген. Эфир аз кеткен және наркоз қайтқан кезде құсу өте сирек байқалған.
Автор терінің астына жіберілген оттегінің организмді қуаттандыру әсерін анемия дамитын ауруларда қан құрамында тезірек регенерация құбылысының болуымен дәлелдейді. Оттегін терінің астына күн аралатып жіберіп отырған. Жұмасына бір рет гемоглобинді Сали әдісі арқылы анықтаған. 176 пациент тәжірибе тобынада, ал 67 пациент бақылау тобында болған. Қанның қалыпты жағдайдағы құрамы тәжірибе тобында 15,7 күнде; ал бақылау тобында 20,1 күнде қалпына келетіні анықталған. Терінің астына жіберілген оттегінің орталық жүйке жүйесі қозғанда тыныштандыратын әсерін Мельхиор өзінің жүргізген 300-ден аса тәжірибесінде байқамаған. Дегенмен бұл әдістің мұндай әсерінің бар екенін кейбір авторлар жоққа шығармайды. Ол авторлардың мұндай пікірін Мельхиор терінің астына жіберілген оттегінің әсерін асыра сілтеп, жоғары бағалау ма деп байымдайды. Кейбір авторлар терінің астына жіберілген оттегінің зат алмасу процесіне әсерін зерттеген. Паоляччи өкпелері қабынып ауырған адамдарға күн аралатып 300 мл оттегін терінің астына жіберіп отырған. Ондай ауруларда гипоксемия құбылысы дамығанда терінің астына жіберілген оттегінің әсері де жақсы екендігі байқалған. Ондай аурулардың қанының сілтілік қоры 38-48 көлемдік пайыздан 50-ге дейін көтерілген. Ацидоз төмендегенде аурулардың жағдайлары да жақсарған. Линке мен Вейман тіс ауруларын емдеу тәжірибесінде оттегін терінің астына жіберу әдісін қолданған. Олардың деректері бойынша негізгі зат алмасу процессі бұзылған жағдайда ол процестің қалпына келетіні байқалған. Осы деректерге сүйене отырып Флаум мен Циммерман 3 атмосфералық қысымдағы оттегінің ағынын тіс етіне бағыттау арқылы Базедов ауруын емдеген. Жоғарғы деңгейдегі негізгі зат алмасу процесінің 50 %-ға дейін төмендегенін байқаған. Бірақта мұндай өзгеріс көпке созылмаған. Сондықтан да авторлар нақтылы қорытындыға келе алмаған. Оттегімен емдеу қандай әдіспен қолданылмаса да – оның негізгі мақсаты ауру организмде, қандай себеппен болса да, дамитын гипоксемияға қарсы әсер ету. Организмге жіберілген оттегінің торшалардың өміріне және қызметіне әсері тереңірек зерттеуді талап етеді. Қалай болғанда да, организмге жіберілген оттегі оның жеткіліксіздігінен туындаған тотығу-тотықсыздану реакциясы бұзылған жағдайда оған оң әсер ететіні сөзсіз. Мұндай жағдайда терапевтің негізгі мақсаты – организмді қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз ету, тіндердегі оттегінің жеткіліксіздігін жою. Адам организмі қалыпты жағдайда минутына 250 – 300 мл таза оттегінің түсуін қажет ететінін ескерсек, онда ол қажеттілікті оттегін терінің астына жіберу арқылы толық қамтамасыз етеміз деуге сену қиын. Бірақта, қандай ауруда болмасын гипоксемиялық жағдайдың толық емес аздап қана дамитынын ескерген жөн. Сондықтан да аурудың даму сатысына байланысты оттегімен емдеудің де нәтижелі әсері әртүрлі болары сөзсіз. Медициналық тәжірибеде оттегін плевра қуысына жіберу әдісі жақсы зерттелген. Алғашқы бақылауды Дэвидің 1823 жылғы еңбектерінен көреміз. Ол өкпе ауруымен ауырған адамдардың, атап айтқанда пневмоторакспен (плевра қуысына ауаның жиналуы), плевра қуысынан алынған газдың құрамын зерттеген. Ол газдың 93 % азоттан және 7% көмірқышқыл газынан тұратынын анықтаған. Ондай ауруларды оттегімен емдеу эксперименті иттерге жүргізілген. Счупак, Родэ және Николалардың деректері бойынша плевра қуысына жіберілген газ дені сау иттердің организмінде 24 сағатта сіңіп тараған. Ал экспериментті түрде туғызылған плевраның қабынуымен ауырған иттердің организмінде 8-9 күнде тарап, сіңгендігі байқалған. Зерттеушілердің пікірлері бойынша плевра қуысына жіберілген газдың организмге сіңуі екі фазада жүретін көрінеді. Бірінші фазасында ондағы газдың құрамы өзгереді. Ол өзгеріс ондағы оттегі, көмірқышқыл газы және азот белгілі бір тұрақты пайызға жеткенше жүретін көрінеді. Ондай өзгеріс жуықтап алғанда иттердің организмінде 8 сағаттай жүреді. Ал екінші фазасында осындай құрамдағы қоспа біркелкі түрде организмге сіңе бастайды. Бұл фаза алғашқы оттегін терінің астына жібергеннен бастап 30 сағатқа созылады. Көптеген авторлардың деректеріне сүйенсек, газдың құрамының өзгеруі ондағы қоспаның құрамы вена қанының газының құрамына теңелгенше жүретін көрінеді. Оны дәлелдеу үшін бір уақытта альвеолла ауасының құрамы мен гемоглобиннің диссоциациондық қисығын зерттеу керек көрінеді (Dautrebande, Spehl). Плевра қуысына жіберілген газдың құрсақ қуысына жіберілген газдан организмге жылдамырақ сіңетіні эксперимент жүзінде дәлелденген (Тешендорф). Оттегін организмге тыныс жолдарынан басқа жолдар арқылы жібергенде оттегінің организмге сіңуі қарапайым физика-химиялық заңдарға бағынады. Олай болса белгілі бір уақыт өткеннен кейін газ көпіршігі мен вена қанының газдық құрамының тепе-теңдігі байқалады. Ол уақыт негізінен екі жағдайға байланысты: Газдың диффузиялық коэффициентіне; Газ өтеттін жартылай сұйық мембрананың қалыңдығына. Терінің астына жіберілген газдың сіңу жылдамдығы плевра қуысына жіберілген газдың сіңу жыдамдығымен тең немесе одан төмен болуы мүмкін деген пікірлер бар. Оттегін организмге терінің астына жіберу арқылы емдегенде оның организмге сіңуін, біз көбінесе, теріні сипалаған кезде білінетін крепитацияның бар немесе жоқ екендімен бағалаймыз. Ондай крепитация оттегін терінің астына жібергеннен кейін кейде бірнеше күндей сақталады. Варшавскийдің деректері бойынша оттегін терінің астына бірінші рет жібергенде крепитация 1,5 – 3 сағаттың ішінде жоқ болатын көрінеді. Ал оны қайталап жібергенде ол құбылыс бірнеше күндей сақталады делінген. Н.Н.Савицкийдің бақылауынша крепитация екі күннен кем уақытта жойылмаған көрінеді. Біздің өз тәжірибеміздегі алынған нәтижеміз де осы пікірге сәйкес келеді. Крепитация терінің астында газдың бар екендігінің белгісі болғанымен, ол газдың құрамы уақыт өткен сайын алғашқы жіберілген газдың құрамынан басқаша болатынын естен шығармаған жөн. Көптеген авторлар терінің астына жіберілген оттегінің ауру организмде дамитын гипоксемияға әсерін артерия қаны мен вена қанындағы газды тексеру арықылы зерттеген. Малдарға жасалған көптеген эксперименттердің нәтижесі кері көрсеткіш берген. Девис пен Равинович иттердің организмінде эксперименталды түрде гипоксемия құбылысын тудырып, артерия қанының газ құрамын зерттеген. Олардың деректері бойынша терінің астына жіберілген оттегі артерия қанындағы оксигемоглобиннің мөлшеріне елеулі әсер етпеген көрінеді. жүктеу/скачать 3,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|