Дәріс курсы қ останай, 2021 Пікір сарапшылар
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
| Психосоматика соматикалық бұзылулары бар науқастардың проблемаларын зерттейді, олардың пайда болуы мен ағымында психологиялық фактор үлкен рөл атқарады. Психосоматика саласына онкологиялық және басқа да ауыр аурулармен (диагноз туралы хабарлама, психологиялық көмек, операцияға дайындық, оңалту және т.б.) және психосоматикалық бұзылулармен (жедел және созылмалы психикалық жарақат алған кезде; проблемаларға жүректің ишемиялық ауруының белгілері, ойық жаралар, гипертониялық ауру, нейродермит, псориаз және бронх демікпесі жатады) байланысты мәселелер кіреді. Клиникалық психология аясында психосоматика психосоматикалық белгілер мен психосоматикалық құбылыстарды ажыратады [5, 55 б.].
Клиникалық психологияда норма мен патологияның әртүрлі нұсқаларын объективтендіруге, саралауға және саралауға мүмкіндік беретін көптеген әдістер қолданылады. Техниканы таңдау психологтың міндетіне, науқастың психикалық жағдайына, науқастың біліміне, психикалық бұзылыстың күрделілігіне байланысты . Келесі әдістер бөлінеді: * бақылау * өзін-өзі бақылау * әңгіме * тәжірибелік әдістер * проективтік тесттер * қызмет өнімдерін талдау * өмірбаяндық әдіс * анамнестикалық әдіс (бұзылыстың емі, барысы және себептері туралы ақпарат жинау) 3- сұрақ. Клиникалық психология - бұл, ең алдымен, мамандығы кең профиль болып табылады. Ол табиғатта пәнаралық және қоғамдық білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік көмек көрсету жүйесін проблемаларды тұтас ауқымын шешуге қатысады. Клиникалық психолог психологиялық ресурстарды, сондай-ақ адамдардың бейімделу әлеуетін жақсарту үшін жұмыс істейді. Сонымен қатар, ол сырқатынан, үйлестіру барлық түрлерін алдын алу және жеңу бағытталған психикалық даму психологиялық оңалту және денсаулық сақтау [6]. Клиникалық бақылаулар негізінде психикалық бұзылыстар табиғатының гипотезасы құрылды. Гипотеза-систематикалардың көпшілігі шектеулі мағынаа берді, тек кейбіреулері ғана психиатрияның дамуына елеулі әсер етті. Соның ішінде жалпы психоз концепциясы (ауруларды жекелемей), туылыс концепциясы- дегенерацияға байланысты, бұл кезде психикалық аурулар тұқым қуалаушылық және сыртқы факторлардың әсер етуімен дамып, ерекше даму сатылары болады. Бірінші буында тұқым қуалаушылық бейімділік және қолайсыз факторлар, оның ойы бойынша жеңіл психикалық бұзылыстар мен жүріс-тұрыс бұзылыстарын шақырады, кейінгі ұрпақтарында психикалық бұзылыстар ауырлап, ақыл кемістігімен, салданумен аяқталады. Ж.Эскироль идеясы психикалық аурулардың дамуында бейімділік пен ықпал етуші факторларды айқындап берді. Бұл идея басқа да көптеген психиатрлардың еңбектерінде орын алды. Француз психиатры Байлем 1822 ж. үдемелі салдануды ашты. Бұл психиатрияда, психиатрияның өзге де медициналық пәндермен біртектілігін дәлелдейтін бір маңызды оқиға ретінде қабылданды. Клиникалық психиатриядағы келесі маңызды жаңалық С.С.Корсаковтың полиневриттік алкогольды психозды ашуы болды, ол кейіннен Корсаков психозы деген атауға ие болды [7, 65 б.]. Ауруды этилогиялық факторлары мен клиникалық ерекшеліктерін ескере отырып суреттеу психиатрияның басқа да медициналық мамандықтармен методологиялық бірлестігін және клиникалық бағытының болашағы зор екендігін дәлелдеді. Клиника ерекшелігіне және психикалық аурудың салдарына сүйене отырып Э.Крепелин оның жүйесін құрды. Батыс елдері психиатрлары идеалистік және дуалистік көзқарасты ұстанды. Өткен жүз жылдықтың екінші жартысында өмір сүрген әлемге белгілі неміс психиатры В.Гризингер механикалық және электрлік процестердің психикалық үрдіске айналуы мәселесін шешілмейтін мәселе деп тапты. Өткен ғасырдың екінші жартысында орыс психиатрларының ішінде психикалық бұзылыстардың шығу тегіне материалистік көзқарас кең таралды. П.П.Малиновский «Помешательство как оно является врачу в практике» кітабында, психикалық бұзылыстар мидың тікелей немесе жанама зақымдануы нәтижесінде болады деп келтірген. И.П.Мержеевскийдің «Соматическое исследование неистовых больных» деген кітабы шықты. В.Х.Кандинскийдің псевдогаллюцинацияларды психопатологиялық тараптан зерттеуі бүкіл әлемге әйгілі болды. Мәскеулік психиатрия мектебінің негізін қалаушы С.С.Корсаков психикалық бұзылыстардың шығу табиғатын материалистік тұрғыда түсіндірді [8]. Клиникалық психиатрияның дамуында теориялық және практикалық тараптан қарағанда психикалық бұзылыстарды нозологиялық жіктеу сатысы маңызды болды, бұл ұсыныс неміс психиатры Э.Крепелинмен Юрьев университетінде қызмет етіп жүрген кезеңінде жасалды. Ол алғаш жеке ауру ретінде (ерте ақылкемдігін) dementia praecox ашып, кейіннен ол (Э.Блейлер) шизофрения деген атауға ие болды. Э.Крепелин аурудың нәтижесін анықтады. Психикалық ауруларды жүйелендіруде С.С.Корсаков аурудың бастапқы белгілеріне және дамуының сатылығына үлкен мән берді. Нозологиялық принциптің психиатрияға енгізілуі, психиатрияның медициналық мамандық екенін дәлелдеді. Психикалық бұзылыстардың нозологиялық жіктеуі барлық елде мойындалмады. АҚШ-та Л.Мейер психиатриядағы нозологиялық классификацияға белсенді қарсылығын білдірді, өйткені ол психикалық бұзылыстар адамның қандай да бір факторларға реакциясы деп түсіндірді. Бұл реакциялар индивидуальды, адамның психобиологиялық ерекшеліктерімен, зиянды факторлардың сипатымен (психикалық, соматикалық, инфекциялық-токсикалық т.б.) анықталады. Бұл бағыт психобиологиялық бағыт деп аталды. Уақыт өте келе психобиологиялық бағыттар, фрейдизммен ортақ психодинамикалық психиатрияға көшті. Кейбір елдерде Крепелиннің нозологиялық систематикасы жекелеп қабылданды. Мысалы, Францияда-созылмалы сандырақтық психоздар, галлюциноздар және т.б., Скандинавия елдерінде-реактивті, конституционалдық психоздар [9]. Кейінірек, клиникалық психиатрия жаңа мәліметтер мен зерттеулерге толығып өсе түсті. Ерекше көңіл психикалық аурулардың симптомдары мен синдромдарын суреттеуге және олардың ерекшеліктеріне бөлінді, психикалық бұзылыстардың динамикасындағы ортақ заңдылықтар (жалпы психопатологиялық) анықталды бөлген. Клиникалық психиатрияның дамуына кеңес ғалымдары көп еңбек сіңірді. Жалпы психопатологияның және психикалық аурулардың клиникасын анықтауда П.Б.Осиповтың еңбегі зор болды. П.Б.Ганнушкин психопатияның әртүрлі варианттарын нақты зерттеп, динамикасының ерекшеліктерін сипаттады. Үлкен нақты материалға негізделген оқулықта патопсихологияның маңызды теориялық және қолданбалы мәселелері көрсетілген. Сана, тұлға, қабылдау, есте сақтау, ойлау, ақыл-ой қабілетінің бұзылуын жүйелеу ұсынылған. Психикалық бұзылыстарды эксперименттік-психологиялық әдістермен зерттеу сипатталған. "Клиникалық психология-бұл психикалық бұзылулар мен соматикалық бұзылулардың психикалық аспектілері болып табылатын жеке психологиялық пән» - М. Перре және У. Бауман Клиникалық психология мыналарды қамтиды: -Этиология-бұзылулардың пайда болу жағдайларын талдау -Жіктелуі -Диагностика -Эпидемиология -Интервенция (алдын алу, психотерапия, оңалту) -Денсаулықты қорғау -Нәтижелерді бағалау Ағылшын тілді елдерде "клиникалық психология" терминінен басқа, "патологиялық психология" ұғымы синоним ретінде қолданылады. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|