Әдебиеттер тізімі: ҚР Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы №1118 Жарғысы. «Білім беру ұйымдарына қойылатын санитарлық-эпидемиялық талаптар» Санитарлық талаптар ҚР Ұлттық экономика министрлігінің 2014 жылғы 29 желтоқсанда № 179 бұйрығы (Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2015 жылғы 17 ақпанда № 10275 болып тіркелді).
«Мүгедектердің өмір сапасын жақсарту жөніндегі ұлттық жоспар» ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 16 қаңтардағы № 64 Қаулысы.
Жарықбаев Қ. Жалпы психология, 2000.
«Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылға арналған Мемлекеттік бағдарламасы» Астана, 2010 ж
А. А. Байтұрсынова «Арнайы педагогика: проблемалары мен даму болашағы» Алматы, 2008 ж
Кемтар адамдарды әлеуметтік және медициналық педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы. ҚР 2002ж №343 заңы
7. Білім туралы – Қазақстан Республикасының Заңы.- Астана, 2007
8. Қазақстан-2030, ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. Алматы:Білім, 1998, 96 б.
9. Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. www.egov.kz.
10. Ж.Жанділдаева. Инклюзивті білім беру мазмұны. // Қазақстан мектебі, 2011, №7, 60-61 б.
11. К.Жарықбаев. Инклюзивті білім берудің мазмұны қандай? // Мектептегі психология, 2010, №5,18-20 б.
Тақырып 4. Инклюзивті білім беру жағдайында мүмкіндігі шектеулі жасөспірімдерді қалыптастырудың педагогикалық шарттары
2.Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдармен жұмыс істеу үшін мамандар даярлау.
3.Инклюзивті білім берудің негізгі принциптері. Инклюзивті білім беру ортасының құрылымы.
1.Инклюзивті орта, ұйымның қауіпсіздігі және қол жетімділігі Инклюзивті білім беру міндетті түрде мектептің білім беру кеңістігіне кіретін барлық адамдардың білім беру қажеттіліктеріне сәйкес келетін икемді білім беру ортасын құруды қамтиды
Мүгедектігі бар адамдар санаттарының едәуір әртүрлілігі, оның ішінде мүгедектіктің болуы немесе болмауы әртүрлі ресурстық салаларға бөлінген арнайы білім беру жағдайларының айтарлықтай өзгергіштігін анықтайды (сәулет жағдайларын, кадрлық, ақпараттық, бағдарламалық-әдістемелік және т. б. қоса алғанда, материалдық-техникалық қамтамасыз ету).
Мүмкіндігі шектеулі адамдарға қажетті барлық арнайы білім беру шарттары мыналарға бөлінеді:
1. Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету.
2. Мүмкіндігі шектеулі адамдарға білім берудің арнайы жағдайларын жасауды ұйымдастырушылық қамтамасыз ету,ең алдымен, нормативтік-құқықтық базаға негізделген. Ең маңызды құжат ата-аналармен келісім
3. Инклюзивті білім беруді, арнайы (түзету) мектептерді, әлеуметтік қорғау органдарын, денсаулық сақтау ұйымдарын, қоғамдық ұйымдарды дамыту бойынша сыртқы әлеуметтік әріптестер – аумақтық ПМПК, әдістемелік орталық, ӘМСҚ-орталық, аудан, облыс деңгейіндегі ресурстық орталық және т.б. тарапынан білім беру ұйымдарының өзара іс-қимылы мен қолдау жүйесі ұйымдастырылуы тиіс.
4. Адамдардың белгілі бір санаты үшін тамақтану мен медициналық қолдауды ұйымдастыру өте маңызды.
5. Қаржылық-экономикалық жағдайлар.
6. Ақпараттық қамтамасыз ету.
Материалдық-техникалық (сәулеттік қамтамасыз етуді қоса алғанда) қамтамасыз ету
- Мекемеде оқитын мүгедек адамдардың қажеттіліктерін ескере отырып, білім беру процесінің санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтау (сумен жабдықтауға, кәрізге, жарықтандыруға, ауа-жылу режиміне және т.б. қойылатын талаптар);
- OOP бар адамдардың инфрақұрылымы объектілеріне кедергісіз қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз ету;
- Адамдардың қажеттіліктерін ескере отырып, санитарлық - тұрмыстық жағдайлар нормаларын сақтау (жабдықталған гардеробтардың, санитарлық тораптың, жеке гигиена орындарының және т. б. болуы);
- Мүгедек адамның нақты қажеттіліктерін ескере отырып, әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларды қамтамасыз ету (тиісті жабдықталған ОУ кеңістігінің, адамның жұмыс орнының және АТ-ның болуы);
- Денсаулық мүмкіндігі шектеулі (ДМШ) және т.б. адамдардың қажеттіліктерін ескере отырып, өрт және электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Ұйымдастырушылық педагогикалық шарттары
- Эмоционалды жайлылық атмосферасы құрылуы керек, ынтымақтастық рухында қарым-қатынасты қалыптастыру және әрқайсысының ерекшеліктерін қабылдау, адамдарда жағымды, әлеуметтік бағытталған оқу мотивациясын қалыптастыру керек.
- Білім алушылардың мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне сәйкес заманауи технологияларды, әдістерді, оқу жұмысын ұйымдастыру нысандарын қолдану, сондай-ақ оқу материалының мазмұнын бейімдеу, мүгедек адамның дамуы үшін қажетті және жеткілікті ақпаратты бөлу.
- Мүмкіндігі шектеулі адамдарды құрдастар тобына бейімдеу үшін жағдай жасау, әр адамның шығармашылық әлеуетін ашуға, оның өзін-өзі көрсету қажеттілігін жүзеге асыруға бағытталған.Оқу орынынан тыс жұмыстарды ұйымдастыру, адамдардың оқу жетістіктерін, оқу және сабақтан тыс іс-шаралар өнімдерін бағалау үшін адамдардың мүмкіндіктеріне сәйкес әдістерді қолдану. [1]
Инклюзивті білім берудің тиімділігін бағалау индикаторы
«Орта сапасы» - инклюзивті білім беруге барлық қажетті жағдайларды жасаған ұйымдардың жалпы білім беру ұйымдарының жалпы санынан үлесі, бұл көрсеткішті білім берудің түрлі деңгейлері тұрғысында бөлек қолданылуға болады. Аталған индикаторда кедергісіз орта сапасының көрсеткіштері, инфрақұрылым қолжетімділігі, әлеуметтік және психологиялық-педагогикалық қолдау, білім беру бағдарламаларының бейімділігі және бағалау жүйесі, тең құқылы қарым-қатынас атмосферасы қамтылады;
«Қамту сапасы» - білім берудің әртүрлі деңгейі және ерекше оқытуды қажет ететін адамдардың түрлі категориялары (мүмкіндіктері шектеулі, оралмандар, жетімдер және басқа категориядағы адамдар) бойынша ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалардың жалпы санындағы инклюзивті біліммен қамтылған тұлғалар санының үлесі;
«Қосу деңгейі» - ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалардың және олардың өкілетті өкілдерінің білім беру қызметтерін сапалы ұсыну және жалпы білім беру ұйымдарында олардың қажеттіліктерін ескеру деңгейімен қанағаттану дәрежесін шамалау;
«Қолайлы жағдай жасау деңгейі» - бейімделген, қолайлы білім беру кеңістігін қалыптастыру, кемсітушілікке, бөлектеуге жол бермеу бойынша шаралар қолдану, білім алуға қатысушылар арасында келіспеушіліктерді болдырмау; қоғам мен ата-аналар комитеті арасындағы мониторинг жүргізу мен бағалаудың транспаренттілігін қамтамасыз ету; қолайлы оқыту ортасын жасау деңгейін сұрау салу, сауалнама жүргізу тәсілімен зерделеу. [2]