Орталық жəне Батыс суданның халықтары егіншілікпен айналысты. Берберлер
тайпасымен айырбас жасап отырды. ҮІІІ ғ. халықтардың саяси бірлестіктерінің
орталықтарына айналған сауда пунктері қалыптасты. Аукар, Мали, Томбукту, Уалата, Гас
қалалары керуен жолдарының маңызды пунктері болды. Нигер өзенінің жоғарғы жəне орта
ғаысында Гана, Сонгай мемлекеттік бірлестіктері қалыптасты.Х ғасырдың басында Гананың
саяси қуаты шырқау шегіне жетті. Гана барлық батыс
Суданның Магриб елдерімен
саудасындағы үстемдігін сақтады. Малидің экономикалық жəне саяси қуатының күшеюі ХІІ
ғ. екінші жартысына жатады. Бұл кездегі Малидегі үкімет билігі Кейт руының қолына көшті.
Мали батыс Судандағы ең күшті мемлекетке айналды. ХІҮ ғ. екінші жартысындағы Мали
тарихы мемлекеттік төңкерістерге, ішкі талас-тартыстарға толы болды.
Малидің басты
бақталастары Сонгай мемлекеті мен Ятенга болды. Сонгай мемлекетінің күшеюі ХҮ ғ.
ортасына келеді. Сонгай мемлекетінің қоғамдық құрылысы құлдықтан феодализмге өту
кезеңінде болды.
Африканы бөлісуде Англия мен Франция басты бəсекелестер болды. Кейіннен оны
отарлауға
Германия, Бельгия мен италия қосылды. ХІХ ғ. Вааль мен Оранжевая өзендері
тоғысынан алмаз, алтын кендері табылады. Баюды ойлағанда осында келіп,
елді мекендер
жасады. Сөйтіп европалық халықтарымен Кимберли, Иоганнесбург қалалары салынды. Бірақ
алтын мен алмазды ірі компаниялар ғана монополиялады. Ағылшын империалистері
Кейптауннан Каирге дейін колониялар жасауға тырысты. Бұл аудандардағы Африканың
бəсекелесі Германия,
Португалия, бур республикалары болды. Оңтүстік Батыс Африканы
басып алған Германия террор тəртібін орнатады. ХІХ ғ. соңында Африканы отарлық бөлу
аяталды. І дүние жүзілік соғыс
кезінде Англия Африкадан астық, мақта, какао, мыс, хром,
асбест, марганец əкетіп тұрды. Франция Африка солдаттарын қолданды. Елде қымбатшылық
етек алды. Халық наразылығы туды. Соғыс Африк картасына өзгеріс əкелді. Германия
отарларын француз жəне ағылшын империалистері бөлісті. Оның көпшілігін Англия алды.
Достарыңызбен бөлісу: