Дәріс мұнай және газ қабаттарына әсер ету әдістері туралы жалпы түсінік. Олардың тағайындалуы
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
- ДӘРІС 3. Суландыру түрлері. Контураралық, контурішілік, алаңдық, барьерлік суландыру Жоспар
| Бақылау сұрақтары:
1. Ұңғыманың түсуі мен игерудің негізгі әдістерін атаңыз 2. Ұңғыдағы сұйық колоннаны жарықтандыру әдісіне қандай әдістер жатады? 3. Ұңғымаларды шаю дегеніміз не және ұңғыманы шаюға қандай компоненттер қатысады? 4. Ұңғыманы сүрту деп нені айтады? Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: Жұмағұлов, Т.Ж. Мұнай және газ өндірудің техникасы мен технологиясы / Картабай, А.Т.Қайраңда мұнай-газ кенорындарын меңгеру және пайдалану. / А.Т. Картабай. ЖОО-на арналған оқулық - Алматы, 2014. - 600 б. Картабай, А.Т. Мұнай кен орындарын игеру. ЖОО-на арналған оқулық / А.Т. Картабай, Е.С. Орынғожин, А.К. Есімханова. – Алматы: Экономика. 2013. - 378 б. ДӘРІС 3. Суландыру түрлері. Контураралық, контурішілік, алаңдық, барьерлік суландыру Жоспар: Мұнай өндірісінде полимерлерді қолдану. Беттік белсенді зат Құрамында тұтқырлығы жоғары мұнай бар кен орындарында ығыстыру тиімділігі мен қабат сыпыруының төмен болуының себептерінің бірі мұнай мен су тұтқырлығының үлкен арақатынасы болып табылады, бұл ығыстырушы агент арқылы қабаттарды сыпырудың төмендеуіне әкеледі. Суға жоғары молекулалы полимерді қосу судың тұтқырлығын арттыруға және сәйкесінше мұнай мен судың қозғалғыштығының арақатынасын жақсартуға және сол арқылы мұнайдың берілуін арттыруға мүмкіндік береді. Мұнай өндірісінде полимерлерді қолданудың екі жолы бар: 1.Өткізгіштігі жоғары аймақтарды блоктау арқылы айдау ұңғымаларының немесе суарылатын өндіру ұңғымаларының өнімділігін жақсарту үшін түптік ұңғымаларды өңдеу кезінде. 2.Су басу кезінде судың қозғалғыштығын төмендететін немесе су мен мұнайдың қозғалғыштығының арақатынасын төмендететін агенттер ретінде. Су қоспалары ретінде бірнеше полимерлерді қолдануға болады: ксантан шайыры, гидролизделген полиакриламид (ГПAA), сополимерлер (мономерлердің екі немесе одан да көп түрінен тұратын полимер, полиакриламид (ПAA) және т.б.). Барлық өнеркәсіптік полимерлер екі класқа бөлінеді: полиакриламидтер және полисахаридтер (биополимерлер). Полиакриламид (ПAA) - мұнай қабаттарына айдау үшін ең көп қолданылатын полимер. ПАА молекулалық құрылымы бұл заттың молекулаларын схемалық түрде көміртегі, сутегі және азот атомдарынан тұратын ұзын тізбектер түрінде көрсетуге болатындай. Полимерлердің молекулалық массасы шамамен 106. Белгілі бір жағдайларда полимер молекуласы ұзындығы түзілу кеуектерінің өлшеміне сәйкес келетін тізбек болып табылады. Кейбір жағдайларда тізбекті шарға немесе шарға бүктеп қоюға болады. Кеуекті ортада, сулы ерітіндіде қозғалатын полимер молекулалары осы ортаның түйіршіктеріне «жабысып», қосымша фильтрацияға төзімділік жасайды және тау жыныстарының беткі қабаттарының түйірлеріне адсорбцияланады. Полимерлердің сулы ерітіндісін сүзу қысым градиенті жоғарылағанда оның жылдамдығы Дарси заңы бойынша су жылдамдығымен салыстырғанда баяу өсетіндей жүреді. Фильтрация жылдамдығы қысым градиентіне сызықты емес тәуелді, сонымен қатар қысым градиентінің әрбір өсімімен ол барған сайын азырақ мөлшерге өсетін сұйықтық дилатант деп аталады. 8.2-суретте сүзу жылдамдығының қарапайым су үшін (1-қисық) және сулы полимер ерітіндісі үшін (қисық 2) қысым градиентіне тәуелділігі көрсетілген. 8.2-сурет – Судың және кеңейтетін сұйықтықтың фильтрация жылдамдығының қысым градиентіне тәуелділігі. ПАА сулы ерітіндісін сүзу оның кеуекті ортамен сорбциялануымен бірге жүреді. Кеуекті ортамен ПАА сорбциялау нәтижесінде мұнайдың су ерітінділерімен ығысуы сияқты мұнайды ығыстыру процесінде сорбциялық фронт түзіледі. Беттік белсенді зат. Полиакриламидті сорбциялық фронттың алдында су қоймада қозғалады, одан іс жүзінде тазартылады. ПАА-ның сулы ерітіндісін мұнайдың сумен ығыстыру процесін басқару үшін де қолдануға болады, бұл ерітіндінің артықшылығы кеңейтетін сұйықтық болып табылады. Ол үшін ПАА ерітіндісі жоғары өткізгіштік аралық қабаттарға айдалады, осылайша олар арқылы судың қозғалу жылдамдығы төмендейді, айдау қысымы жоғарылайды және өткізгіштігі төмен аралық қабаттардан мұнайдың сумен ығысу жылдамдығы артады. Полимерді су басуда қолданылатын полиакриламидтер ішінара гидролизден өтеді. Осы себепті полимерлер ішінара гидролизделген полиакриламидтер деп аталады. Іс жүзінде ішінара гидролизденген полиакриламидтің барлық қасиеттері тұздылыққа және судың кермектігіне өте сезімтал, бұл көптеген су қоймаларында ішінара гидролизденген полиакриламидтерді қолдануға кедергі болып табылады. Екінші жағынан, ішінара гидролизденген полиакриламид арзан реагент, салыстырмалы түрде бактерияларға төзімді және өткізгіштіктің тұрақты төмендеуін береді. Судағы полимер концентрациясы 0,05-0,7% болғанда судың тұтқырлығы 10-20 есе артады. Практикада полимерді үнемдеу үшін қабатқа қарапайым сумен бірге қабат бойымен қозғалатын полимерлі қоюландырылған судың шламы айдалады. Шламның өлшемі қабаттың гетерогенділігін, мұнай мен полимер ерітіндісінің тұтқырлығының қатынасын, полимердің кеуекті ортада адсорбциялану дәрежесін ескере отырып таңдалады. Жақтаудың көлемі су басқан резервуардың кеуек көлемінің 5-тен 20-30% дейін өзгеруі мүмкін. Зертханалық мәліметтер бойынша ығыстыру тиімділігінің артуы 20%-ға жетуі мүмкін, ал өндірілетін судың көлемі 3-5 есе азаяды. Дегенмен, мұндай нәтижелерге полимерді әзірлеудің басынан бастап және кем дегенде 15% полимер жиектерінің көлемін пайдалану арқылы қол жеткізуге болады. Кейінгі кезеңдердегі полимерді су басудың төмен тиімділігі тек зертханалық зерттеулердің нәтижелерімен ғана емес, сонымен қатар далалық тәжірибелермен де дәлелденді. Кен орнындағы жобалардың саны бойынша полимерді су басу қазіргі кездегі мұнайды алудың ең көп таралған күшейтілген әдісі болып табылады. Мұның себебі, кәдімгі су тасқынын қоспағанда, полимерлі су тасқыны дала жағдайында қолданылатын ең қарапайым әдіс және салыстырмалы түрде аз капиталды қажет етеді. Кен орындарындағы жобалардың көпшілігі өндірілген мұнай көлемі сияқты шағын болды. Карбонат үлгілері бойынша зертханалық зерттеулерде қосымша мұнай беру негізінен мұнай ығыстырудың сусыз кезеңі аяқталғанға дейін полимер ерітіндісінің шламының тиімділігімен анықталады. Полимер ерітіндісінен кейін айдалған судың серпілісінен кейін шлам процестің тиімділігіне айтарлықтай әсер етуді тоқтатады. Жалпы алғанда, Квиттің жоғарылауы кеуекті ортаның параметрлеріне және сұйықтықтардың қасиеттеріне қатты байланысты. Полимер ерітіндісін қолданудың технологиялық әсерін төмендететін негізгі факторларға оларда үлкен фильтрациялық арналардың болуымен байланысты тау жыныстарының жоғары өткізгіштігі, сонымен қатар мұнайдың айтарлықтай тұтқырлығы, оның фазалық шекаралардағы белсенділігі және бетінің гидрофилизациясы жатады. . 70-ші жылдары Куйбышев облысындағы, Башқұртстан мен Татариядағы бірнеше кен орындарында мұнайды жоғарылату үшін полимер ерітінділерін сынау жүргізілді. Олардың ең өкілі Орлянское кен орнында және Арланское кен орнының Ново-Хазин ауданында. Ново-Хазин ауданында бұл әдістің технологиялық тиімділігін бағалау тәжірибелік және бақылау учаскелеріндегі мұнай өндіру көрсеткіштерін салыстыру арқылы жүргізілді. Өндірілген өнімдегі мұнай құрамының тартылған сұйықтық көлеміне тәуелділігін салыстыру тәжірибе аймағындағы ағымдағы мұнай өндірудің 12-13%-ға артқанын, ал тәжірибелік ұңғымаларда бақылау ұңғымаларына қарағанда баяу суарылатынын көрсетті. Қазіргі 2,5 жыл ішінде 1 тонна құрғақ полимерден алынған қосымша өнім шамамен 600 тоннаны құрады. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|