Дәріс. Операциялық жүйелердің негізгі ұғымдары. Операциялық жүйелердің қызметі. Операциялық орта ұғымы. Үзіліс. Дәрістің негізгі мазмұны Операциалық жүйелер пәні ««Есептеу техникасы және бағдарламалық қаматамасыз ету»

1. Операциялық жүйелердің құрылымы мен бағыты.

2. Процессті басқару.

3. Процесстің жағдайлары.

4. Процесстің контексті мен дескрипторы.

5. Процесстерді жоспарлау алгоритмдері

Операциялық жүйенің орындайтын негізгі функциялары.

1. 
   Пайдаланушыдан қабылдайтын командалар және олардың өңдеуі;
   

2. 
   басқа программаларды іске қосу, тоқтату, кідіру үшін қабылданатын және орындалатын программалық сұраныс;
   

3. 
   орындалатын программаларды оперативті жадыға жүктеу;
   
4. 
   программаның иницияциясы
   
   5. 
      барлық программалар мен деректердің идентификациясы;
      

5. 
   деректер базасын басқару жүйесінің жұмысын жасау, программалық жасаудың тиімділігін көтереді;
   

7. 
   мультипрограммалау режимін жасау (екі және оданда көп программалардың бір процессорда орындалуы);
   

7. 
   барлық енгізу-шығару операцияларын ұйымдастыру және басқару функцияларын жасау;
   

9. 
   жадыны үлестіру;
   

10. 
    берілген стратегиялар және қызымет көрсету пән бойынша есептердің жоспарлауы мен диспетчерлеуі;
    

10. 
    орындалатын программалар арасындағы деректер мен хабарлардың алмасу кетігін ұйымдастыру;
    

12. деректердің сақтауын жасау; бір программаны басқа программаның қатерінен сақтау;

13. 
    жүйенің бөліктік жаңылысу кезінде берілетін қызымет;
    

14. 
    программалау жүйесінің жұмысын жасау арқылы пайдаланушылар өз
    

Бұл терминдердің негізгі айырмашылығы.

ойластырмайды. Бұл функцияларды операциялық жүйе өзі орындайды;барлық орындалатын қолданбаларға өзі есептеу жүйесінің қорларын бөледі және қажет әрекеттестіктерді орындайды. Керісінше, мультиесептік режимде қолданбалардың әрекеттестігі параллель орындалуы қолданбалы программистерден тәуелді.

Мультипрограммалауды ұйымдастырған кезде, операциялық жүйенің рөлі мынадай:

ОЖ және қолданбалы программа арасындағы интерфейсті ұйымдастыру;

1. 
   Жадыдағы тапсырмалардан кезек ұйымдастыру;
   
2. 
   Бір тапсырмадан екінші тапсырмаға ауысу;
   
3. 
   Ақпаратты жадыжын таңдау және аусытыру, орналастыру процессін реттеу;
   

4. 
   Файлдар түріндегі сыртқы тасымалдауыштардағы ақпараттардың сақталуын ұйымдастыру және анықталған категориядағы қолданушыға нақты файлмен қатынасты қамтамасыз ету;
   

5. 
   Коммуникация құралдарымен қамтамасыздандыру;
   

Деректерді мүлтіксіз (корректно) алмастыру үшін әр түрлі ресурстармен жұмыс істеген кезде пайда болатын және өз әрекеттерінің координациясын программамен алдын ала ескеретін жанжалды (конфликт) оқиғаларды шешу керек, яғни: жүйені синхронизациялау құралдарымен жабдықтау керек. Келесі период (1980 жылдан қазірге дейін) дербес компьютерлерде шығарылатын есептердің даму күрделілігі мен әр түрлілігі, олардың жұмыстарының сенімділігін арттыру қажеттілігі, үлкен есептеу машинасы архитектурасына тән барлық қасиеттердің практикада жолдануына әкеледі.

Операциялық жүйені қарастырғанда есептеуіш үрдіс түсініктемесі негізгі болып саналады.

Бөлек программаның деректерімен бірге тізбекті санашықта орындалуын тізбекті үрдіс деп атаймыз.Мысал келтіретін болсақ үрдістерге пайдаланушының қолданбалы программаларының орындалуы, утилиттар және басқа жүйелік программалар жатады.

Текстің редакциялауы, программаны аударуы, оның құрастыруы, орындалуы үрдіс болуы мүмкін. Бір программаны аудару ол бір үрдіс, ал келесі программаны аудару – ол басқа үрдіс.

Қор түсініктемесі де үрдіс сияқты операциялық жүйесінде негізгі болып саналады. Қорды үлестіру және басқару механизмдерін ұлғартуын процесс концепциясы анықтайды. Жүйе ішінде үлестірілетін әрбір объектті қор деп атайды. Ең бірінші есептеу жүйелерінде орындалып жатқан программаның толық орындалуынан кейін келесі программа орындалатын. Орталық санашық есептерді орындап, деректерді енгізу-шығару операцияларын басқаратын.