Мысалы, «Шыңғыс — Шоқанның әкесі». Бірақ бұл «Шоқан — Шыңғыстың әкесі» деген емес. Бұл жерде «Шоқан — Шыңғыстың ұлы» деген ақиқат болады. Мына қатынастар да бейсимметриялы бола алады: «Айдар — Мәдинаның ағасы» болса, бірақ бұл «Мәдина — Айдардың ағасы» дегенді білдірмейді (ол оған қарыңдас).
Транзитивті, немесе өтпелі қатынас (латында transitus — өту). Егер, х у-ке эквивалентті, ал у z-ке эквивалентті болса, онда х z-ке эквивалентті. Бұл өлшемдер жас ерекшеліктеріне қарай (үлкен-кіші), кеңістік (алыс-жақын), уақыттық (ерте-кеш) және т.б. қатынастар болуы мүмкін. Мысалы, Алматы Шымкенттен үлкен, Шымкент Тараздан үлкен, ендеше, Алматы Тараздан үлкен Мұндай пайымдаулар бірдей не ақиқат, не бір дей жалған бола алмайды.
Бейтранзитивті қатынас
Бейтранзитивті (өтпелі емес) қатынас кері тәуелділікке ие бола алмайды. Мысалы: «Уәлихан — Шыңғыстың әкесі», «Шыңгыс — Шоқанның әкесі», бірақ бұл «Уәлихан — Шыңғыстың әкесі» екенін мүлде білдірмейді. Ол оның атасы. Демек, мұндай пайымдау бірдей ақиқат бола алмайды. Егер біреуі ақиқат болса, басқасы жалған болады.
Әдебиеттер
1.Аристотель Органон // соч.: в 4т. Т.2.- М., 1976. 2. Мұхамбеталиев Қ.М Логика. - Алматы, 2002 3. Ыскакова Р.У., Габитов Т.Х. Логика. Оқу құралы, заң мамандыктарына арналган. 2-шi басыл., оңделген. - Алматы: Раритет, 2004. 232 б. 4. Кириллов В.И., Старченко А.А. Логика: учебник для юридических вузов. — Изд. 6-е, перераб. и доп. - М. : ТК Велби, Изд-во Проспект, 2008. - 240 с. 5. Асмус В. Логика. – М.,1999. - 362 с.
