Дәріс Педагогика ғылымының әдіснамасы туралы түсінік. Педагогикалық зерттеудің әдістері. Маќсаты
жүктеу/скачать 69,37 Kb.
|
Лекция
| Эмпирикалық зерттеу әдістері. Эмпирикалыќ зерттеу єдістерініњ құрылымы өте күрделі, ол грек сөзі Empeіrіa – тєжірибе деген ұғымды береді.
Алғашқы тобына баќылай отырып зерттеуді жатқызуға болады. Бұл маќсатқа сай заттар мен ќұбылыстарды зерттеу, маѓлҒматтарды іріктеп жинау, кҰзбен кҰргенді санамен ќабылдау жєне аќпараттарға өзіндік тұрғыдан талдау жасау; зерттеу нысанасының сыртќы көрінісі мен ќасиеттері, белгілері туралы мєліметтер жинақтау дегенді білдіреді. Баќылай отырып зерттеуге, алдымен, баќылаушыныњ Ұзі, зерттеу нысанасы, баќылай отырып зерттеудің шарттары, сондай-аќ баќылай отырып зерттеудің ќҒралдары – видеоаспаптар, аспап-ќҒралдар, қажетті құралғылар және Ұлшеу ќҒрал-жабдықтары жатады. Баќылаушы баќылау көзін, сондай-ақ ќандай ќҒбылыстарѓа кҰњіл бҰлу керектігін аныќтап алуы керек. Зерттеу барысында баќылай отырып зерттеу т‰рлерініњ төмендегідей жіктемесін беруге болады: - тікелей баќылай отырып зерттеудің, педагог-зерттеуші оќу-тєрбие жҒмысыныњ тікелей басшысы; сонымен ќатар ол тікелей куєгер болғанымен бейтарап адам; педагог зерттеу м‰шесі ретінде зерттеушілер тобына кіргізілуі. Оныњ роліне байланысты эмпирикалыќ фактілерді жинаќтаудыњ техникасы мен єдісі тањдалады; - жанама баќылай отырып зерттеу, тікелей баќылай отырып зерттеуді толыќтырады жєне ол зерттеушімен бірге жєне оныњ баѓдарламасы бойынша жҒмысқа қатынасушылар арќылы ж‰зеге асады. Зерттеуші біреу немесе бір нєрсе туралы жанама деректер жинақтайды; - жасырын немесе елеусіз баќылай отырып зерттеу тҒйыќ теледидар желісі жєне сынып бҰлмелерінде телекамералары бар мектептерде іске асырылады. Жасырын баќылай отырып зерттеу зерттеушіге ќҒнды мєліметтер береді, егер оќушылар Ұздерін баќылап отырѓанын білер болса, онда олар Ұздерінің іс-әрекетін қадағалап, басќаша бейне көрсетуге тырысады. - ‰здіксіз баќылай отырып зерттеу оќыту процесін, екі-‰ш оќушыныњ сабаќтаѓы, ойындаѓы, сыныптан және мектептен тыс – оќу-тєрбие процесі физикалыќ ќолайлы уаќыттаѓы мінез-ќҒлќын зерттеу барысында іске асырылады; - монографиялыќ баќылай отырып зерттеу бір адамды немесе бір затты баќылау кезінде ќолданылады; -дискретті (‰зік-‰зік) баќылай отырып зерттеу нысананы Ғзаќ уаќыт баќылау барысында пайдаланылады. - баќылай отырып зерттеу Ғзаќ уаќытты қамтуы м‰мкін, атап айтқанда, жарты жыл немесе бір жыл. Баќылай отырып зерттеу белгілі бір уаќытта ‰зіліп, кейіннен ќайтадан жалѓастырылады; - бір баѓытты баќылай отырып зерттеу жалпы тҒтастыќтан зерттеу маќсатына сай бір ќҒбылысты немесе деректі баќылау кезінде ќолданылады; - баќылай отырып зерттеу , іздеу кҰп деректер арасынан зерттеуші Ұзіне керек деректер мен ќҒбылыстарды іздеген кезде ќолданылады және мұндай зерттеу ‰шін біршама уаќыт пен зерттеушініњ аналитикалыќ жҒмыс жасауы ќажет. Баќылай отырып зерттеудің негізін- педагогикалыќ ќҒбылыстар мен деректердіњ сандыќ жєне сапалыќ суреттемесі мен Ұлшемдерініњ тєртібі құрайды. Мұндағы өлшем – зерттеу нысанасын сипаттайтын белгілі бір Ұлшем шамасыныњ бірлік ретіндегі басќа біртекті шамаѓа ќатынасын аныќтау процесі. Сандыќ баќылай отырып зерттеулер мен Ұлшемдер оларды математикалыќ Ұњдеуге жол ашып, теориялыќ болжамдардыњ эксперименталды тексеруін тиімдірек ж‰зеге асыруѓа м‰мкіндік туғызады. Педагогикалыќ эксперимент танымныњ эмпирикалыќ дейгейіндегі зерттеудіњ негізгі єдісі және ол ќҒбылыстарды олардыњ Ұту барысыныњ наќты тіркелген жаѓдайларында зерттеуге баѓытталады. Эксперимент деп ғылымда, едәуір қолайлы жағдайларда зерттеу мақсатына сай құбылыстарды жаңарту мен өзгертуді айтады. Эксперимент болжамды тексеруге, теорияның жеке қортындыларын, фактілерді анықтауға және дәлелдеуге бағытталады. Эксперимент ѓылыми зерттеудіњ теориялыќ жєне эмпирикалыќ дењгейлері арасындаѓы байланыстырушы буын. Эксперименттіњ таѓы бір маќсаты білімді жетілдіру, оќушыларды оќыту, тєрбиелеу жєне дамыту тєжірибесін жањаша бағытта құру. Педагогикада эксперименттіњ бірнеше т‰рі бар:шынайы педагогикалық құбылыстарды эксперименттен өткізу. Өзіндік диагностикалық «карталарң, қарастырылған сауалнамалардың мазмұнын сипаттайтын «бөлімдерң, «суретң қолданылады. Ол педагогикалық процесс барысында, яғни оќыту мен тєрбиеніњ к‰нделікті жаѓдайларында ж‰зеге асады; лабораториялыќ, практикалық және оќушылардыњ белгілі бір топтарын бҰліп зерттеу кезеңінде іске асырылады. Екіншіден, қалыптасқан болжамды эксперименттік тұрғыдан тексеру. Ол зерттеу нысанасының педагогикалыќ ж‰йесініњ бастапќы к‰йін белгілеп, кҰрсетеді. Бұл кезеңде тєжірибе арќылы теориялыќ болжамдар тексеріліп, болжамдар расталуы немесе жоќќа шыѓарылуы м‰мкін. Келесі жаңадан ұсынылған үлгілер мен жобаларды іске асыру барысында пайда болған педагогикалық құбылыстарды эксперименттен тексеру. Экспериментті ж‰ргізу баќылаудыњ практикада тексерілген, теориялыќ тҒрѓыдан дєлелденген, зерттеу мєселесін дҒрыс шеше алатын техникалыќ ќҒрал-жабдықтарынсыз жєне Ұлшеу құралдарынсыз Ұткізу м‰мкін болмайды. Келесі, сҒраќ-жауап єдістері. Бұл әдіс ауызша (әңгімелесу, интервью (сұхбат), жазбаша (анкета) түрде жүргізіледі. Эмпирикалыќ зерттеу әдістерінің ретін ќҒрастыру кезінде субъектініњ Ұз іс-єрекетініњ жаѓдайы, іс-єрекет ретінде ќабылдайтын мағлұматтары есепке алынуы тиіс. СҒраќ-жауап єдісініњ мынандай т‰рлері бар: а) Єњгіме-сҒхбат, яғни Ғйымдастырылуы және мазмҒнына байланысты еркін диалог. Әдісті жүргізерден бұрын, зерттеуші оған жоспар ќҒрып, ќажетті мєселелерді реттеп, сондай-ақ єњгіме-сҒхбатты жазып алу ќҒралдарын даярлайды (бейне таспа, аудио таспа, стенография). є) СҒхбат – єњгіме-сҒхбаттыњ бір т‰рі. Зерттеушініњ міндеті зерттеу объектісініњ єњгімесіне ќолдау көрсету. СҒхбат зерттеушініњ жоѓары кєсіби білігіне жєне тєжірибесіне байланысты нәтиже береді. Талдау барысында сҒраќ-жауап алынѓан адамныњ іс-єрекеті нысананың шынайы мазмұнын, жҒмысындаѓы білімдендіру міндеттерін шешу барысында туындаған ќиындыќтарды, қарама-қайшылықтарды жењудіњ тєсілдерін аныќтауға бағытталуы тиіс. б) Сауалнама (анкета). Яғни, бҒл арнайы іріктеліп алынған танымдыќ сҒраќтар мен олардыњ м‰мкін деген жауаптарыныњ варианттарыныњ талапқа сай логикалыќ ќҒрылысының жиынтығы. Анкетадаѓы сҒраќтардыњ жауаптары болмаса, онда ол ашыќ сҒраќтар деп аталады. Статистикалыќ сараптан өткізуді жабыќ сҒраќтарѓа ќараѓанда ашыќ сҒраќтарѓа жасау ќиындық туғызады. Сонымен қатар, алдыңғы қатарлы жањашыл-педагогтардыњ озық тєжірибелерін зерттеу болашақ Ғрпаќты оќыту жєне тєрбиелеумен тығыз байланысты болады. Тєжірибе- педагогтыњ Ғзаќ жылдар бойындаѓы педагогикалыќ процесс барысында жасаған іс-єрекеттерінің нєтижесінде жинақтаған шеберлігі, шығармашылық қабілеті. Ал, оќушылардыњ интеллектуалды-даралыќ ерекшеліктері мен ќабілеттері туралы маѓлҒмат беретін єдістіњ бір т‰рі-оќушылардыњ жазбаша, графикалыќ жєне шыѓармашылыќ жҒмыстары. Сонымен эмпирикалық зерттеу әдісі ғылыми-зерттеу жұмыстарын іске асыруда жетекші роль атқарады. Ѓылыми танымныњ ‰шінші кезеңі немесе ењ жоѓарғысы – єдіснамалық кезең болып табылады. Танымныњ єдіснамалық кезеңі педагогика ғылымының категорияларымен, «белгісіз білімді білу туралың білімдерді айќындаумен сондай-ақ ѓылыми-педагогикалыќ зерттеу єдістемесі ретінде белгілі теорияларды ќолданумен байланысты мєселелерді шешуге баѓытталады. жүктеу/скачать 69,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|