Дәріс тақырыптары: дәріс. «Философияның пайда болуы, пәні, әдістері мен қызметтері». Дәріс
жүктеу/скачать 47,08 Kb.
|
ДӘРІС ТАҚЫРЫПТАРЫ 2021
| 12 Дәріс. «Қоғам және мәдениет»
Қоғам кең мағынада табиғаттан оқшауланған және адамдардың өмірлік әрекетінің тарихи дамып келе жатқан формасын білдіретін материалдық әлемнің бөлігі ретінде түсініледі. Тар мағынада қоғам - бұл жеке, жеке қоғам (мысалы, агылшын, кеңестік, қазақстандық). Қоғам мен адам құбылыстарын түсіндіруге натуралистік көзқарас. Бұл көзқарас тұрғысынан қоғам табиғи және космостық заңдардың табиғи жалғасы ретінде қарастырылады (А.Ш.Монтескье, Л.Мечников, А.Чижевский, Л. Гумилев). Қоғамның діни түсініктері. Олардың мәні - болашақ өмірде құдаймен лайықты кездесу үшін жағдай жасау. Бұл идея көбінесе христиандықта айтылады, мұнда жердегі өмір тек мәңгілік өмірдің бастамасы ретінде қарастырылады. Идеалистік тұжырымдамаларда қоғамның мәні идеядан, рухани ұстанымнан көрінеді. Мәселен, Гегельдің философиясында абсолютті рух адамзат тарихындағы «еркіндік санасында» көрінеді. Қазіргі философия қоғамды көптеген түрлі бөліктер мен элементтерден тұратын күрделі жүйе ретінде қарастырады. Сонымен қатар, бұл бөліктер мен элементтер бір-бірінен оқшауланбайды, керісінше бір-бірімен тығыз байланысты, үнемі өзара әрекеттеседі, сондықтан қоғам біртұтас тұтас организм, біртұтас жүйе ретінде өмір сүреді. Басқа табиғи жүйелерден, физикалық және биологиялық тұрғыдан алғанда, қоғам ерекше күрделілігімен ерекшеленеді. Қоғам біртұтас жүйе ретінде келесі бағыттарға бөлінеді: экономикалық, әлеуметтік, саяси, рухани. Бұл бөлінудің негізін адам қызметінің төрт маңызды түрі құрайды (материалдық, рухани, саяси, әлеуметтік). Мәдениет қоғамдық өмірдің феномені ретінде көптеген ғылымдар үшін зерттеу объектісі болып табылады. Оны тарих және эстетика, психология және әлеуметтану, археология, этнография зерттейді. Философия мәдениетті зерттейді, бірақ оны әлеуметтік өмірдің біртұтас және көп өлшемді құбылысы ретінде қарастырады. Философия мәдениеттің не екенін, оның тарихи процестегі орны және адамның өміріндегі рөлі сияқты сұрақтарға жауап іздейді. Философия мәдениеттің мәні мен оның қоғамдық өмірдегі рөліне қатысты жалпы проблемаларға қызығушылық танытады. философия тарихында мәдениеттің әртүрлі аспектілері бөлініп, зерттелді. «Мәдениет» термині латын тілінен аударғанда «өңдеу», «құрметтеу» деген мағына білдіреді. Мәдениеттің негізі - адамның іс-әрекеті оның әлемде өмір сүруінің негізгі тәсілі. Алайда, мәдениет адамның тіршілік әрекеті ғана емес, сонымен бірге оның объективті жүзеге асуы, сонымен қатар оны құрушы ретінде адамдар арасындағы қарым-қатынас. Мәдениет - бұл жаңа мәдени құбылыстарға жол беретін, туып, өмір сүретін және өлетін күрделі әлеуметтік организм. Мәдениет - бұл адамның іс-әрекеті ғана емес, ол оның объективті көрінісі, адамдар арасындағы қатынастар. Мәдениет - адам жасаған әлем. Бұл адамның «екінші табиғаты». Мәдениет - бұл адамның жаратушысы ретіндегі жоспарына сәйкес жасалынатын өте күрделі шындық. Бұл адамзаттың барлық жетістіктері. Негізінде, мәдениет материалдық және рухани болып бөлінеді. Өркениет адамзат тарихындағы белгілі бір ірі дәуір, адамның қайраткер және жасаушы ретіндегі дамуындағы кезең. Мәдениет дегеніміз - рухани және материалдық құндылықтардың жиынтығында көрінетін белгілі бір тарихи дәуірдің мазмұны. Әрбір өркениеттің өзіндік мәдениеті бар. Н.Бердяевтің көзқарасы бойынша өркениет сыртқы, ал мәдениет - адамның ішкі әлемі. «Өркениет» ұғымының негізгі тұжырымдамалары: локалды-тарихи (Н.Я. Данилевский, А. Тойнби, Х. Уайт); тарихи-стадиалдық (В. Ростов, Д. Белл, О. Тоффлер, Н. Кондратьев); дүниежүзілік-тарихи (К. Ясперс, Л. Васильев). Шығыс және батыс мәдениетінің өзіндік ерекшеліктері бар. Шығыс пен Батыс - адамзат мәдениетінің бағыттары, олар бір уақытта әртүрлі жолдармен дамып келеді. жүктеу/скачать 47,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|