Дәріс тақырыптары: дәріс. «Философияның пайда болуы, пәні, әдістері мен қызметтері». Дәріс
жүктеу/скачать 47,08 Kb.
|
| 13 Дәріс. «Тарих философиясы»
Тарих философиясы тарихи процесті тұтасымен түсінуге және тарихи танымның әдістемелік мәселелерін талдауға бағытталған философиялық білім құрамындағы бағыт. Тарих философиясы тарихи шындықты, тарихтың мәні мен мақсатын, тарихтың негізгі қозғаушы күштері мен олардың әрекет ету тетіктерін, тарихи қажеттілік пен адам еркіндігінің арақатынасын, тарихтың бірлігі мен алуан түрлілігін, т.б. қарастырады. Қоғам дамуының тарихи процесі әрқашан философтардың ой-пікірлерінің маңызды тақырыбы болған. Философиялық және тарихи ойдың жарқын мысалдары - антикалық (Полибий), Ежелгі Қытай (Сыма Цян), ортағасырлық (Августин) мәдениеттерінде ұсынылған, дегенмен Тарих философиясының классикалық формалары XYIII-XIX ғасырдың бірінші жартысындағы еуропалық философияда пайда болды. «Тарих философиясы» терминін ең алғаш Вольтер енгізген. Ағартушылық қайраткерлері Тюрго пен Кондорсе тарихтың мәні ретінде прогресс тұжырымдамасын жасады. Гердер бүкіл адамзаттың тарихи дамуының біртұтастығын дәлелдейтін әлемдік тарихты біртұтас процесс ретінде түсіндіруге тырысты. Гегель тұжырымдамасы тарихи процесті провиденциалды рационалдылық ретінде көрсетеді. Сыртқы хаос пен ақылсыздықтың артында жасырылған тарихтың ақылдылығы тек философиялық көзқарас арқылы ашылады. Тарих туралы Гегель тұжырымдамасының алыпсатарлық сипаты, оның нақты тарихи материалдан оқшаулануы XIX ғасырдың ортасында сын тақырыбына айналды. Марксизмнің әлеуметтік тұжырымдамасына сәйкес тарих өзінің материалдық қажеттіліктерін қанағаттандыратын адамның практикалық іс-әрекетімен қалыптасады. Тарихтың негізі - қоғамның өндіргіш күштерінің дамуы. ХІХ ғасырдағы тарихи білімнің қарқынды өсуі тарихты түсінуге философиялық және алыпсатарлық көзқарасты жоққп шығарды, Тарих философиясы тарихи ғылымның философиясына айналды. Атап айтқанда, ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында неокантиандық тарих философиясы (Виндельбанд, Рикерт) кеңінен қолданылды. Тарихи білімді логикалық ұйымдастыру мәселелері тарихтың аналитикалық философиясында басты орын алды (Поппер, К. Хемпель). Ірі тарихи апаттар жағдайында тарихтың мәнін нақтылау қажеттілігі ХХ ғасырдың бірінші жартысында көрініс тапты. Бұл кезде Шпенглердің «мәдениет морфологиясы», Ясперстің «осьтік уақыт» түсінігі, Тойнбидің үлкен тарихи синтезі пайда болды. ХХ ғасырдың екінші жартысында тарихтан тарихи сананы бөлу тән болды: біріншіден, қазіргі заманғы тарих ғылымында жиналған нақты материал соншалықты кең және әртүрлі бола бастады, сондықтан тарихи процестің бірыңғай моделін жасау мүмкін емес болды. Екіншіден, қазіргі заманғы тарих ғылымы әдіснамалық мәселелерді талдауды философияға жүгінбей тиімді жүргізеді. жүктеу/скачать 47,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|