Дәріс «тамақтану физиологиясы» және адам денсаулығы Мақсаты
Тоқ ішектегі ас қорыту процесі
жүктеу/скачать 466,69 Kb.
|
Лекция «тама тану физиологиясы»
| Тоқ ішектегі ас қорыту процесі
Тоқ ішектің соқыр, және тік ішектен тұрады. Оның ұзындығы 1,5-2 м. Соқыр ішектің аппендикс өсіндісі бар. Тоқ ішек бездері құрамында ферменттер жоқ, бірақ нәжісті қалыптастыру үшін қажетті шырышты бар шырын шығарады. Тоқ ішектің бактериялары клетчатканы ашыту, К және В витаминдерін синтездеу, ақуыздардың шіруіжүреді. Тоқ ішектегі тағамды ферментативті өңдеу процесі елеусіз. Алайда, тоқ ішекте ас қорыту процесінде ферменттерден басқа микроорганизмдер (бифидобактериялар, ішек таяқшасы, стрептококтар, сүт қышқылды бактериялар) қатысады. Бифидобактериялар мен лактобактериялар организм үшін маңызды: ол ішектің жұмысына жақсы әсер етеді, жасушаның ыдырауына қатысады, ақуыз және минералды метаболизмдердің сапасын қамтамасыз етеді, ағзаның тұрақтылығын күшейтеді. Тоқ ішектің соқыр, тоқ ішектің және тік ішектің пайда болуы. Оның ұзындығы 1,5-2 м. Соқыр ішектің өсіндісі бар. Тоқ ішек бездері құрамында ферменттер жоқ, бірақ нәжісті қалыптастыру үшін қажетті шырышты бар шырын шығарады. Тоқ ішектің бактериялары клетчатканы ашыту, К және В витаминдерін синтездеу, ақуыздардың шіруі орындалады. Жуан ішекте су, тұз, витаминдер мен глицерин, амин қышқылдары және т. б. сіңеді. Ақуыздардың сіңу процесі амин қышқылдары мен су ерітінділері түрінде – аш ішекте 10%, тоқ ішекте 90% болады. Көмірсулардың, майлардың және ақуыздардың аралық өнімдері мономерлерге дейін бөлінеді. Ас қорыту процесінің соңғы кезеңі-1/3 бактериялардан тұратын нәжіс массаларының қалыптасуы, сондай-ақ олардың құрамында эпителий, ерімейтін тұздар, пигменттер, шырыш, клетчатка және т. б. бар. Бауыр-іш қуысының оң жағында, диафрагма астында орналасқан. Бауыр жасушалары түзілген бөліктерден тұрады. Бауыр қан мен өт капиллярларымен мол қамтамасыз етіледі. Өт бауырмен синтезделген және он екі елі ішекке келіп өтетін өт қабына жинақталады. Онда ұйқы безі ашылады. Өт үнемі бөлінеді және сілтілік реакциясы бар. Өт судан, өт қышқылдарынан және өт пигменттерінен тұрады. Асқорыту ферменттері өттегі жоқ, бірақ ол асқорыту ферменттерінің әсерін белсендіреді, майларды эмульгациялайды, аш ішекте сілтілі ортаны жасайды, ұйқы безінің шырынын күшейтеді. Бауыр сондай-ақ уыттарды, зат алмасу процесінде пайда болған басқа да өнімдерді залалсыздандыра отырып, барьерлік функцияны орындайды. Ұйқы безі артқы іш қабырғасында, асқазанның бірнеше артында, он екі елі ішектің ілмегінде орналасқан. Бұл аралас секреция безі, оның экзокринді бөлігінде панкреатикалық шырынды, ал эндокринді – глюкагон және инсулин гормондары. Ұйқы безі шырыны (тәулігіне 2,0 – 2,5 л) сілтілі реакцияға ие. жүктеу/скачать 466,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|