Бор теориясының елеулі кемшіліктері

Бор теориясы сілтілік металл атомдары спектрінің дублеттік сипатын түсінді
ре алмады. Бор теориясы шеңберінде сутегі атомынан кейінгі қарапайым атом-гели
й атомы теориясын құруға жасалған әрекеттер сәтсіз болды.
Сонымен Бор теориясы кейбір деректерді дұрыс түсіндіргенімен, бірқатар ба
сқаларын түсіндіруге жарамады. Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері ашылған
нан кейін, классикалық механикаға сүйенген Бор теориясы, атомдық құбылыстарды
ң бір ізді теориясының жасалу жолындағы өтпелі кезең ғана бола алатындығы түсінік
ті болды.
3-дәріс. Корпускулалық-толқындық дуализм.
 
Зат бөлшектерінің толқындық
қасиеттері. Де Бройль жорамалы. Де Бройль жорамалының тәжірибеде
расталуы.
3.1. Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері. Де Бройль жорамалы
Оптикалық құбылыстардың көпшілігін (
интерференция, дифракция
) жүйелі
түрде 
толқындық 
қозқарас тұрғысынан кескіндеуге болатыны оптика курсынан бел
гілі. Ал кейбір құбылыстарда (
фотоэффект, Комптон-эффект
) жарық өзінің 
корп
ускулалық
табиғатын анық байқатады. 
Толқындық теория тұрғысынан қарағанда жарық 

тербеліс жиілігі мен 

тол
10

қын ұзындығы арқылы сипатталады. Корпускулалық теория бойынша жарық фотон
ының 

ф
энергиясы, 
m
ф
массасы мен 
р
ф
импульсы мынаған тең:
ε
=ℏ
ω , m
Φ
=
ε
Φ
c
2
=
ℏ
ω
c
2
, p
Φ
=
m
Φ
c
=
ℏ
ω
c
=
2
π
ℏ
λ
.

(3.1)
Сөйтіп жарық фотонының импульсы мен жарық толқыны ұзындығы арасынд
ағы байланыс 
ℏ
Планк тұрақтысы арқылы өрнектеледі. 
Француз ғалымы Луи де Бройль (1892-1987) жарықтың осы корпускулалық-т
олқындық табиғаты жөніндегі түсініктерді дамыта келе, 1924 ж. корпускулалық-тол
қындық дуализм тек оптикалық құбылыстарға тән ерекшелік емес, ол барлық микр
одүние физикасында жан-жақты қолданылуға тиіс деген батыл жорамал ұсынды. 
Бөлшектердің корпускулалық және толқындық қасиеттерін сипат-тайтын ша
маларды байланыстыратын математикалық өрнектер дәл фотондардікі (3.1) сияқты.
Сонымен қозғалыстағы кез келген бөлшекпен бір толқындық процесс байланысқан
болады.
E
=ℏ
ω,
⃗
p
=ℏ ⃗
k
=
2
π
ℏ
λ
.

(3.2)
Оптикалық құбылыстар жағдайында (3.1) өрнек фотон импульсын анықтау ү
шін пайдаланылады; фотон – тыныштық массасы нөлге тең, 
с 
жарық
жылдамдығымен қозғалатын бөлшек. Осы қатынас, де-Бройльша, зат бөлшектеріне
салыстырылатын жазық монохромат толқын ұзындығын береді:
 
λ
=
2
π
⋅ℏ/
p
=
2
π
ℏ /(
mυ
)
.

(3.3)
Тыныштық массасы нөл емес бөлшектер үшін 
p=m

.
(3.2) өрнектері 

жүктеу/скачать 5,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: