Дәріс№1№2 Ежелгі адамдар және көшпелі өркениеттің қалыптасуы
жүктеу/скачать 338,05 Kb.
|
| Қорытынды: Монғол мемлекетін құрағаннан бастап өзі дүниеден өткенге дейінгі 21 жыл ішінде 70 рет сыртқа соғыстар жүргізіп онда ірі шайқастар болды.
Шыңғысхан туралы көптеген шығармалар жазылды. М.Шаханов жеңілген жеңімпаз хақындағы Отырар дастаны Ш.Айтматовтың «Шыңғыс ханның ақ бұлты»шығармасы жазылды. Алтын Орда[1] — Басында моңғол[2][3][4] — кейінірек түркіленген[5] — 1240 жылдары Русь кінәздіктері жауланып алынғаннан кейін Моңғол империясының батыс бөлігінде орнаған хандық; ол қазіргі Ресей, Украина, Молдова, Қазақстан және Кавказдың жерінде орналасқан. Шарықтау дәуірінде Алтын Орда Шығыс Еуропаның Орал тауларынан Днепр өзенінің оң жақ жағалауына дейінгі жерлерді алып, Сібірге терең бойлап еніп жатты. Оңтүстігінде Орданың жері Қара теңізбен, Атауы Моңғолия тарихы Алтын деген атау төрт шартараптың түсінен келген деген жорамал бар: солтүстіктің түсі — қара, шығыстың түсі — көк, оңтүстіктің түсі — қызыл, батыстың түсі — ақ, ал сары (немесе алтын) түс — орталықтың түсі. Басқа бір болжам бойынша, Алтын Орда атауы орыс тіліндегі «Золотая Орда», яғни Бату ханның Еділ өзенінің жағасында өзінің болашақ астанасының орнын белгілеу үшін алтын түсті үйлерден тіккізген салтанатты қаласының атынан шыққан, Моңғол тілінде «Алтын Орда» деген сөз тіркесі Алтын түсті орданы, немесе патша сарайын білдіреді. Моңғолдың билеуші руы да өздерін «алтын әулет» деп атаған, «Алтын Орда» атауы да осыдан келіп шыққан болуы мүмкін. Бұл мемлекетті Алтын Орда деп атайтын бізге келіп жеткен ең алғашқы құжаттар 17-ші ғасырға жатады (Алтын Орда күйрегеннен көп кейін). Одан ертерек құжаттарда ол мемлекет Жошы ұлысы деп аталды. Кейбір ғалымдар оның басқа атауын, Қыпшақ хандығы деген атауды қолданғанды дұрыс көреді, себебі ортағасырлық құжаттарда қыпшақ сөзі осы мемлекетке қатысты жиі аталған. Әуелгі тарихы Толық мақаласы: Алтын Орда тарихы Қайтыс боларының алдында Шыңғыс хан өз иелігіндегі жерлерді төрт ұлына бөліп берді. Жошының үлкен ұлдары Бату мен Орда-Еженнің еншісіне моңғол иеліктерінің қиыр батысында жатқан оңтүстік Ресей мен Қазақстанның жерлері тиді. Бату Алтын Орданы, Орда-Ежен Ақ Орданы билей бастады.[6][7] Жошы Ұлысының (Алтын Орданың) хандары Жошы хан (1182— 1227 ара.), Шыңғыс ханның баласы, Жошы Ұлысының ханы (1224— 1227 ара.) Бату хан (1208 — 1255 ара.), Жошы ханның баласы, Алтын Орда ханы (1227 — 1255 ара.) Сартақ хан, Бату ханның баласы, Алтын Орда ханы (1255/1256) Ұлағжы хан, Сартақтың баласы, Алтын Орда ханы (1256 — 1257) Берке, Жошы ханның баласы, Алтын Орда ханы (1257 — 1266) Мөңгу-Темір хан, Тұғанның баласы, Алтын Орда ханы (1266 — 1282) Тұда Мөңгү хан, Алтын Орда ханы (1282—1287) Тұла Бұға хан, Алтын Орда ханы (1287—1291) Тоқта хан, Алтын Орда ханы (1291—1312) Өзбек хан, Алтын Орда ханы (1312—1342) Тыныбек хан, Алтын Орда ханы (1342) Жәнібек I хан, Алтын Орда ханы (1342—1357) Бердібек хан, Алтын Орда ханы (1357—1359) Кұлпа хан, Алтын Орда ханы (1359—1360) Наурызбек хан, Алтын Орда ханы (1360—1361) Қыдыр хан, Алтын Орда ханы (1361), (1360—1362) Темір Қожа хан, Алтын Орда ханы (1361) Орда-Мәлік хан, Алтын Орда ханы (1361) Келдібек хан, Алтын Орда ханы (1361) Базаршы хан, Алтын Орда ханн (1361) Мұрад хан, Жошы Ұлысының ханы (1363) Қаир-Болат хан, Жошы Ұлысының ханы (1363) Абдуллаһ хан, Жошы Ұлысының ханы (1363—1364), (1367—1369) Болат I хан, Жошы Ұлысының ханы (1364—1365) Әзіз Шейх хан, Жошы Ұлысының ханы (1365—1367) Жанибек II, Жошы Ұлысының ханы (1367) Хасан хан, Жошы Ұлысының ханы (1369—1370) Бұлақ хан, Жошы Ұлысының ханы (1370—1372) Орыс хан, Жошы Ұлысының ханы (1372—1375) Шеркес хан, Жошы Ұлысының ханы (1375) Қағанбек хан, Жошы Ұлысының ханы (1375) Тоқтамыс хан, Жошы Ұлысының ханы (1375—1377), (1379—1395) Арабшах хан, Жошы Ұлысының ханы (1377—1379) Темір Құтлық хан, Жошы Ұлысының ханы (1395—1399) Шәдібек хан, Жошы Ұлысының ханы (1399—1407) Болат II хан, Жошы Ұлысының ханы (1409—1411) Темір хан, Жошы Ұлысының ханы (1411—1412) Жәлеләддин хан, Жошы Ұлысының ханы (1412—1413) Керімберды хан, Жошы Ұлысының ханы (1413) Кепек хан, Жошы Ұлысының ханы (1413) Шөкре хан, Жошы Ұлысының ханы (1413—1416) Жаппарберді хан, Жошы Ұлысының ханы (1416) Дербес хан, Жошы Ұлысының ханы (1416—1419) Кадырберды хан, Жошы Ұлысының ханы (1419) Қажы Мұхаммед хан, Жошы Ұлысының ханы (1419) Ұлы Мұхаммед хан, Жошы Ұлысының ханы (1419—1421), (1424—1428), (1428—1432) Дәулетберді хан, Жошы Ұлысының ханы (1421—1422) Құдайдат хан, Жошы Ұлысының ханы (1422), (1423—1424) Барақ хан, Жошы Ұлысының ханы (1422—1423) Кіші Мұхаммед хан, Жошы Ұлысының ханы (1428), (1432—1459) Махмұд хан, Жошы Ұлысының ханы (1459—1465) Ахмат хан, Жошы Ұлысының ханы (1465—1481) жүктеу/скачать 338,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|